किपू जात्राय् द्वारे व तरवारया सवाल

 किपू जात्राय् द्वारे व तरवारया सवाल 

श्रीकृष्ण महर्जन

दँय् दसं लालपाते स्वां ह्वलकी येँया दक्षिण पश्चिमपाखेया थीथी नेवाः वस्तीइ जुइगु जात्रा लुमंकी । बखुमदः जात्राया नां न्हापा जुयाच्वंगु जूसां लिपांगु इलय् वया न्हय्गां जात्राया नामं प्रख्यात जुया वनाच्वंगु थुगु जात्रा खः । बखुमदः अष्टमीयात केन्द्रविन्दु कथं नाला अले बःखुयात मू थाय् कथं नाला थुगु जात्रा याइगु खः । किपू, नगां, पांगा, ब्वसिगां, ल्ह्वंखा, मच्छेगां, सतुंगःयात मू वस्ती कथं नाला वयाच्वंगु थुगु जात्राया झ्वलय् किपू नगरया हे गांचा अर्थात स्याःबजि गाां, सिंर नापं पुलामय् तकं जात्रा यायेगु याना वयाच्वंगु दु । थीथी अष्टमातृका नाप नापं आजुद्यः, गणेद्यःयात नापं दुथ्याका झिंनिम्ह द्यःयात हे जात्रा याना वयाच्वंगु जूसां नं स्थान विशेष कथंया द्यःयात प्रथान कथं नाला जात्रा याना वयाच्वंगु दु । जात्राय् यक्व कथंया समानता दु अले गुलिं गुलिं धाःसा थःथःगु पहः दु । 

बखुमदः जात्राया इलय् जुइगु किपूया जात्रायात इन्द्रायणी जात्रा धायेगु याना वयाच्वंगु दु । इन्द्रायणीयात प्रधान कथं नाला जात्रा याना वयाच्वंगु खःसा थुगु जात्राया झ्वलय् लायकू लागाय् सरकारी पुजा कथं द्वारे पुजा वनेमाःगु चलन दु । लायकू धइगु दरवार खः । लायकुलिइ दरवारया पुजा वनीगु खःसा लिपा वना द्वारे तयेगु चलन वयेवं द्वारे पुजा धाःगु खः । हाकनं जनप्रतिनिधिपाखें पुजा वनेगु यातसा लिपांगु इलय् वया द्यःखः कुबिइगु त्वालं हे थुगु पुजा वनेगु यानाच्वंगु दु । द्यःखः कुबिइगु त्वालं वनीगु जूसां थुगु पुजायात द्वारे पुजा हे धायेगु यानाच्वंगु दु । थ्व बास्तवय् सरकारी पुजा खः । 

अबलेया जुजुया पुजाया प्रतिक खः । अले लायकू दरवारया मू लुखाय् च्वना द्वारे जुयावंम्ह जात्रा स्वयेमाःगु चलन दु । उगु इलय् द्वारें ज्वना तइगु तरवार महत्वपूर्णगु विषय खः । छुं दसक न्ह्यः तक उगु तरवार येँया बसन्तपुलिइ वना काः वनीगु अले जात्रा क्वचायेक हाकनं तये यंकेगु यानाच्वंगु खःसा आः वया किपूया हे छगू त्वालय् तयातःगु दु । उकिं याना बसन्तपुलिइ वना काः वनेगु यानाच्वंगु मदु । स्वयेबलय् अःपुक ज्या जूगु थें अवस्था नं च्वं । तर थुकिं यक्व कथंया अर्थ बियाच्वंगु दु । व तरवार धइगु तत्कालिन अवस्थाय् राज्यया प्रमुखं्र ज्वनीगु खः । अथे धइगु किपूया हे जुजुं ज्वनीगु खः लिपा नेपाः एकीकरणया नामय् किपूयात कब्जाय् काये धुंकाः बसन्तपुलिइ वना काःवनेगु यानाच्वंगु खयेमाः धकाः अःपुक हे धायेफइगु अवस्था दु । 

आः उगु तरवार बसन्तपुलिइ काः मवंगु अवस्थाय् द्वारें ज्वनीगु तरवारया सवालय् थीथी न्ह्यसः ब्वलंगु दु । न्हापा जूसा बसन्तपुलिइ काःवनीगु तर आः वया वने म्वाल । थुकिं याना बसन्तपू व किपूया दथुइ सांस्कृतिक स्वापू त्वाः दल । येँया इन्द्रजात्रा, सक्वया बज्रयोगिनी जात्रा, ख्वपया जात्रा, बनेपाया जात्रा, पन्तिया जात्रा, चांगु नारायणया जात्रा लगायत यक्व हे कथंया जात्राय् बसन्तपुलिइ हे वना तरवार काःवनीगु अले उगु तरवार ज्वना जात्राय् सहभागी जुइगु जुयाच्वंगु दु । 

उकिया अर्थ धइगु राज्यया प्रतिनिधिपाखें तरवार ज्वना सहभागी जुइगु खः । व तरवार ज्वनीम्ह धाइम्ह राज्यया प्रतिनिधि खः । तर किपूया सन्दर्भय् धाःसा तरवार किपुलिइ हे ब्यक्तिया छेँय् लानाच्वंगु अवस्थाय् किपूया जात्राय् राज्यया प्रतिनिधित्व नापं तरवारया सवालय् न्ह्यःसः ब्वलंगु दु । बसन्तपुरलिसेया सांस्कृतिक स्वापू त्वाःदल । थुकिं कन्हय् वना संस्कृतिइ लिच्वः लाकीगु सवालय् सचेत जुइमाःगु ई वःगु दु । किपूया जात्राय् द्वारें ज्वनीगु तरवारया बारे छु यायेगु धकाः सहलह ब्याकेमाःगु दु । राज्यया प्रतिनिधित्व जुइगु कथं छु यायेमाली धकाः ब्यापक सहलह ब्याका न्हूगु सोच कथं वनेमाःगु आवश्यकता दु । द्वारे  पुजया नितिं ज्वना वनीगु तरवार कि त स्थानीय सरकारया ल्याखं नगरपालिकाय् तयातया नगरपालिकाय् काःवनेगु लाकी बसन्तपुलिइ हे लित यंकाः दँय् दसं काः वनेगु धइगु बारे सहलह ब्याकेमाःगु ई वःगु दु ।