Thursday, December 7, 2023

कीर्तिपुर सन्देशमा मभिंपुखु बारे ८ वर्ष पहिले छापिएको समाचार

कीर्तिपुर सन्देशमा मभिंपुखु बारे ८ वर्ष पहिले छापिएको समाचार

कीर्तिपुर नगरपालिकाले कस्तो कारवाही गर्छ ?

मभिंं पोखरीमा माटोले पु¥यो स्थानीयवासीको समर्थन, नपा अन्यौल

वर्ष ४ अंक ४६ (संयुक्तांक २००) ने. सं. ११३५ अनलाथ्व अष्टमी बुधवाः २०७२ आषाढ ९ गते बुधवार 


खासीबजारस्थिर मभिंपुखु पुरियर यस्तो हालतमा पुगिसकेको थियो

अब यस्तो बन्ने भयो



कीर्तिपुर सन्देश÷

कीर्तिपुर नगरपालिकाले कीर्तिपुरबाट प्रकाशित हुने प्रत्येक पत्रिकाहरु र नगरपालिकाको प्रत्येक वडा कार्यालयमा भवन÷घर हटाउँदा आउने भग्नावशेष जथाभावी रुपमा सार्वजनिक जग्गा÷ पोखरी÷बाटोमा थुपार्ने गरेको पाइएकाले सो नगरी न.पा.ले तोकेको स्थानमा मात्र थुपार्न अपिल प्रकाशित गरेको थियो । सो अपिललाई वेवास्ता गरी जथाभावी भग्नावशेष फालेमा स्थानीय स्वायत्त शासन ऐन २०५५ को दफा १६५ अनुसार कारवाही अगाडी बढाउने जानकारी दिएको थियो । सो सार्वजनिक सूचना प्रकाशित भए पनि कीर्तिपुर वडा नं.५ खासीबजारस्थित मभिं पोखरीमा धमाधम घर भत्काएर आएका भग्नावशेष (माटो) फाल्न ल्याइरहेका छन् । यस्तै किसिमले माटो फालीरहेमा हप्ता दुई हप्ताभित्र सो पोखरी भरिने देखिन्छ । तर नगरपालिकाले केही गरेको छैन । अरु टोलका मानिसहरु ऐतिहासिक पोखरी नास हुन लागेको देखेर चिन्तित छन । नगरपालिकाले केही प्रतिक्रिया दिएको छैन । 

यसै सन्दर्भमा यस सम्वाददाताले स्थानीय व्यक्तिहरुसँग बुझ्दा उहाँहरुको भनाई यस्तो रह्यो, “पहिले पानी खानको लागि धाराको व्यवस्था

नहुँदा पोखरी बनाइएको थियो । अहिले घर घरमा धारा भइसकेको छ । अहिले यो पोखरी फोहर फाल्ने ठाउँको रुपमा परिणत भएकोले कुनै औचित्य रहेन ।”

कोही कोहीले यसो पनि भने “स्थानीयबासीको घर भत्काएर आएको माटो फाल्न लैजान बाटो छैन, यहाँ नजिक भएकोले फालेका हुन ।”

स्थानीयवासीको भनाई अनुसार यसपालीको भुइँचालोले खुल्ला ठाउँ हुनुपर्छ भन्ने ज्ञान दिएको छ । यस पोखरीलाई पुरेर बरु बगैंचा बनाएर यसको संरक्षण गर्ने बताउनु हुन्छ ।

अहिले नगरपालिकाले नयाँबजारको सांगुरो ठाउँमा नगरपालिका भवन बनाउन लागेको छ त्यो पनि पहिलेको पोखरी नै हो ।

बरु त्यहाँ बनाउनुको सट्टा यस पोखरीमा बनाउन आएको भए राम्रो हुन्थ्यो भन्ने सुझाव समेत दिए ।

यो प्रश्न जेठ ३ गते बाघभैरवस्थानमा भएको अन्तरक्रिया कार्यक्रममा पनि उठेको थियो तर यसको सटीक जवाफ कसैले पनि दिएको थिएन । कीर्तिपुर नगरपालिकाका कार्यकारी अधिकृत नूरहरि खतिवडाले यो बारेमा हामीलाई केही जानकारी छैन । त्यहाँ माटो फाल्न

हामीले भनेको छैन । यसको बारेमा हामी बुझ्छु अनि के कदम चाल्नु पर्ने हो चालुंला ।

पहिले पोखरीकै रुपमा राख्नु पर्छ भनेका स्थानीयवासीहरु समयको क्रमसँगै पोखरी पुरेर सार्वजनिक बगैंचा बनाएर पोखरीको संरक्षण गर्ने सोचमा पुगेका छन । हेरुँ अब कीर्तिपुर नगरपालिकाले के कदम चाल्ने हुन ।

मभिंपुखु पुनःनिर्माणको लागि शिलान्यास 


कीर्तिपुरको मभिंपुखुको २०७२ देखि अहिलेसम्मको कथा

कीर्तिपुर नगरपालिका वडा नं.३ खासीबजारस्थित मभिंपुखु सुन्दरीकरण गर्ने काम तीन वर्षदेखि रोकीराखेको थियो । उक्त पोखरी निर्माण गरिरहेको बेलानै कसैले अख्तियारमा मुद्दा हालीदिएको कारण पोखरीको काम रोकिएको थियो ।

अख्तियारको मुद्दा सकिएपछि अहिले   पोखरी पुनः निर्माण गर्न लागिएको हो । 

गत मंसिर १५ गते एक कार्यक्रमका बीच शिलान्यास कार्यक्रम गरियो । वडा नं.३ का वडाध्यक्ष सुविन्द्र महर्जनको सभापतित्वमा भएको उक्त कार्यक्रमको प्रमुख अतिथि कीर्तिपुर नगरपालिकाका नगर प्रमुख राजकुमार नकर्मी, विशिष्ट अतिथि - कीर्तिपुर न.पा. उपप्रमुख शुभलक्ष्मी शाक्य सुनिता, विशिष्ट अतिथि- काठमाडौं उपत्यका खानेपानी व्यवस्थापन वोर्डका निर्देशक संजिव विक्रम राणा, अतिथिहरुमा - कीर्तिपुर नपा.का प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत लक्ष्मीप्रसाद बास्कोटा, कीर्तिपुर प्रहरी प्रमुख - राजु लामा, कीर्तिपुर प्रहरी ट्राफिक शाखा विनोद जोशी हुनुहुन्थ्यो ।


व्यवसायीको नामः एरिसा/सुरक जे.भि.ले २ करोड ६९ लाख रुपैयाँमा ठेक्का पाएको छ ।

कीर्तिपुर न.पा.का प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत लक्ष्मी प्रसाद बास्कोटाले स्वागत मन्तव्य राख्नु भएको थियो ।

प्रमुख अतिथिको रुपमा मन्तव्य राख्नेक्रममा नगर प्रमुख राजकुमार नकर्मीले कीर्तिपुर डाँडालाई चारैतिरबाट पोखरीले घेरिएको शहर थियो । तर अहिले कुनै पोखरीमा कलेज बन्यो, कुनै पोखरीमा अस्पताल बन्यो । खासीमा तीनवटा पोखरीहरु बचेका छन । मभिं पोखरीको बारेमा केही जानकारी दिनुहुँदै पोखरीको पानी सफा राख्न दीखु बोरिंगको पानी यस पोखरीमा ल्याउने जानकारी दिनुभयो ।


विशिष्ट पाहुना उपमेयर शुभलक्ष्मी शाक्यले मभिं पोखरी बनाउन ठेक्का पाएको ठेकेदारलाई यो पोखरी समयमै बनाउन अनुरोध गर्नुभयो । यो पोखरीको सदुपयोग गर्नु स्थानीयवासीको जिम्मेवारी हुने छ । यस पोखरीको माध्यमबाट आय आर्जन गर्ने उपाय खोज्न सल्लाह दिनुभयो ।

विशिष्ट पाहुना काठमाडौं उपत्यका खानेपानी व्यवस्थापन बोर्डका निर्देशक संजिव विक्रम राणाले कीर्तिपुरका पोखरीहरुको पुनःनिर्माण गरी सौन्दर्यकरण गर्ने जिम्मा बोर्डलाई दिनु भएकोमा धन्यवाद दिनुभयो । यो भन्दा पहिले पनि पलपुखुको पुनःनिर्माण र सौन्दर्यकरण खानेपानी बोर्डकै लगानीमा बनेको थियो । यो पोखरी पनि उपत्यका खानेपानी बोर्डको आर्थिक सहयोगमा बन्न लागेको जानकारी दिनुभयो ।

सभापतिको आशनबाट ३ नं. वडाका वडाध्यक्ष सुविन्द्र महर्जनले कुनै पनि पूर्वाधार बनाउँदा देखावटी मात्र होइन राम्ररी बनाउनु पर्छ । यो पोखरी पुनःनिर्माण भएपछि यो बाटोमा हिंड्ने वटुवाहरुले वाह ! भन्न सकोस । पोखरी भन्नाले पानी अड्ने हुनुपर्छ । पानी नअड्ने पोखरी पोखरी नै हुँदैन । राम्रो क्वालिटीको सामान प्रयोग गरेर राम्ररी बनाउन ठेकेदारलाई अनुरोध गर्दै सभा विसर्जन गर्नुभयो ।




Saturday, December 2, 2023

२०७२ असार २२ गते त्रिभुवन विश्वविद्यालय, कीर्तिपुर र त्रि.वि.सरोकार समिति, कीर्तिपुर बीच भएको सम्झौता

  २०७२ असार २२ गते त्रिभुवन विश्वविद्यालय, कीर्तिपुर र त्रि.वि.सरोकार समिति, कीर्तिपुर बीच भएको सम्झौता

             त्रिभुवन विश्वविद्यालय स्थापनाको क्रममा तत्कालीन नेपाल सरकारले काठमाडौं जिल्ला कीर्तिपुरस्थित साविकका विभिन्न गा.वि.स.का जग्गाहरु विश्वविद्यालयको लागि अधिग्रहण गर्ने क्रममा २०१३ मार्ग १५ गते राजपत्रमा सुचना प्रकाशित गरेको र प्रकाशित सूचनाबमोजिमका कार्यहरु आजसम्म पुरा नभएको भनी कीर्तिपुरस्थित स्थापित जनसमुदाय त्रि.वि. सरोकार सर्वपक्षीय समितिको तर्फबाट विभिन्न मागहरु त्रि.वि.समक्ष पटकपटक पेश भएका सन्दर्भमा छलफल गरी समाधानका उपायहरु खोजी गरी सिफारिससहित प्रतिवेदन बुझाउन त्रि.वि.को निर्णयानुसार त्रि.वि. र कीर्तिपुरस्थित त्रि.वि.सरोकार सर्वपक्षीय समितिबीच देहायबमोजिम सहमति भयो ।

सडक विस्तार सम्बन्धमा

काठमाडौं बल्खु हुँदै दक्षिणकाली जाने बाटोदेखि पश्चिममा रहेको त्रिभुवन विश्वविद्यालयको स्वामित्वमा रहेको बागवानी केन्द्र र सशस्त्र प्रहरी गुल्मको बीच भागबाट त्रि.वि.को दक्षिणको सीमानामा रहेको भाजंगलको वडा नं.१८ सिमाना हुँदै कीर्तिपुर वडा नं.३ मूल गेटसम्म नेपाल सरकारको मापदण्डअनुसारको सडक निर्माण गर्ने । यसको लागि आवश्यक जग्गा त्रि.वि.ले उपलब्ध गराउने । त्यस्तै गरी उक्त मूल गेटबाट –हाल त्रि.वि.को कम्पाउण्ड) सीमाना हुँदै का.म.पा वडा नं.१४स्थित गां खेलबाट रिङ्गरोडसम्मको हाल साविक कायम रहेको बाटोलाई नेपाल सरकारद्वारा तोकिएको मापदण्ड कायम गरी विस्तार गर्ने ।

उक्त सडक निर्माण तथा विस्तार कार्यलाई समन्वय गर्न आवश्यक भए त्रिभुवन विश्वविद्यालय, कीर्तिपुर नगरपालिका र त्रि.वि. सरोकार सर्वपक्षीय समितिको संयुक्त प्रतिनिधित्व हुने गरी एक अनुगमन समितिसमेत गठन गर्ने ।

ल्याब स्कूल सम्बन्धमा ः

त्रि.वि.को स्वामित्व कायम रहेको ल्याबोरेटरी स्कुलमा हाल साधारण ९न्भलभचब०ि शिक्षा मात्र संचालन भइरहेको अवस्थामा उक्त भवन र जग्गामा आवश्यक पूर्वाधारहरु निर्माण गरी प्राविधिक विषयका शिक्षा प्रदान गर्न संयुक्त प्रयास गर्ने साथै विद्यालय व्यवस्थापन समितिमा कीर्तिपुरको सम्मान जनक प्रतिनिधित्व गराउने ।

जग्गा मुआब्जा सम्बन्धमा ः

त्रि.वि.स्थापनाको क्रममा आवश्यक जग्गा तत्कालीन सरकारबाट अधिग्रहण भएकोमा हालसम्म केही जग्गा धनीहरुको मुआब्जा नपाएको भनी त्रि.वि.मा विभिन्न गुनासोहरुमार्फत जानकारीमा आएकोले सोबारेमा सत्य तथ्य पत्ता लगाउने उद्देश्यका लागि नेपाल सरकारबाट एक अधिकार सम्पन्न आयोग गठन गर्न त्रि.वि. र कीर्तिपुर नगरपालिकाबाट संयुक्त रुपमा नेपाल सरकारलाई अनुरोध गर्ने ।

सभामा प्रतिनिधित्व गराउने सम्बन्धमा ः

त्रि.वि. सभामा कीर्तिपुर नगरपालिकाको प्रमुखको पदेन प्रदेन प्रतिनिधित्वको व्यवस्था भएको नदेखिएको हुँदा जनस्तरको सहभागिता गराउन राज्यको नीतिसमेत रहेको सन्दर्भमा वर्तमान त्रि.वि.ऐनमा कीर्तिपुर नगरापलिकाको प्रमुख त्रि.वि. सभामा पदेन सदस्यको रुपमा प्रतिनिधित्व गराउन ऐनमा आवश्यक संशोधन गर्न त्रि.वि.बाट मस्यौदा बनाई नेपाल सरकारसमक्ष सिफारिस गर्न ।

अस्पताल निर्माण सम्बन्धमा ः

त्रि.वि. परिसरभित्र एक ३०० –तीन सय) शैया क्षमता भएको शिक्षण अस्पताल स्थापना गर्न तिनै पक्ष क्रियाशिल रहने । स्थापना हुने अस्पताल संचालनको लागि एक व्यवस्थापन समिति गठन गरिनेछ । जसमा त्रि.वि. कीर्तिपुर नगरपालिका र त्रि.वि. सरोकार सर्वपक्षीय समितिबाट प्रतिनिधित्व गराइने छ ।

छात्रवृत्ति सम्बन्धमा ः

त्रि.वि.को लागि अधिग्रहणमा परेका तत्कालीन जग्गाधनीहरुका परिवारका योग्यता पुगेको छोरा छोराीहरुलाई उत्कृष्टताको आधारमा त्रि.वि.मा संचालित नियमित कार्यक्रम र भविष्यमा स्थापना हुने अध्ययन संकायमा १÷१ जनालाई निःशुल्क छात्रवृत्ति व्यवस्था गराउने र संकाय अन्तर्गतका प्रत्येक विभागमा १÷१ जनालाई सःशुल्क अध्यापन गराउनको लागि आवश्यक व्यवस्था गर्ने ।

रोजगारी सम्बन्धमा ः

त्रि.वि.को लागि जग्गा अधिग्रहणमा परेका तत्कालीन जग्गाधनी तथा मोहीका छोरा छोरीहरुलाई समेत रोजगारीमा प्राथमिकता दिने भनी तत्कालीन सरकारले वि.सं. २०१३ सालमा राजपत्रमा सूचना प्रकाशित गरेको तथ्यलाई मध्यनजर राखी त्रि.वि. कीर्तिपुरमा आवश्यक पर्ने दक्ष, अर्धदक्ष, शैक्षिक, प्रशासनिक जनशक्ति नियुक्ति गर्दा प्रचलित ऐन नियमविपरीत नहुने गरी गर्ने ।

समन्वय समिति ः

उपरोक्त अनुसारको सम्झौताको लागि कार्यान्वयनमा ल्याउन दुवै पक्ष सम्मिलित तपसिल अनुसारका व्यक्तिहरु रहेको एक समन्वय समिति गठन गने ।

शम्भुराम महर्जन संयोजक नेकपा माओवादी पार्टी

राजकुमार नकर्मी, राजकुमार नकर्मी नेपाली कांग्रेस (बर्तमान की.न.पा.नगरप्रमुख)

रमेश महर्जन, नेकपा एमाले (निवर्तमान नगर प्रमुख)

नारायण महर्जन  नेपाल मजदुर किसान पार्टी

देव महर्जन त्रि.वि.सरोकार समिति

मिति २०७२ साल असार २२ गते आइतवार


Wednesday, November 29, 2023

लघु चलचित्र ‘बिचरी माईली’समिक्षा

 लघु चलचित्र ‘बिचरी माईली’ समिक्षा

कीर्तिपुर सन्देश, 

              कथा, परिकल्पना र निर्मात्री बिमला महर्जन मानन्धरको प्रस्तुतीका रुपमा लघु चलचित्र ‘बिचरी माईली’ हाईलाईट नेपालको यूट्यूब च्यानलमा अपलोड भएको छ । सो चलचित्र ईडिजिनियोस टेलिभिजन र भाद्गाउँ टेलिभिजनबाट प्रशारण भैसकेको छ । सबिनरत्न शाक्यको निर्देशन, अभय श्लोकको छायांकन, पटकथा संवाद तथा शीर्षक गीत बुद्ध महर्जनले गर्नु भएको सो चललिचत्रमा मूलपात्रका रुपमा बिमला महर्जन मानन्धरले माईलीको भूमिका निभाउनु भएको छ । सो लघु चलचित्रमा कलाकार मञ्जु श्रेष्ठ, धर्मयूग श्रेष्ठ, दिब्या ए.एस., बुद्ध महर्जन, अनुप लामा, मीना प्रधान, मन्दिरा श्रेष्ठ, बिना महर्जन, प्रेममाया डंगोल, कमला महर्जन, भगवती श्रेष्ठ र बाल कलाकार मानब डंगोलले अभिनय गरेका छन् । 



               कथाकारले एउटै आमाका सन्तानहरूका सोच, बिचार फरक हुन्छ भने समय परिस्थिति र संयोगले उनीहरूको भाग्य पनि फरक हुन्छ भन्ने कुरा छर्लङ्ग देखाएका छन् । संयोग र परिस्थितीले मानिसको जीवनका मेहनत र सत् कर्महरू पनि बिफल हुन सक्छ तर सत् कर्मलाई धैर्य, सहनशिल र दृढता पूर्वक निरन्तरता दिंदै जाँदा एक दिन अवश्य पनि सफलता मिल्छ भन्ने सामाजिक सन्देश उक्त लघु चलचित्रले दिएको छ । 

                 नेपाली समाजमा बलियो र बोलवाला भएको भाईले सोझो र कमजोर भाईलाई अंशबण्डाको मामलामा हुने गरेको अदृश्य अन्याय र अत्याचारलाई प्रष्ट मार्मिक ढंगले प्रस्तुत गरेको छ । लघु चलचित्रमा नेपालकै जल्दो बल्दो समस्याका रुपमा रहेको बेरोजगार युवाहरूको बैदेशिक रोजगारको क्रममा हुने पीडा र स्वदेश फर्केपछि बैदेशिक रोजगारका क्रममा आर्जित ज्ञान र अनुभवलाई स्वदेशमै उपयोग गर्न खोज्दा नेपालको विद्यमान बजारतन्त्र र फितलो ब्यवस्थापनले उनीहरूको उत्साह सिथिल र निराशा हुने गरेको परिवेशलाई उजागर गरिएको छ ।  



          मानिसको सोचमा क्रमश परिवर्तन हुँदै जाने र घमण्ड, ईश्र्या जस्ता क्लेशले मानिसको मनलाई मैलो बनाउछ । जीवन सफलताको कडी दया, माया, करुणा, ममता र आफ्नो पनमा होभनी देखाउन खोजेको छ । यी कडिले मैलो मनलाई परिवर्तन गर्न सक्छ भन्ने देखाउन खोजेको छ । ‘बिचरी माईली’ लघु लचचित्रले समाजका हर परिवारहरुलाई क्लेश मुक्त जीवनजीउनका निम्ति प्रेरणा प्रदान गरेको छ । 

       
निर्मात्री बिमला महर्जन मानन्धरसँग कुराकानी गर्दा वहाँले दर्शक महानुभावहरुलाई उक्त चलचित्र यूट्यूब च्यानलमा सर्च गरी हेरेर उक्त लघु चलचित्र सम्बन्धि प्रतिक्रिया दिनहुन हार्दिक अनुरोध गर्नु भयो । साथै आगामी दिन अर्काे लघु चलचित्र निर्माणका लागि कथा तयारी हुँदै गरेको बताउनु भएको छ । ‘बिचरी माईली’ सबै दर्शकको मन जित्न सकोस् भन्ने शुभकामना र बधाई ज्ञापन गर्दछौं । 


Monday, November 13, 2023

म्ह पुजा मण्डलको भावार्थ

 म्ह पुजा  मण्डलको भावार्थ


अष्टमङ्गाकिंत अष्टदल पद्माकार मण्डल

मण्डलको सामान्य अर्थ संस्कृतमा गोलाकार हो । पुजा साधना प्रयोजनमा मण्डलले विषयको सार अर्थ तथा समग्र स्वरूप जनाउन प्रयोग गरिन्छ । यसर्थ म्ह पुजा मण्डलले म्ह (आफू) को सार अर्थ तथा यथार्थ स्वरूप चित्रित गर्दछ । म्हःको विविध पक्षलाई समावेश गरी मण्डलको मध्य विन्दुमा आफूलाई राखिन्छ । मण्डलको बिविध अङ्ग तथा पक्षहरूलाई निम्नानुसार प्रस्तुत गरिएको छ ।

चुनढुंगाको धुलोको प्रयोगः म्ह पुजाको मण्डल चुनढुंगाको धुलोबाट लेखिन्छ । चुनढुंगा उपलब्ध नभएको अवस्थामा चामलको धुलो पनि प्रयोग गरेको पाइन्छ । धुलोलाई सीधै हातमा लिई मण्डल कोर्ने वा साँचो प्रयोग गरी मण्डल वनाउने गरिन्छ । यसरी धुलोले नै लेखिनुको कारण यो मण्डल पुजा पश्चात् मेटाउनु पर्ने भएकोले हो । आफू के हो ? भनी चित्रमा कोरी त्यसको दर्शन गरे पश्चात् त्यसलाई तुरून्तै मेट्नु पर्दछ । जसरी निर्मित मण्डल आफ्नै निर्मित प्रतिविम्व मात्र हो यसरी नै आफूको रूपमा मानिएको ’म’ को भावना, आफ्नो भौतिक रूप तथा चेतसिक दुवै पक्ष ऐना भित्र देखिने प्रतिविम्व समान हुन् भन्ने थार्थ दर्शनलाई बुझ्नको लागि यसरी धुलोको प्रयोग गरिएको हो । आजभोली धातुको मण्डल वनाई त्यसमा केहि धुलोको प्रयोग गरी पनि म्ह पुजा गर्न थालेको पाइन्छ ।

अष्तदल पद्माकारः 

म्ह पुजा मण्डल आठवटा पात भएको कमलको फूलको स्वरूपमा वनाइन्छ । म्हः (आफू) लाई कमलको फूलको रूपमा प्रतिविम्वित गर्नु ब्यक्तिको आदर्श रूप हो । 

जसरी कमलको बोट हिलोबाट निस्केको भएतापनि कमलको फूल त्यस हिलोबाट अलग भएको हुन्छ र त्यस हिलो प्रति निर्लिप्त भएको हुन्छ । यसरी नै यस संसार रूपी हिलोबाट माथि उठ्न सक्ने आदर्श स्वभाव सवै ब्यक्तिहरूमा विद्यमान छ तर यसलाई नचिनेको कारण वा विर्सिएको कारण हामी संसाररूपी दलदलमा रमाइरहेको र अनन्त दुःखको भुमरीमा परिरहेको कुराको बोध गराउने यस मण्डलको आकृति पद्माकार वनाइएको हो । पद्मको अर्को अर्थ पवित्रता हो ।   राग, द्वेष र मोह रूपी दलदलबाट अलग्ग रही काय, वाक् र चित्तका कर्महरू शुद्ध राखिरहने आदर्श रूप ’म’ हो भन्ने अनुभूति गराउने पनि यसको उद्देश्य हो ।

शैव परम्परानुसारको षट्कोणाकार मण्डल

षट्कोणाकारः हिन्दुमतानुसार वनाइने मण्डलचाहिं षट्कोणाकार हुन्छ। शैव परम्पराको षट्कोणले प्रकृति र पुरूष वा शिव र शक्ति को एकत्वको स्वरूप नै आफू भएको ज्ञानबोध गराउन खोजिएको हुन्छ ।

अधिकांश प्रचलनहरूमा बीचको विन्दु वरिपरि ४ वटा संकेन्द्रित वृतहरू वनाइन्छ । तिनीहरूको प्रतिक निम्नानुसार छ ।

तेलको मण्डल – छिटो नसुक्ने लामो समय सम्म टिकी रहने तत्व, चेतन तत्व, नामस्कन्ध

आखे (खैरो चामलको पूर्ण अन्न) – अखण्डता, पूर्णता

धान – पुनरावृति, पुनर्जन्म

लावा (ताय्) – हेतु प्रत्येय, कार्य र कारणको उपज कसैकसैले मण्डलको बीचमा ६ वटा वृतहरू कोरेको पनि पाइन्छ । यी मध्ये सवै भन्दा भित्र चेतन तत्वको प्रतिकको रूपमा तेलको वृत र पञ्चतत्वको प्रतिकको रूपमा क्रमशः आखे (खैरो चामलको पूर्ण अन्न), कालो मास, धान, कालो भटमास र लावा (ताय्) का वृतहरू वनाइन्छ ।

ख्यलुइता बाल्नु

८ देखि १० इन्चि सम्म लामो गरी वनाइने कपडाको वत्ती दुइ थान मण्डलको छेउमा राखिन्छ । मण्डल पूजा पश्चात् ती वत्तीहरूको दुवै छेउ बाली तेर्सो र ठाडो पारी प्लस आकारमा मण्डल माथि बालिन्छ । यसको प्रतिकात्मक अर्थ आफूमा सर्वाङ्गीणरूपमा ज्ञानको दीपक प्रज्ज्वलित गर्नु हो । ज्ञानको दीपक बालेको तत्क्षणमा नै अज्ञान रूपी अन्धकार हराउँछ । आफू र जगतको यथार्थ छर्लङ्ग हुन्छ ।

भोज

पूजाको अन्तमा सवै परिवारजन एकै पंक्तिमा वसी सुन्दररूपमा सिंगारिएको मण्डल माथि नै थाल राखी परम्परागत नेवाः भोज खाइन्छ । 

जति सुकै राम्रो सिंगारिएको भए पनि त्यस मण्डलको सुन्दरतामा पटक्कै आशक्त नभई मण्डल विग्रिएला भन्ने सुर्ता नलिइकन अष्टमात्रिकाका प्रतिक स्वरूप आठ परिकारयुक्त भोज खाइन्छ । भोज समाप्त भए पश्चात् मण्डल र थाली रात भरिका लागि त्यतिकै छोडिन्छ र भोलि पल्टमात्र भुइ बढारेर सफा गरिन्छ ।


म्ह पुजाको महत्व के ?

म्ह पुजाको महत्व के ?

           म्ह पुजा चन्द्रमानक नेपाल सम्वत् अनुसारको नयाँ वर्षको सुरुवात कछलाथ्व पारु (कार्तिक शुक्लपक्ष प्रतिपदा) तिथिका दिन नेवार समुदायले मनाउने पर्व हो । यस पर्वमा हिन्दु तथा बौद्ध दुवै समुदायका नेवारहरूले आफूले आफैलाई पुजा गरी सुस्वास्थ्य तथा दिर्घायुको कामना गर्ने गरिन्छ । यसका लागि परिवारका सबै सदस्यहरू अनिवार्य रूपमा एकै ठाउँमा बसी आफूलाई मण्डलमा प्रतिविम्वित गरी आफैले आफ्नो पुजा गरिन्छ । म्ह पुजा हिन्दु तथा बौद्ध दुवैले श्रद्धापूर्वक मनाउने भएकोले पर्वलाई धार्मिक समन्वयको कडीको रूपमा पनि लिइएको छ । म्ह पुजाका लागि परिवारको सबै भन्दा जेठी आमाले पुजा अघि सारी आफ्नो आफै पुजा गर्न लगाइन्छ । आफ्नो प्रतिविम्व सार मण्डलमा चित्रित गरी आफूलाई चिन्ने ज्ञानदर्शन प्राप्त गरी जीवन सुख आनन्दमय वनाउने र सुस्वास्थ्य दिर्घायुको कामना गर्ने गरिन्छ । विदेशमा वसेका नेपालीहरूले पनि यस म्ह पुजालाई आफ्नो मौलिक पहिचानका रूपमा मनाउने गरेको छ ।

पुजाको अर्थ र महत्व

यस दिन परिवारका सबै सदस्य भेला भएर म्हः पूजा गर्ने चलन छ । नेवारी भाषामा म्हः भनेको  शरीर हो। आफ्नो शरीरलाई परमात्मा मानेर आफूले आफूलाई आराधना गरी शरीरभित्रको चेतनालाई पूजा गर्ने यस पर्वको दार्शनिक पक्ष छ । समग्र देवता ऊर्जाशक्ति विश्व ब्रम्हाण्ड मानव शरीरभित्र रहेको विश्वास गर्दै परमेश्वरको बास हुने मान्यता राखी आफूलाई चिनेर बुझेर आफ्नो उद्धार गर्न आफै अघि सर्नुपर्ने परम्पराका रूपमा यो पर्व विकास भएको पाइन्छ । किम्बदन्तीअनुसार परापूर्व कालमा नेवार समुदायमा ठूलो दैवी प्रकोप परेको थियो । त्यसबाट धेरै मानिसको क्षति हुन गएकाले त्यसपछि जीवित रहेका मानिसले आत्मसुरक्षाका लागि शरीरको पूजा गर्ने परम्परा प्रचलनमा ल्याएको विश्वास छ ।

पुजा विधि

यस पुजा शुरू गर्न सर्वप्रथम घरको बुइगलमा वा अन्य खुला कोठाको भुईंमा ढुंगाको धुलो प्रयोग  गरी परिवारका प्रत्येक सदस्यको लागि एक एकवटा मण्डल वनाइन्छ । यस वाहेक सबै भन्दा माथि एक र सवैभन्दा मुनि एक गरी दुई वटा थप मण्डल देवताका लागि वनाइन्छ । यस वाहेक पानीले भरिएको गाग्री, नाङ्लो र कूचोको लागि पनि मण्डल वनाइन्छ । मण्डललाई रँगहरू प्रयोग गरी सिंगारिन्छ र फलफूल, धूप, फूल, जजंका (यज्ञोपवित) आदि सामग्रीहरूले सजाइन्छ ।परिवारका सवै सदस्यहरू लहरै पलेटी कसेर मण्डल सामुन्ने परी वस्दछ । परिवारको सवैभन्दा जेठी आमाले शुरूमा सूर्य रूपी सुकुण्डालाई पुजा गरी सवै मण्डलहरू पुजा गर्दछ । तत् पश्चात् सबैलाई ’धौ सगँ’ दहिको सगुन दिइन्छ । त्यस पछि सवैले लामो कपडाको वत्ती (खेलु इताः) मण्डल माथि बालिन्छ । बालिएको खेलु इताःले दिप्तमान् भइरहेको मण्डलको पुजा गरी जेठी आमाले सजाइएको विमिरा, अन्य फलफूल, जजंका, गोदावरी फूल र वत्ती सवैको हातहातमा दिइन्छ र सवै सदस्यले ती सामग्रीहरू निधारले ढोगी ग्रहण गरिन्छ ।

यस पश्चात् खेँ सगँ (उसिनेको अण्डा र तेलमा तारेको माछाको सगुन) दिइन्छ । सगुन दिई भातको जाँड तिन पटक सम्म थपी थपी खुवाइन्छ । यसरी जाँड थप्दा कचौरा भुईमा राख्नु हुँदैन । सगुन ग्रहण गर्दा सगुन दिने आमालाई यथाश्रद्धा दक्षिणा दिइन्छ । म्ह पुजा विधि स्थान, क्षेत्र, समुदाय अनुसार विविध स्वरूपमा पाइन्छ । माथि गरिएको वर्णन अनुसारको पुजा अधिकांश समुदायहरूले गर्ने विधि हुन् ।

म्हः पूजाको दार्शनिक पक्ष

नेवार समुदायमा अघिल्लो वर्षको चार दिन अघि र पछिल्लो वर्षको चार दिनसम्म बिस्केट जात्रा मनाउने गरिन्छ । म्हः पूजा पनि कात्तिक आमावश्याको चार दिनअघि र चार दिन पछिसम्म मनाउने पर्व हो । यो शरीरसंगै आत्मशुद्धिको पूजा हो । यसलाई जनाउन संस्कृतमा ‘अप दीप भवः’ (आत्म दीप जस्तै होस्) भनिन्छ । यसको अर्थ ‘आफैं ज्योति रुप हुन सक’ भन्ने हुन्छ । भक्तिवादलाई बिर्सिएर कर्मवादमा विश्वास जगाउने पर्व हो म्हः पूजा । आफूले दुःख गरेर बनेको कामको श्रेय भगवानलाई दिने गरिन्छ । जस्तो, असारमा दुःख गरेर धान रोपिसकेपछि त्यसको श्रेय भगवानलाई दिने गरिन्छ । कुनै पनि प्रगतिमा भगवानको मात्र हात देख्नुमा आत्मविश्वासको कमीले काम गरेको हुन्छ । त्यसैले हाम्रो क्षमता हामीहरुकै देन हो भन्ने विश्वास जगाउन म्हः पूजा सुरु भएको संस्कृतिविद् विनोदराज शर्मा बताउँछन् । उनी यसलाई नास्तिकतातर्फको एक पाइलो मान्छन् । कात्तिक शुक्ल प्रतिपदामा गोवद्र्धन पूजासँगै गरिने म्हः पूजाको हरेक चरणको आ–आफ्नै दार्शनिक पक्ष छन् । सुरुमा बत्ती बाल्नुको अर्थ हामी पनि चारैतिर प्रकाश छर्न सकौं भन्ने हुन्छ । बत्तीबाट आउने खरानीले हामी पनि एकदिन खरानी हुन्छौं भन्ने दार्शनिक शन्देश दिन्छ । म्हः पूजामा प्रयोग हुने माछा प्रज्ञा र फुल करुणाको प्रतीक हुन् ।

Friday, November 10, 2023

तिहार र स्वन्ति नखः वीचको भिन्नता

 तिहार र स्वन्ति नखः वीचको भिन्नता


श्रीकृष्ण महर्जन नेवाः 

    काठमाण्डौं उपत्यकाका आदिवासी नेवाः समुदायले मान्दै आएको मौलिक किसिमका संस्कृतिहरु मध्ये कृषिपेशा संग सम्वन्ध रहेको सस्कृति स्वन्ति अर्थात तिहार हो भन्न सकिन्छ । नेवाः समुदायले मान्दै आएका विभिन्न संस्कृतिहरु मध्ये प्रत्येक बर्ष मोहनि नखः अर्थात दशैं आउने संस्कृति भनेकै स्वन्ति हो । गैर नेवार समुदायले लगातार रुपमा पाँचदिन सम्म यमपञ्चकको रुपमा मान्दै आएतपानि नेवाः समुदायले भने तीन दिनसम्म लगातार रुपमा तिहार मानाउने गरिन्छ । तिहार मानउने क्रममा यमपञ्चक भनी सबै भन्दा पहिला काग तिहार, त्यसपछि कुकुर तिहार र त्यसको भोलिपल्ट लक्ष्मी पुजा अर्थात गोबर्धन पुजा, त्यसपछि भाई तिका भनी गैर नेवारहरुले पाँचदिन सम्म लगातार रुपमा मनाउदै आएका छन् । नेवाः समुदायले पनि काग तिहार र कुकुर तिहार मनाएतापनि मुल रुपमा लक्ष्मी पुजा, म्ह पुजा र किजा पुजा भनी भाई तिका मनाउदै आएका छ । तीन दिन सम्म लगातार रुपमा मनाउदै आएको कारणले नै स्वन्ति नखः भनिएको हो । स्वन्हु भनेको तीन दिन र नखः भनेको चाँड पर्व हो । तीन दिन सम्म मनाउने यो संस्कृसिलाई मत नखः अर्थात दीपावलीको पर्व पनि भन्ने गरिन्छ । यस संस्कृति मूल रुपमा कृषि पेशा र नयाँ बर्षसंग सम्वन्धित रहेको छ । स्वन्ति नखः भनेको खेतवाट आएको धान भित्र्याउने र बर्षभरीको हिसावकिताव सम्पन्न गर्ने अर्थात साल तामाम गर्नुका साथ साथै आफ्नो शरिरलाई पुजा गरी नयाँ बर्षका लागि संघर्ष गर्दै अगाडी बढ्नका लागि आवश्यक पौष्टिकतत्व ग्रहण गर्ने पर्वको रुपमा लिएको पाइन्छ । त्यसै गरि आफ्नो भाईको दीर्घायुको कामना गर्दै पनुजवा गर्ने पर्वको रुपमा पनि लिएको पाइन्छ । नेवाः समुदायले मनाउने स्वन्ति नखःको महत्व र स्वन्ति नखःले दिएका दार्शनीक पक्षहरु र गैर नेवारले मनाउने तिहारको वीच धेरै भिन्नता रहेको पाइन्छ ।

लक्ष्मी पुजा –अन्न पुजा ः

स्वन्ति नखः अर्थात तिहारको महत्वपूर्ण दिन भनेको लक्ष्मी पुजा हो । गैर नेवारहरुले लक्ष्मीको तस्वीर वा मूर्ति नै राखी सो दिन लक्ष्मीलाई पुजा गर्ने र विशेष गरि पैशालाई पुजा गर्ने चलन रहेको छ । लक्ष्मी भनेकै पैशा भएको अर्थमा पैशालाई लक्ष्मीको रुप मान्दै पुजा गर्दै आएका छन् । त्यसै गरि गैर नेवार समुदायले गाईतिहार भैलो भनी भैलो खेल्ने समिेत गरिन्छ । आ आफ्नो घरमा पकाएको सेल रोटी, फलफु र पैशा समेत नाग्लोमा राखी दिने चलन रहि आएको छ । नेवार समुदायले लक्ष्मी पुजाको दिनमा अन्न अर्थात धानलाई पुजा गरिन्छ । नयाँ अन्न आफ्नो घरको ढ्कु्तिमा राखी पुजा गर्ने चलन रहेको छ । नयाँ अन्नलाई पुजा गर्ने चलन नै नेवार समुदायको मौलिकता हो । नयाँ अन्न पुजा गर्ने क्रममा लक्ष्मीको तस्वीर वा मूर्ति राख्ने चलन नेवाः समुदायमा छैन । तर पछिल्लो समयमा आएर अरुको प्रभावका कारण कुनै कुनै स्थानमा नेवाः समुदायले पनि लक्ष्मीको फोटो राखी पुजा गर्न थालेका छन् । सो दिनमा धानलाई पाठीमा र चामल मानामा राखी जाकि चुंया द्यःचा अर्थात चामलको पीठोवाट द्यःचा (सानो मूर्ति जस्तो) बनाई ढुकुतिमा मण्डप बनाई पुजा गर्ने चलन रहेको छ । त्यसै गरि ढुकुतिमा रहेका जति पनि अन्न राखेका भाडाकुडा भकारीमा समेत पुजा आजा गरिन्छ । सो पुजा गर्ने क्रममा पाल्चा अर्थात दीप दिने पनि गरिन्छ । यसको अर्थ वास्तवमा स्वन्ति नखःको क्रममा लक्ष्मी पुजा भनी नेवाः समुदायले अन्नलाई पुजा गर्दै आएको भन्न सकिन्छ । त्यसैले गैर नेवार समुदायले मनाउने लक्ष्मी पुजा र नेवाः समुदायले मनाउने लक्ष्मी पुजावीच भिन्नता रहेको पाइन्छ ।

गोबर्धन पुजा–– म्ह पुजा ः

स्वन्ति नखःको क्रममा लक्ष्मी पुजाको भोलिपल्ट गैर नेवार समुदायले गोबर्धन पुजा गरिन्छ । गाईको गोबर अर्थात सौलाई पुजा गर्ने नै गैर नेवारहरुको गोबर्धन पुजा हो । विहानै गोबरलाई पुजा गर्ने भनेको गोबर्धनलाई पुजा गर्ने हो । त्यसै गरि गाईको गोठमा समेत पुजा आजा गर्ने चलन रहेको छ । त्यसै गरि सेल पकाई खाने समेत गरिन्छ । गोबर्धन पुजाको दिनमा देउसी भैलो खेल्ने चलन समेत रहेको छ । लक्ष्मी पुजाको दिनमा जस्तै सेल  रोटी माग्दै देउसी भैलो खेल्ने चलन  रहको छ ।

म्ह पुजाः

नेवाः समुदायले भने यो दिनमा आफ्नो शरिरलाई पुजा गरिन्छ । म्ह भनेकै शरिर हो । शरिरलाई पुजा गर्ने भएकै कारण म्ह पुजा भनिएको हो । म्ह पुजाको दिनमा आफ्नो शरिरलाई पुजा गर्ने भएकोले यस संस्कृतिलाई स्वन्ति नखः अर्थात तिहारकै महत्वपूर्ण संस्कृतिको रुपमा लिएको  पाइन्छ । नेवाः समुदायभित्र म्ह पुजा भनेको मौलिक संस्कृति हो । प्रत्येक बर्षको चन्द्रमास अनुसार कछलाथ्व पारुको दिनमा मानिसको शरिरलाई नै पुजा गर्ने म्ह पुजा गर्ने चलन रहेको छ । नेवाः समुदाय भित्र पनि मौलिक संस्कृतिक र साझा संस्कृतिको रुपमा मान्दै आएको म्ह पुजाको दर्शन र विधि यस प्रकार रहेका छन् ।

भाई तिका––किजा पुजाः 

गैर नेवार समुदायले भाई तिका मानउने दिनमा नै नेवार समुदायले पनि किजा पुजा गर्ने गरिन्छ । किजा भनेको भाई हो र भाईलाई पुजा गर्ने भएकै कारणले सो दिनलाई भाई तिका भनिएको हो । सो दिनमा म्हा पुजाकै दिनमा जस्तै तयार गरि मण्डप लेख्ने गरिन्छ । विमिरोदेखि सबै प्रकारका फलफुल समेत मण्डपमा राख्ने गरिन्छ । नेवार समुदायमा म्ह पुजाकै दिनमा जस्तै पुजा आजादेखि सौगन दिने चलन रहेको छ । पञ्चतत्वको सौगन दिनेदेखि पुजा गर्ने र आफ्नो भाईको दीघआयुको कामना गर्ने गरिन्छ । गैर नेवार समुदायमा त्यसरी पञ्चतत्वको सौगन दिने गरिदैन । बरु पञ्चरंगी टिका भने लगाउने चलन रहेको छ । नेवाः समुदायमा भने पञ्चरंगि टिका नभई अक्षता, अविर, दहि, चिउरा र पानी राखेको रातो तिका जस्लाई नेवार समुदायले जाकि सिन्ह भनिन्छि । सो तिका लगाउने गरिन्छ । नेवाः समुदाय र गैर नेवाः समुदायमा पनि माला भाईलाई मखमली माला लगाउने गरिन्छ । नेवाः समुदायमा भने धागोको माला समेत लगाउने गरिन्छ । त्यसै गरि आफ्नो भाईलाई भोज समेत खुउाउने नेवाः समुदायमा चलन रहेको छ ।  यसरी नेवाः समुदाले स्वन्ति नखः अर्थात तिहार मौलिक रुपमा मान्दै आएको पाइन्छ । लक्ष्मी पुजाको दिनमा अन्नलाई पुजा गर्ने, म्ह पुजाको दिनमा आफ्नो शरिरलाई नै पुजा गर्ने, भाई तिकाको दिनमा अफ्नो भाईलाई पुजा गर्ने र पञ्चतत्व ग्रहण गराउने, पञ्चतत्वले नै पुजा गर्ने जुन संस्कृति नेवाः समुदायभित्र रहेको छ यो तान्त्रिक र संघर्षवादी सिद्धान्तमा आधारित रहेको छ । नेवाः समुदाको मौलिक मात्र नभई मानिस नै देउटा बन्ने सिद्धान्तमा आधारित संस्कृति हो । 


Saturday, November 4, 2023

अजित पुतवारको अध्यक्षतामा जनता समाजवादी पार्टी, नेपाल काठमाडौं जिल्ला पुनर्गठन

 अजित पुतवारको अध्यक्षतामा जनता समाजवादी पार्टी, नेपाल काठमाडौं जिल्ला पुनर्गठन

कार्तिक १८ गते शनिवार जनता समाजवादी पार्टी नेपाल काठमाडौं जिल्ला कार्यालयको सभाहलमा एक कार्यक्रमका वीच जसपा काठमाडौं जिल्ला समितिको पुनर्गठन गरिएको छ ।

शोभा बज्राचार्य केन्द्रिय सदस्य सह इन्चार्ज नेवाः राज्य समितिको सभापतित्वमा भएको उक्त कार्यक्रमको प्रमुख अतिथि राजेन्द्र प्रसाद श्रेष्ठ पार्टी सह अध्यक्ष तथा संगठन विभाग प्रमुख, विशिष्ट अतिथि सुशीला श्रेष्ठ केन्द्रिय कार्यकारिणी सदस्य, अन्य अतिथिहरुमा राधाकृष्ण महर्जन, केन्द्रीय सदस्य, इन्चार्ज नेवाः समिति, लाल बहादुर तामांग केन्द्रिय सदस्य, नानु थामी केन्द्रिय सदस्य, भगवती सुवेदी केन्द्रिय सदस्य, प्रदीप घटानी संघिय परिषद सदस्य, जय गोले बागमती प्रदेश अध्यक्ष, श्यामकृष्ण प्रजापति अध्यक्ष नेवाः राष्ट्रिय समिति लगायतको हुनुहुन्थ्यो ।



उक्त कार्यक्रममा सर्वसहमतिबाट काठमाडौं जिल्ला पुनर्गठन भएको थियो ।

अध्यक्ष ः अजित पुतुवार, 

उपाध्यक्ष सिजनमान श्रेष्ठ, 

उपाध्यक्ष ः महेश अधिकारी, सचिव ः विक्रम पौडेल, सह–सचिव बिनु श्रेष्ठ, सह–सचिव रोजी अवाले, सदस्यहरुमा सुमित्रा लामा नागार्जुन, अष्ट ब.पुतुवार नागार्जुन, सन्त कुमार नगरकोटी, सरोज आचार्य गोकर्ण, भेषलाल दाहाल कागेश्वरी, शेष बहादुर तामाङ्ग शंखापुर, मैया काफ्ले तारकेश्वर, सोहन पुतुवार नागार्जुन, विकि पुतुवार नागार्जुन, नजरराम महर्जन कीर्तिपुर, मस्मिता पुतुवार तारकेश्वर, मुकुन्द कार्की तारकेश्वर, टेक राई बुढानिलकण्ठ, महेश्वर मानन्धर कामपा १६, अमित पुतुवार नागार्जुन, शन्त कु. पुतुवार नागार्जुन, सुमन पुतुवार नागार्जुन, बबिता भण्डारी कामपा १६ भुवन वाइवा शंखापुर, गोपी वि.क. तारकेश्वर रहनु भएको छ । कोषाध्यक्ष र पदेन सदस्यहरुको नामावली पछि थप्ने सहमति भएको छ ।

पुनर्गठित समितिका सदस्यहरुलाई प्रमुख अतिथि राजेन्द्र प्रसाद श्रेष्ठले खाडा ओढाई शुभकामना दिनु भएको थियो ।

विशिष्ट अतिथि केन्द्रिय सदस्य सुशिला श्रेष्ठले शपथ ग्रहण गराउनु भएको थियो ।

निर्वाचित अध्यक्ष अजित पुतुवारले संगठनलाई दह्रो बनाउन आपूmले सक्दो प्रयास गर्ने । हरेक नगरपालिकामा नगर समिति गठन गर्दै लैजाने प्रतिवद्धता जाहेर गर्नु भयो ।












Tuesday, October 10, 2023

जनता समाजवादी पार्टी नेवाः संघ पुनर्गठन

 जनता समाजवादी पार्टी नेवाः संघ पुनर्गठन

जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) नेपालको नेवाः संघ केन्द्रीय समिति पुनर्गठन भएको छ । असोज १५ गते सोमबार काठमाडौंको सामाखुसीमा रहेको नेपाः बैंक्वेटमा जसपा पार्टी काठमाडौं जिल्ला अध्यक्ष अजित पुतवारको सभापतित्वमा भएको 

थियो । उक्त कार्यक्रमको प्रमुख अतिथि जसपाका कार्यवाहक अध्यक्ष राजेन्द्र प्रसाद श्रेष्ठले पानसमा दीप प्रज्वलन गरी उद्घाटन गर्नु भएको थियो ।

  उक्त कार्यक्रममा करिब २ दर्जनजति व्यक्तिहरुले जसपा पार्टी प्रवेश गरेका थिए । जसपाका केन्द्रिय सदस्यहरु डा.पुष्पराज राजकर्णिकार, कृष्णबहादुर घःजु, शोभा बज्राचार्यले मन्तव्य राख्नु भएको थियो । सर्वसहमतिबाट निर्वाचित कार्यसमितिको घोषणा जसपा नेवाः संघको इन्जार्च शाक्य सुरेनले गर्नुभयो ।

  उक्त कार्यक्रममा निवर्तमान अध्यक्ष सत्य नारायण डंगोल र निवर्तमान सहमहासचिव राजा

राम तन्डुकारले नवनिर्वाचित कार्यसमितिलाई शुभकामना दिनुभयो ।

उक्त कार्यक्रम श्रीजन श्रेष्ठ र रोजिना अवालेले संचालन गर्नु भएको थियो ।

कार्यसमिति यस प्रकार रहेका छन 

१.अध्यक्षः ज्ञानेन्द्र रत्न बज्राचार्य येँ, 

२.उपाध्यक्ष खगेन्द्र बहादुर जोशी –येँ, 

३.उपाध्यक्ष ः लक्ष्मी देवी श्रेष्ठ –थिमि, 

४.उपाध्यक्ष ः बेखामान अवाले–यल,

५.उपाध्यक्ष ः राजेश प्रसाद श्रेष्ठ–बाँके, 

६.उपाध्यक्ष ः प्रभात सागर सिंह प्रधान–सिराहा

७.महासचिव ः नजरराम महर्जन –किपू, 

८.सह–महासचिव ः सुरज महर्जन–येँ

९.छ्याञ्जे ः आशा रत्न डंगोल

१०.सचिव ः प्रफुल्ला श्रेष्ठ– येँ

११.सचिव ः ओम राज श्रेष्ठ–पर्सा, 

१२.कोषाध्यक्ष ः अञ्जु मल्ल– ओखलढुँगा   

१३.सहकोषाध्यक्ष ः शुष्मा शिख्राकार–येँ

सदस्यहरुमा  

१४.रुद्र प्रसाद देवभण्डारी– येँ,

१५.सरोज घःजु–थिमि 

१६.विद्या चित्रकार–येँ

१७.पद्यलाल श्रेष्ठ–थिमि 

१८सुदर्शन मुनकर्मी– ख्वप 

१९.सन्दिप महर्जन–येँ  

२०.सन्देश मुनिकार–येँ

२१.श्रीकृष्ण महर्जन (वडा नं.१३) येँ, 

२२.दिल कुमार श्रेष्ठ–तनहुँ

२३.अनुज जोशी–चितवन

२४.श्री प्रसाद श्रेष्ठ–भोजपुर

२५.बिजया मानन्धर–काभ्रे

२६.राजेन्द्र खड्गी–काभ्रे

२७.रबिन श्रेष्ठ–धादिङ्ग

२८.लक्ष्मण कुमार शाही, येँ

२९.रामकुमारी महर्जन–मच्छेगां

३०.संजीव शाक्य–येँ

३१.संगीता मल्ल–येँ

३२.सि.वि. बज्र–शिवेश बजाचार्य 

३३.श्रीकृष्ण महर्जन–येँ (वडा नं.१५), 

३४.राजशोभा शाक्य यल, 

३५.मनोजमान कर्माचार्य येँ, 

३६.सरल गोपाल महर्जन, किपू, 

३७.अजय देसार–वादे 

३८.दामोदर श्रेष्ठ —वादे

३९.विक्रम शाक्य–यल

४०.रबिन्द्र शाक्य–यल 

४१.ज्ञानु देवी श्रेष्ठ– चांगु नारायण

४२.राजेन्द्र हाडा–ख्वप

४३.अर्जुन श्रेष्ठ, सँक्व

४४.हिरालक्ष्मी श्रेष्ठ, येँ

४५.सुनिल बज्र बज्राचार्य–येँ


जसपाकोसप्तरीमा सङ्गठन विस्तार सम्बन्धी अभिमुखीकरण कार्यक्रम सम्पन्न

 जसपाकोसप्तरीमा सङ्गठन विस्तार सम्बन्धी अभिमुखीकरण कार्यक्रम सम्पन्न 

संघमा साझा राज्य र प्रदेशमा स्वायत्त राज्य भए मात्र संघीयता सफल हुन्छः कावा अध्यक्ष श्रेष्ठ
२ असोज, २०८० राजविराज । जनता समाजवादी पार्टी, नेपालका कार्यवाहक अध्यक्ष राजेन्द्र प्रसाद श्रेष्ठले नेपालमा संघीयताको सफल कार्यान्वयनका लागि संघमा साझा राज्य र प्रदेशमा स्वायत्त राज्य हुने संघवादको आधारभूत सिद्धान्त लागू गनुपर्ने बताएको छ । उनले उक्त कुरा जसपा सप्तरी जिल्लाद्वारा दशैँ, तिहार र छठको अवसरमा आयोजित शुभकामना आदान प्रदान तथा सङ्गठन विस्तार सम्बन्धी अभिमुखीकरण कार्यक्रममा बताएको हो ।


श्रेष्ठले वर्तमान संघीय ढाँचा संघीयतालाई 'अनिच्छुक गर्भाधान' ठान्ने ओली प्रवृत्तिका व्यक्तिहरूले कोरेको हुँदा संघवादको मूल्य र मान्यताअनुरूप नबनाई तीन तहको नाममा बोझिलो संघीयताको ढाँचा बनाएर त्यसलाई असफल पार्ने षडयन्त्र गरेको बताए । ओलीको तत्कालिन अभिव्यक्ति स्मरण गर्दै उनले जानाजानी 'बोकाको टाउकोमा भैंसीको सिङ' जोडेर संघीयतालाई बदनाम गर्न स्थानीय तहमा महंगो संरचना निर्माण गर्न भूमिका खेलेको बताउँदै संघीयता र परिवर्तन विरोधीहरुले चौतर्फी रुपमा जसपालाई घेरावन्दी गरेको आरोप लगाए ।
संघीयताविद्को रूपमा समेत चिनिएका श्रेष्ठले संसारमा अमेरिका, भारत, अष्ट्रेलियामा भन्दा नेपालमा धेरै सरकार बनाएर यसलाई एमाले, कांग्रेसको बर्चश्व रहेको संविधान सभाले खर्चिलो बनाएको आरोप लगाए । उनले अहिले प्रदेश संरचना खारेज गर्नु पर्छ भनेर अभियान चलाउनेहरूले सो संरचना खारेज हुँदा समेत ७६१ मध्ये ७५४ वटा सरकार बाँकी हुने र त्यो बोझिलो नै हुने बताए । उनले नेपालमा पनि रुस, जर्मन, स्विटजरल्यान्ड आदि देशमा जस्तै स्थानीय टोल वस्तीको सामुदायिक संरचनामा आधारित विकासको एकाईको रूपमा स्थानीय तह बनाई संघ र प्रदेश दुइ तहको मात्र संघीयता हुनुपर्ने बताउँदै त्यसो हुँदा संघीयता एकात्मक राज्यभन्दा धेरै मितब्ययी हुने बताए ।

श्रेष्ठले संघीयताको कार्यान्वयन राज्ययन्त्रमा मात्र होइन, पार्टीमा पनि हुनु पर्छ भन्दै संघीय ढाँचाको पार्टीमा एकात्मक ढाँचाको पार्टीमा जस्तो सबै शक्ति केन्द्रमा मात्र रहनु हुन्न भनेर नै पार्टीले लोकतान्त्रिक अकेन्द्रिकरणको संगठनात्मक सिद्धान्त अपनाएको बताए । उनले लोकतान्त्रिक अकेन्द्रिकरणको सिद्धान्त भनेको अधिकारको विकेन्द्रिकरण, प्रत्यायोजन वा निक्षेपन मात्र नभएको बताउँदै यो पार्टी शक्ति केन्द्र र प्रदेशहरूमा विधानसम्मत बाँडफाँट हो, सबै शक्ति एउटै केन्द्रमा नरहनु हो भने । उनले लोकतान्त्रिक अकेन्द्रिकरणको संगठनात्मक सिद्धान्तले पार्टीको प्रदेश संरचना तथा स्थानीय तहहरूलाई आफ्नो क्षेत्राधिकारभित्रका काममा आफै निर्णय गर्न सक्ने व्यवस्था गरेको बताए ।
भ्रष्टाचारको कुनै धर्म, लिंग, जात र पार्टी नहुने भएकोले संलग्नता पुष्टि भए कारबाही हुने 
पार्टीका वैचारिक नेता श्रेष्ठले पार्टीको मार्गदर्शक सिद्धान्त संघीय समाजवादबारे प्रशिक्षणात्मक मन्तव्य दिंदै संघीय समाजवाद पुँजीवादीहरूले भन्ने गरेको राजनीतिक लोकतन्त्र वा त्यसको विकल्पमा उन्नाइसौँ शताब्दीमा समाजवादी र साम्यवादीहरूले भन्ने गरेको सामाजिक लोकतन्त्र मात्र होइन यो समग्र रूपमा राजनीतिक, आर्थिक, सामाजिक र साँस्कृतिक लोकतन्त्र भएको बताए । उनले भ्रष्टाचारको कुनै धर्म, लिंग, जात र पार्टी नहुने भएकोले संलग्नता पुष्टि भए जो कसैलाई पनि कारबाही गर्नुपर्नेमा जोड दिए ।
हाल सञ्चालित तीनमहिने संगठन विस्तार तथा सुदृढीकरण अभियानको दुई मुख्य उद्देश्य पार्टीलाई वैचारिक र राजनीतिक रूपले सक्षम बनाउनु तथा पार्टीका प्रदेश समिति, राष्ट्रिय समिति र स्थानीय तहहरूलाई विधानले तोकेबमोजीमको पदाधिकारी र संख्यामा सीमित गरी गठन पुनर्गठन गर्नु रहेको उनले बताए ।
पार्टीको सप्तरी जिल्ला अध्यक्ष केदार यादवको अध्यक्षतामा भएको कार्यक्रममा प्रदेश इन्चार्ज मृगेन्द्र कुमार सिं यादवले संगठन विस्तार तथा सुदृढीकरण अभियानलाई टोल टोलसम्म पुर्याउनुपर्ने बताए भने कार्यकारिणी सदस्य द्वय मनिष सुमन तथा नवल किशोर साहले वर्तमान चुनौतिलाई सामना गर्न जिल्लाले कार्ययोजना बनाई काम गर्नुपर्ने भन्दै अभियान सफलताको शुभकामना व्यक्त गरे ।

Sunday, October 8, 2023

उपन्यासकार नजरराम महर्जनजुया झिगूगु उपन्यास “लसना” ब्वनाबलय्

उपन्यासकार नजरराम महर्जनजुया झिगूगु उपन्यास “लसना” ब्वनाबलय् 

– पूर्ण ताम्राकार


नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् सुनानं परिचय बियाः च्वनेम्वाःम्ह छम्ह उपन्यासकार व बाखंच्वमिया नां नजरराम महर्जन खः । दकले न्हापां बाखं सृजनां नेपालभाषा ख्यलय् नजरराम महर्जनया पलाः न्ह्याःगु खः । वय्कःया च्वसां रचित न्हापांगु बाखं ‘पंगल’ (ने.सं.१०९१)या ‘सितु’ ल्याः ४२गूगुलिइ पिदन । थ्वयां लिपा मदिक्क धया थें बाखं च्वयाः थीथी साहित्य सम्मेलनय् ब्वति कायेगु व थीथी पत्रिकाय् बाखं पिथनेगु याना च्वनादिल । वय्कः लजगाःया क्रमय् ने.सं.१०९९दँनिसें ११२५दँतक्क वीरगञ्जय् च्वनादिल । वीरगञ्ज च्वना जःछि अतिकं व्यापारिक व्यस्त जीवनय् नं वय्कलं थःगु मांभाय् व साहित्य सेवाय् ई बिया तुं च्वन । वीरगञ्जया नेपालभाषा खलःया दुजः, छ्याञ्जे व नायः जुया भाषा सेवा यानादिल । थ्व अवधि हे वय्कया दकले न्हापांगु कृति “मिपुसा” उपन्यास ने.सं. ११०५दँय् पिदन । थ्व धुंकाः वय्कःया “बाखं दुनेया बाखं” बाखं मुना (ने.सं.१११०दँ) व “न्ह्यानाच्वंगु पलाः” (ने.सं. ११२४दँ) व “झ्वाः जुयावंगु स्वां” (ने.सं. ११२५दँ) नं वय्कः वीरगञ्जय् लजगाः याना च्वंबलय् हे पिदंगु कृति खः । थुकिं वीरगञ्जय् च्वंच्वना दीबलय् नं उपन्यासकार नजरराम महर्जनं नेपालभाषा व साहित्य सेवाय् सव्रिmय जुया न्ह्यचिलाच्वंगु खँ उलाः ब्यू ।

नजरराम महजनजुं दकले न्हापां बाखं रचना याना भाषा साहित्य ख्यलय् पिलूगु जूसां थौंकन्हे वय्कःया च्वसां उपन्यास रचनाय् हे यक्वं च्वन्ह्याः । उकिं थौंकन्हे वय्कः बाखंच्वमिकथं स्वयाः उपन्यासकारकथं अप्वः चर्चित । थ्व खँ थौंं तक्कया दुने बाखं सपूm छगू जक पिदंगु दुसा “न्ह्यानाच्वंगु पलाः” उपन्यास पिदनेधुंका दँय् छगू वा निगू तक्क नं उपन्यास पिदना गुंंगू उपन्यास पिदने धुंकुगूलिं उलाः ब्यू । नेपालभाषाय् उपन्यास साहित्य दुहाँ वःगु थौं ख्वीदँ दत थ्व अवधि ३२म्ह मयाक उपन्यासकारपिं पिदंसां उकि मध्ये बच्छि मयाक उपन्यासकारया छगू छगू जक उपन्यास पिदना च्वसा दित । नेपालभाषाय् औपन्यासिक लागा तब्याः व तःहाकः यायेत निरन्तर च्वसा न्ह्याकाच्वंपिं उपन्यासकारत थौं ल्हाः पतिचाय् ल्याः खायेत मगाः । थथे जूगुया मू हुनि छपु कविता, बाखं व निबन्ध च्वय् थें उपन्यासया रचना याये अःपू मजू । छगू उपन्यास च्वयेत धैर्यतापूर्वक दँ दँ ई बिइ मालेफु, तसकं मिहेनत यायेमाः । उकथं थौं उपन्यासया इतिहास तःहाकः यायेत उसि मचासे न्ह्यचिला मदिक्क च्वसा न्ह्याकाच्वंपिं मध्ये उपन्यासकारपिं मथुरा साय्मि व नजरराम महर्जन खः । मथुरा साय्मिजु “माकुगु विष” या प्यब्वः नापं याना न्हय्गू उपन्यास व नजररामजुया गुंगू उपन्यास पिदनेधुंकल । थ्वकथं नेपालभाषा औपन्यासिक ख्यः चकंकेगुलि वय्कःपिं निम्हसिगु नं तःजिगु योगदान दु । वय्कःपिन्त थुकिया कदर याना झीसं हने फयेमाः ।

उपन्यासकार नजरराम महर्जनजुया पिदने धुंकूगु गुंगूगु उपन्यासया अनुशीलन यायेबलय् छगूलि मेगु उपन्यासया विषयवस्तुइ भिन्नतां थाय् कयाच्वंगु खंकेफइ । थ्व व्रmमय् पंचायती शासन थें याःगु सामन्ती व्यवस्थाया विरोधय् संघर्ष व विद्रोह याये माःगु वाःचायेका संघर्ष यायेत प्रेरित याइगु कथावस्तुइ न्ह्यानाच्वंगु न्हापांगु “मिंपुसा” व प्यंगूगु “लिजला” उपन्यास धायेमाः । एस.एल.सी.या रिजल्टं डाक्टर वा इन्जिनियर जुइगु म्हगस फसं पुइकायंकुगुलिं खलासि जुयाः जीवन न्ह्याकाच्वंम्ह छम्ह सामान्य युवकया कथावस्तुइ आधारित निगूगु उपन्यास “न्ह्यानाच्वंगु पलाः” खःसा छम्ह नेवाः मिसां गैर नेवाः मिजंया दथुइ जुइगु मतिना, मिजंया चारित्रिक कमजोरीं याना मिसां कलकत्ताया सोनागाछीया रण्डिकोथी नारकीय जीवन हनेमाःगु बाखनय् आधारित स्वंगूगु उपन्यास “झ्वाः जुयावंगु स्वां” खः । थौंकन्हे युवा पुस्ता विदेशय् आखः ब्वंवनेगु व्रmमय् लिपा अन हे न्ह्यागुसां लजगाः याना सदाया नितिं अनया हे वासिन्दा जुया थःत जन्म ब्यूपिं मां–बौ, परिवार, देय् फुक्क ल्वःमंका छ्वयेगु व्यक्तिवादी प्रवृत्तिया विकास जुजुं वनाच्वंगु दु, थुकिं याना थःगु हे लाहिया थः कतः जुइगु व कतः थः याना बुराबुरी करुणा चाइपुसे च्वंक्क जीवन हनेमाला च्वनीगु थौंया यथार्थता व तसकं समसामयिक विषयवस्तुइ आधारित न्यागूगु लघु उपन्यास “थः कतः” खः । थथेहे कलाः भाःत दथुइ ब्वलंनिगु शंका–उपशंका व सामान्य असमझदारीं परिवारे ब्वलनिगु भराय्धंगु समस्या न्ह्यब्वयेत आर्थिक रुपं अतिकं दयनीयम्ह मिसा, वया म्ह्याय्या न्ह्यानाच्वंगु जीवनया वर्णनय् केन्द्रित खुगूगु उपन्यास कथं “भावना” कायेफु । निरन्तर कडा मिहेनत व परिश्रम यानावन धाःसा दयनीय जीवन हनाच्वंपिं सुं नं मिसातय्सं न्ह्याक्व नं प्रगतियाना जीवन सुथां लाक्क हनेफु धयागु खँ “भावना” उपन्यासया कथावस्तुया सन्देश पक्ष खः । थथे हे देशय् बहुदल वयेधुंका भूमिगत नेतात विशेष याना वामपंथि नेतात भूमिगतं पिहाँ वयेधुंका पार्टी विस्तार क्रमय् प्रतिकार समितिया दुजलं कम्युनिष्ट पार्टीया दुजःयागु, पार्टी सिद्धान्त, देश व जनताया च्यूताः मतसे घोर व्यक्तिवादी स्वार्थी जुयाः पजेरो गाडीइ च्वना देश जनतायात तसकं धोखा ब्यूपिं गद्दार कम्युनिष्ट नेताया आगं प्वलेगु व बहुदलीय व्यवस्थां विशेष याना खुल्ला अर्थनीतिं देय्या अर्थ व्यवस्था गुलि भज्यंक्क स्यन धयागु उलेगु विषयवस्तुइ रचित छगू कथं राजनैतिक उपन्यास “व सु” खः । नजररामजुया च्यागूगु उपन्यास “थः सु कतः सु” खः । थ्व उपन्यास वय्कःया गुलाया जेल जीवनय् सृजित कृति खः । थ्व उपन्यासया “जिगु छु खँ”य् उपन्यासकारं “आः ला थःगु हे बाखं च्वयेगु दत । उकिं जिं थःगु हे वास्तविक कहानी बःकया “थः सु ? कतः सु ?” उपन्यास च्वया । जिं न्हिया न्हिथं डायरी च्वयेगु याना वयाच्वनागु । व हे डायरि बःकया थ्व उपन्यासया रुपय् छिकपिनि न्ह्योने हयाच्वना । थुकि दुनेया पात्रतय्गु नां कानूनी अडचन मवयेकेत हिइकागु जुल ।” धकाः न्ह्यथना दीगु कथं च्वमिया नितान्त वैयक्तिक घटनाय् अझ ला जेल जीवनया न्हाय्कं खः “थः सु कतः सु ?” उपन्यास ।

 उपन्यासकारया पिदने धुंकूगु गुंगूगु उपन्यास “जि सतः मखु” खः । थ्व उपन्यासया बारे नं “थः सु कत सु ?”या जिगु छुं खँय् च्वमिं “जि पिनेबलय् हे “जि सतः मखु” उपन्यास च्वये धकाः मति यानागु खः । गनं छथाय् एकान्तय् च्वना च्वयेगु मतिं यानागु । तर ज्वजलपा वाःपौ पिकयागुलिं गनं वनेगु ई हे मदयाच्वंगु । थौं थ्व ततःजाःगु पःखाःया दुने थुनुवा जीवन हना च्वनेमाल । थौंकन्हय् थें जितः फुर्सद गुबलय् दइ ? थ्व ईया सदुपयोग याना जिं उपन्यास च्वया पूवंका ।” धयागु धापुतिं उपन्यासया कथावस्तुया परिकल्पना न्हापा हे जूगु खया नं जेल दुने सृजना जुया पूवंगु उपन्यास “जि सतः मखु” जुल । इहिपाः जुइधुंकूम्ह छम्ह मिसां भाःतया मतिनाया सवाः तक्कं काये मखंका मिजंनाप पारपाचुका नं सुथां लाक्क जीवन न्ह्याकाच्वंम्ह छम्ह मिसाया जीवन गाथा बाखनय् आधारित उपन्यास “जि सतः मखु” खः ।

उपन्यासकार नजररामजुया पिदनेधुंकूगु उपन्यासया कथावस्तु, पात्र चित्रण, सम्वाद, घटना वर्णनय् गनं गनं अस्वाभाविकता पुलुपालुं खनेदुसां समग्रय् कचि कल्पनाया तुलनाय् स्वाभाविकता, वास्तविकतां बांलाक दुदायाच्वंगु खंकेफइ, गुकिंयाना वय्कःया उपन्यासय् झीगु समाजय थीथी कथं हा कयाच्वंगु समस्यायात सजीवकथं प्रस्तुत यायेत सफल जूगु दु धायेमाः । वय्कःया प्रगतिवादी उपन्यास कथं चर्चित “मि पुसा, लिजला व व सु” खःसा मेगु उपन्यासया कथावस्तु सामाजिक यथार्थवादी उपन्यास धायेबलय् अत्युक्ति मजुइफु ।

नजररामजुया पिदनेधुंकूगु प्रायः उपन्यासय् खनेदुगु छगू पक्ष मिसा मिजं दथुइ जुइगु मतिना वा प्रेम जीवनया बांलाक चित्रण जुयाच्वंगु खः । उकि नं अन्तरजातिय मतिना व इहिपाःयात थाय् बियातःगु दु । अथेसां प्रेम जीवनय् जक लिमंकुंसे जीवन सुथां लाक्क न्ह्याकेत निरन्तर कडा मिहेनत व परिश्रम याना वन धाःसा जीवनय् बांलाक प्रगति हयेफु धयागु सन्देश नं उपन्यासय् दुथ्याः । थुकिया निंतिं “न्ह्यानाच्वंगु पलाः” व “भावना” उपन्यास दसिकथं न्ह्यब्वये छिं । उपन्यासया पात्र असाधारण मजुसे सामान्य पात्र व नं आर्थिक रुपं निम्न वर्ग अझ ला न्हिं खाना नयेमाःपिं, नैतिक रुपंं चरित्रहीन वा चारित्रिक कमजोरिपिं मखुसे आदर्शवादी, धार्मिक अन्धसंस्कार विरोधी, संघर्षशील व मानव सेवा भावनाय् अर्पित पात्रकथं उपन्यासय् प्रस्तुत जुयाच्वंगु खंकेफइ । थथे हे वय्कःया उपन्यासय् लेहेँ पुयाच्वंगु छगू मेगु पक्ष झीगु समाजय् नारी वर्गं ह्वने मालाच्वंगु थीथी समस्या वात्तुवाला न्ह्यब्वयेगु खः । थुकिया नितिं मिसा पात्रया जीवन थीथी कुनं स्वयाः उकिया यथार्थपरक वर्णनं जुयाच्वंगु खंकेफइ । उकथं वय्कःया “झ्वाः जुयावंगु स्वां”, “भावना”, “जि सतः मखु” उपन्यास नारी वर्गया स्वतन्त्रता, आत्मनिर्भरता व प्रगतिया पं लिना नारीवादी चिन्तनं बांलाक थाय् कयाच्वंगु खंकेफइ । थथे पिदनेधुंकूगु उपन्यासया कथावस्तु न्ह्यानाच्वंगु कथं गनं हे कृतिमता वा बलजफ्ती खनेमदु । समाजय् जुयाच्वंगु सामान्य मनूतय्सं जीवनय् भोगय् याये मालाच्वंगु यथार्थ घटनाया वर्णन व चित्रणय् सजीवता, भाषा शैलिया सरलता व स्पष्टतां ब्वमि वर्गया नुगः थुंदिकाबिइ, थ्व छगू उपन्यासकारया सफलता धायेमाः ।

नेपालभाषा ख्यलय् थीथी विषयवस्तुइ गुंगू तक्क उपन्यास रचना याना पिथनेत सफल उपन्यासकार नजरराम महर्जनया थ्व झिगूगु उपन्यास पिदंगु तसकं लसताया खँ खः । थ्व झिगूगु उपन्यासय् नं छगू सामान्य परिवारय् जीवन हनेगु व्रmमय् उपन्यासया मू पात्र विक्रम वया तिरिमय्जु, वया मां–बौं नं गुकथं जीवन हनेमाल, जीवन चव्रmय् छु छु भोगय् यायेमाल धयागु वर्णन दु । छेँय् परिवारया जीवन न्ह्याकेगु नितिं उपन्यासया मू पात्र विक्रमया बौ परदेश वनेवं उपन्यासया मू बाखं न्ह्याइ । बौम्ह परदेश वनेवं मांम्ह छम्ह मिजंनाप पय्न वनि । अले मां–अबु निम्ह पाखे बाया अबला थें जूम्ह झिंस्वदँ जक्क दुम्ह बिक्रमं थः व किजाया जीवन न्ह्याकेत छगु होटेलय् ज्या यायेत बाध्य जुइ । छेँय् आर्थिक स्थिति उलि सुथां मलाःगुलिं याकनं तःमि जुइगु इच्छां विक्रम छगू गुण्डा पुचलय् दुहाँ वनि, डाँका ज्या याइ । थुकिया द्वपनय् च्यादँ जेलय् च्वना एस.एल.सी. पास याइ । जेलं पिहाँ वयेधुंकाः ज्या मालेगु व्रmमय् छगू बहुराष्ट्रिय कम्पनि ज्या चूलाइ, अन हे छम्ह अन्तरजातिय मिसा लिसे यःत्यः जुइ । थुकिया दुने विक्रमया मांया थाःगाः मदुगु जीवनया वर्णन, मांम्हसित हानं काय्पिन्सं थःगु छेँ दुकया परिवारय् सुखान्त जीवन न्ह्याकेगु इलय् परिवारय् हानं छकः भ्वखाय् ब्वइ । विक्रमं ययेकातःम्ह मिसा उपन्यासया नकिं पात्रकथं प्रस्तुत यानातःम्ह पार्वतीयात अपहरण याना मिल धयागु मखुगु द्वपनय् विक्रम हानं जेलय् लाइ । उपन्यासया अन्तय् पार्वतीं थःत सुनानं अपहरण याःगु मखु, थ्वकि विक्रमया छुं दोष मदु धका अदालतय् बयान बिइवं विक्रम निर्दोष जुया जेलं मुक्त जुइवं उपन्यासया कथावस्तु नं थन हे क्वचाइ । थुकथं नजररामजुया न्हापा पिदंगु उपन्यासया कथावस्तु नाप थ्व “लसना” उपन्यासया कथावस्तु छुं कथं बिस्कं जूगु खंकेफइ । अथेसां थ्व “लसना” उपन्यासय् नं उपन्यासकारया पिदनेधुंकूगु उपन्यासय् थें उपन्यासया पात्र विक्रम व पार्वतीया दथुइ जूगु माया मतिनाया बाखं दुसा, बांलागु ज्याय् निरन्तर मेहेनत व परिश्रम याना वन धाःसा जीवन सुथां लाक्क न्ह्याकेफु धयागु सन्देश नं थुकिइ दु । वय्कःया मेगु उपन्यासय् थें थुकिइ नं मिसातय्सं याना छेँ परिवारय् गुकथं भ्वखाय् ब्वइ, मस्तय्सं गुलि दुःख सिइ धयागु खँ अप्रत्यक्षकथं थ्व उपन्यासं बांलाक सम्प्रेषण याना ब्यूगु दु । छेँ परिवार सुथां लाक्क न्ह्याकेगु वा झ्वाकलय् थुनेगुलि नारी वर्गया तःधंगु भूमिका दुगु खँ उपन्यासं उलाः ब्यूगु दु । उपन्यासया पात्र सरस्वती नापया विछोडं विक्रम व विवेकं जीवन हंगु व सरस्वतीयात ज्ञानिरामया छें पितिना हयेवं सरस्वतीं फ्वना तक्क जीवन हनेमाःगु घटनाया चित्रण तसकं मार्मिक जू । थथे मिसा पात्रया जीवन गाथाया वर्णनं कथावस्तु न्ह्याकेगुलि यक्व भूमिका ग्वयातःगुलिं थ्व उपन्यास नं नारी वादी चिन्तनं थाय् कयाच्वंगु खंकेफइ । “लसना” उपन्यास ब्वँब्वं वनेबलय् मनूतय्सं जीवन हनेगु व्रmमय् मनूतय्त थथे नं जुइफु या जुइयः धयागु खँ पत्याः याये मायेक उपन्यासय् चित्रण जूगु दु । थ्व हे उपन्यासया चित्रणकला व वर्णनय् सजीवता व सफलता नं धायेमाः । थुकथं वय्कःया मेमेगु उपन्यासय् थें थ्व उपन्यासय् नं समाजया यथार्थ किपा ब्वयेमा नापं समाजय् नारी वर्गया भूमिकायात मू बिया वर्णन यानातःकथं थ्व उपन्यास नं नितान्त मौलिक व सामाजिक यथार्थवादी उपन्यास धाये मायेका ब्यू । नेपालभाषाय् थौं तक्क दकले अप्वः उपन्यास रचना याना पिथंगु कथं धूस्वां साय्मि व गिरिजाप्रसाद जोशी धुंकाः नजरराम महर्जनया नां स्वंगूगु व्रmमय् लाः । थुकथं नजरराम महर्जनया उपन्यासया बारे पूवंक अध्ययन मयायेकं नेपालभाषा उपन्यास साहित्यया अध्ययन व अनुसन्धान नं पूमवनीगु निश्चित खः । उपन्यासकार नजरराम महर्जनजुं उपन्यास रचनाय् थःगु च्वसा मदिक्क न्ह्याका उपन्यास साहित्य शिखरया गजू छुये फयेमा धकाः भिन्तुना बियाच्वना ।


Friday, September 22, 2023

मंगल बहुमुखी क्याम्पसमा स्वागत तथा तीज विशेष कार्यक्रम सम्पन्न

 मंगल बहुमुखी क्याम्पसमा स्वागत तथा तीज विशेष कार्यक्रम सम्पन्न


मंगल बहुमुखी क्याम्पसमा अध्ययनरत विद्यार्थीहरुले २०७९ सालमा प्रथम वर्षमा भर्ना भई उच्च शिक्षा अध्ययनको लागि आउनु भएका विद्यार्थी भाइ बहिनीहरुलाई यहि २०८० भाद्र ३० गते प्रमुख अतिथि क्याम्पस व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष प्रा.डा.लक्ष्मी बहादुर महर्जनको प्रमुख आतिथ्यमा स्वागत तथा तीज विशेष कार्यक्रम सम्पन्न भयो । वि.एड. र वि. वि.एस दोश्रो, तेश्रो र चौथो वर्षका विद्यार्थीहरुले आयोजना गरेको उक्त कार्यक्रमको सभापतित्व विविएस चौथो वर्षका अनुप बोहराले गर्नु भएको थियो ।

स्वागतकै क्रममा प्रमुख अतिथिज्यूले मंगल क्याम्पसले भन्ने मात्र गर्दैन यथार्थमा उसले प्रत्यक्ष रुपमा गरेर देखाउँछ यस्को ज्वलन्त उदाहरणको रुपमा आजको कार्यक्रमलाई नै लिन सकिने बताउनु भयो । यस प्रकारको कार्यक्रमले विद्यार्थीहरुको चौतर्फी विकासमा टेवा पु¥याउने बताउनु भयो । मन्तव्यकै क्रममा मंगल क्याम्पसले भविष्यमै मंगल रिशर्च सेण्टर स्थापना गरेर विद्यार्थीहरुलाई अनुसन्धानमुखी शिक्षामा जोड दिन र सैद्धान्तिक भन्दा प्रयोगात्मक शिक्षामा जोड दिने बताउनु भयो । साथै रोजगारीसँग पढाइलाई जोड्दै जाने र त्यस्को लागि क्याम्पसमा ननक्रेडिट कोर्श मार्फत विद्यार्थीहरुलाई व्यवहारिक ज्ञान दिने बताउनु भयो ।

उक्त कार्यक्रममा उच्च शिक्षाका लागि आउनु भएका प्रथम वर्षका विद्यार्थीहरुलाई क्याम्पस प्रमुख प्रदिप महर्जनले स्वागत गर्दै यस प्रकारको कार्याक्रमले विद्यार्थी विद्यार्थी विच भाइचाराको विकास हुनुका साथै एक अर्कामा चिनापर्ची हुने र व्यक्तित्व विकास हुने कुरा बताउनु भयो । साथै क्याम्पसको विविध प्रगतिका बारे प्रकाश पार्नु भयो ।

स्वागतकै क्रममा प्रमुख अतिथिज्यूले प्रथम वर्षमा भर्ना हुनु भएका सम्पूर्ण विद्यार्थीहरुलाई खादा लगाई स्वागत गर्नु भएको थियो ।

नव आगन्तुक विद्यार्थी भाइबहिनीहरुलाई विविएस दोश्रो वर्षका लोकचन्द्र कुमार र विविएस चौथो वर्षका सन्तोषी दुवाडीले स्वागत मन्तव्यबाट स्वागत गर्नु भयो । कार्यक्रममा प्रमुख आकर्षणको रुपमा मंगल तीज क्वीन छनोटको रुपमा लिइएको थियो । प्रथम वर्षकी सुश्री सुविना श्रेष्ठले मंगल तीज क्वीनको ताज जित्न सफल भएकी थिइन । उहाँले आफु मिस मंगल घोषित हुन पाएको निकै खुशी लागेको र नसोचेको सफलता प्राप्त भएकोमा मंगल बहुमुखी क्याम्पस र आयोजक अग्रज दाइ दिदीहरुलाई धन्यवाद ज्ञापन गर्नु भयो । आपूm सुरुदेखि नै फेशनमा रुची राख्ने र यस प्रंकारको कार्यक्रम अभिरुची पूर्वक हेर्ने गरेको र आज आफै मिस मंगल घोषित हुन पाउँदा निकै गर्व लागेको कुरा बताउनु भयो । यस्ले गर्दा अगाडी दिनहरुमा आपूmलाई यस प्रकारको कार्यक्रममा सहभागी हुन हौसला मिलेको बताउनु भयो । मिस मंगल तीज क्वीन जित्न सफल सुश्री सुविना श्रेष्ठलाई इनर ह्वीलका अध्यक्ष श्रीमती रञ्जना शाक्य महर्जनज्यूले रिबन र ताज लगाउनु भएको थियो । उक्त कार्यक्रममा विविएस र विएडका विद्यार्थीहरुले कविता, मुक्तक, नृत्य, गित, नाटक प्रस्तुत गरी विद्यार्थीहरुलाई स्वागत एवं तीज कार्यक्रम गरेका थिए । कार्यक्रममा सहायक क्याम्पस प्रमुख रकी महर्जन लगायत सम्पूर्ण शिक्षकहरुको उपस्थिति रहेको थियो ।

Published Kirtipur Sandesh weekly Issue 613 Date : 2080/06/03


Thursday, September 21, 2023

पाँगा सामुदायिक पुस्तकालयलाई पुस्तक हस्तान्तरण

 पाँगा सामुदायिक पुस्तकालयलाई पुस्तक हस्तान्तरण


समय समयमा पाँगामा सामुदायिक पुस्तकालयहरु खुल्ने र बन्द हुने क्रम चलिरहेको छ । पाँगामा शहिद स्मारक पुस्तकाल २००४ सालमा स्थापना, श्री ५ महेन्द्र्र पुस्तकालय २०१३ सालमा स्थापना भएको थियो । जुन पछि गएर बन्द भयो । वि.सं.२०२७ सालतिर फेरि एकचोटि पाँगामा पुस्तकालय खोल्ने होडवाजी नै भयो । 

पाँगा धुसि टोलमा सूर्यज्योति पुस्तकालय, दिउखेलमा बालकुमारी पुस्तकालय, पाघुमा प्रगतिशिल पुस्तकालय खुल्यो । केहि वर्ष चल्यो । अहिले ती पुस्तकालयहरुको नामो निशान रहेन ।

पाँगा धोकासी टोलस्थित नवज्योति आधारभूत स्कुलको माथिल्लो तल्लामा केही युवाहरु मिलेर पाँगा सामुदायिक पुस्तकालय खोलेको छ । उक्त पुस्तकालयलाई बज्र बुक्स एण्ड पब्लिकेसनका संस्थापक तथा पाँगा कीर्तिपुरका समाजसेवी विदुर डंगोलद्धारा आफ्ना बुबा नारायण दास महर्जन तथा आमा राम माया महर्जनका नाममा मिति २०८० भदौ ३० गते शनिबारका दिन पाँगा सामुदायिक पुस्तकालयलाई उपहार स्वरुप पुस्तक हस्तान्तरण गर्नु भयो । 


सो कार्यक्रममा नारायण दास महर्जनद्वारा पाँगा सामुदायिक पुस्तकालयका अध्यक्ष कृष्ण महर्जनलाई उपहार स्वरुप विभिन्न विधाका करिब २५० प्रति पुस्तक प्रदान गर्नुभयो । कार्यक्रममा पुस्तकालयका सदस्यहरु तथा स्थानीय समाजसेवीहरुको उपस्थिति रहेको थियो । नारायण दास महर्जनले समाजका सबै छोरा छोरी, नाति नतिनीहरुले पढ्ने वातावरण तयार गर्न पुस्तकालयको भुमिका निर्वाह गरेकोमा आभार व्यक्त गर्दै भविष्यमा थप प्रगतिको कामना गर्नुभयो । उहाँले विगतमा पाँगामा शिक्षा र स्वास्थ्यको अवस्थाको बारेमा बताउनुभएको थियो । 


समाजसेवी विदुर डंगोलले समाजमा पुस्तक पढ्ने बानीको विकास गर्नका लागि पुस्तकालयले थप कार्यक्रमहरु संचालन गर्नुपर्नेमा जोड  दिनुभयो । उहाँले पाँगा सामुदायिक पुस्तकालयलाई भविष्यमा पनि सहयोग गर्ने वचन दिनुभयो । साथै, पुस्तकालयले स्थानीय जात्रा, परम्परा र पुराना कथाहरुलाई पुस्तकमा प्रकाशन गर्नका लागि सबैले योगदान गर्नुपर्नेमा जोड दिनुभयो । पाँगा सामुदायिक पुस्तकालयका अध्यक्ष कृष्ण महर्जनले पुस्तक हस्तान्तरण गर्नुभएकोमा समाजसेवी विदुर डंगोल तथा उहाँको परिवारलाई हार्दिक धन्यवाद व्यक्त गर्नुभयो । साथै, प्राप्त पुस्तकहरुको सहि सदुपयोग गर्ने र पुस्तकालयले सरोकारवाला सबैसँगको सहकार्यमा थप कार्यक्रमहरु संचालन गर्ने जानकारी दिनुभयो ।

Published : Kirtipur Sandesh Weekly Issue 613 Date:2080/06/03


Wednesday, September 20, 2023

कीर्तिपुरका दुई सहकारी एकीकरणः कार्यक्षेत्र काठमाडौँ, ललितपुर र भक्तपुर जिल्ला भरि रहने

 कीर्तिपुरका दुई सहकारी एकीकरणः कार्यक्षेत्र काठमाडौँ, ललितपुर र भक्तपुर जिल्ला भरि रहने

 कीर्तिपुर नगरपालिकास्थित वडा नम्बर–९ मा रहेका २ वटा सहकारी संस्थाहरु एकीकरण भएका छन् । दर्शन बचत तथा ऋण सहकारी संस्था र निर्मल बुद्ध भूमि बचत तथा ऋण सहकारी संस्थालाई बागमती प्रदेश सरकार, संस्कृति पर्यटन तथा सहकारी मन्त्रालय सहकारी महाशाखाबाट मिति २०८० भदौ २५ गतेको निर्णयबाट एकीकरण गरिएको हो । 

दर्शन साकोसले मिति २०७९ पुष २३ को साधारण सभा र निर्मल बुद्ध भूमि साकोसले मिति २०७९ पुष २९ को साधारण सभाले एक–अर्कासँग एकीकरण गर्ने घोषणा गरेका थिए । एकीकरणपछि दर्शन साकोस कै नामबाट सम्पूर्ण कारोबार एकिकृत गरि संचालन गरिने र दुबै साकोसको मुख्य कार्यालय एउटै वडामा भएकोले निर्मल बुद्धभूमिको मुख्य कार्यालयको पनि सम्पूर्ण कारोबार दर्शन भवनबाट नै सञ्चालन हुने दर्शन साकोसका अध्यक्ष दिनेश दर्शनधारीले जानकारी दिनुभयो ।

सहकारी अभियानले नेपालमा सहकारीहरुलाई एकीकरण मार्फत् घटाउने उद्देश्यमा हाल सम्म ६ वटा सहकारी एकीकरण गरि आफूुहरुले पनि एकीकरण अभियानमा इँट्टा थपेको अध्यक्ष दर्शनधारीले बताउनुभयो । २०७८ सालमा दर्शन साकोसले काठमाडौँ–१७, खुसिबुको सोनित्य साकोस र काठमाडौँ–२९, घट्टेकुलोको आदिबासी महिला साकोस गरि २ वटा र २०७९ मा निर्मल बुद्धभूमि साकोसले पनि काठमाडौँ–२, लाजिम्पाटको  आरोग्य साकोस र काठमाडौँ–२२, महाबौद्धको हाम्रो भरोसा साकोस गरि २ वटा सहकारीहरु एकीकरण गरेका थिए । 

दुईटै सहकारीको एकीकरण पछि संचालक समिति र लेखा समितिमा केहि हेरफेर भएको छ । नयाँ संचालक समितिमा दर्शन साकोसका अध्यक्ष दिनेश दर्शनधारी सहित ६ जना दोहोरिएका छन् । सहमतिमा नै दर्शन साकोसका संचालक सदस्य दिपक नेपालीको ठाउँमा निर्मल बुद्धभूमिबाट १ जना अनिल अधिकारीले संचालक सदस्यको रुपमा स्थान पाएका छन् भने लेखा समितिमा निर्मल बुद्धभूमिबाट सनिता कटुवालको संयोजकत्वमा ३ जना चयन भएका छन्  । 

एकीकरण पछि यो सहकारीको कार्य क्षेत्र काठमाडौँ, ललितपुर र भक्तपुर जिल्ला भरि रहने र दुबै संस्थाहरुको शेयर रकम, लगानी, दायित्व, ऋण सबै एकिकृत गरिनुका साथै  नीतिहरु दुबैमा एकै किसिमको भएमा दर्शन साकोसको लागू गर्ने र कुनै एक संस्थामा नभएको नीतिहरु जुन संस्थाको छ सोहि संस्थाको नीतिलाई नै एकिकृत संस्थाको नीतिको रुपमा लागू गर्ने अध्यक्ष दर्शनधारीले जानकारी दिनुभयो । 

एकीकरण पश्चात् मुख्य कार्यालयको रुपमा कीर्तिपुर नगरपालिका–९ स्थित संस्थाको आफ्नै भवनमा रहने र साविक काठमाडौँ –२, काठमाडौँ –१७, काठमाडौँ –२२, काठमाडौँ –२९, कीर्तिपुर –४ र चन्द्रागिरी –९ मा सेवा केन्द्र सञ्चालनको स्वीकृति पाएको उनले जानकारी गराउनु भयो । 

चरम आर्थिक मन्दी अनि सहकारीहरुले आफ्नो सदस्यको निक्षेप र ब्याज फिर्ता गर्न नसकेको अवस्थामा एकीकरण गरेर के फाइदा छ भनेर सोधिएको प्रश्नमा अध्यक्ष दर्शनधारीले भन्नु भयो, ‘यो एकीकरण भर्खर मात्र भएको होइन हामीले यसको लागि पहल गरेको नै ४ वर्ष भयो । जुनबेला एक सहकारी एक सदस्य भन्ने नीति सरकारले ल्यायो, त्यही बेलाबाट नै हामीलाई एक किसिमको डर पैदा भएको थियो । यसका साथै निर्मल बुद्धभूमि साकोस र दर्शन साकोसका धेरै सदस्यहरु दोहोरिएका छन् । भविष्यमा कुनै बेला सरकारले कडा रुपमा नीति लागू गर्यो भने पक्कै हामी मध्ये एउटा सहकारीलाई ठुलो अप्ठ्यारो पर्न सक्छ भन्ने सोचेर एकीकरण प्रयास गरेका थियौं । अब हामी दुई वटा सहकारीका दोहोरिएका सदस्यहरुको कारणले कहिले पनि सहकारी अप्ठ्यारोमा नपर्नेमा ढुक्क छौं ।

एकीकरण र अहिलेको तरलता समस्यामा कुनै सम्बन्ध नरहेको पनि उहाँले स्पष्ट पार्नु भयो । तरलता समस्या अब चाहेर पनि सहकारी र सहकारीका संचालक अनि सहकारी संघ महासंघहरुले मात्र समाधान गर्न नसक्ने र यसको लागि सरकारको तपÞर्mबाट नै सदस्यको बचत फिर्ताको लागि नयाँ नीति बनाएर सहयोग गरे केहि समयमा नै सहज हुने पनि अध्यक्ष दर्शनधारीको भनाई छ ।

सहकारीमा यो तरलताको समस्या कहिले सम्म होला भन्ने अर्को प्रश्नमा उहाँको भनाईमा १।२ वर्ष पनि जान सक्छ र केहि महिनामा पनि सुल्झिन सक्छ । तर, बैंकमा जहिलेबाट देखावटी नभई साँचो तरलता भई सहज रुपमा कम ब्याजदरमा ऋण प्रवाह गर्न थाल्नेछ त्यही दिनबाट सहकारीमा पनि तरलता सहज हुन्छ । त्यसैले अब सहकारी मात्र होइन बजार चलायमान गर्न लागि समेत बैंकको हातमा रहेको उनको भनाई छ ।


Tuesday, September 19, 2023

अहिले देखिएको सहकारी समस्या बारे आफ्नो छुट्टै ब्रान्ड बनाउन सफल कीर्तिपुरका युवा व्यवसायी दिनेश दर्शनधारीसँगको छोटो भलाकुसारी

अहिले देखिएको सहकारी समस्या बारे

आफ्नो छुट्टै ब्रान्ड बनाउन सफल कीर्तिपुरका युवा व्यवसायी दिनेश दर्शनधारीसँगको छोटो भलाकुसारी 


१.सर्वप्रथम तपाईंलाई बधाई दिन चाहन्छु, दर्शन सहकारी र निर्मल बुद्धभूमि सहकारी मर्ज भएकोमा, यो मर्ज पछि निर्मल बुद्धभूमि सहकारीको पुँजी, दायित्व सबै दर्शन सहकारीमा आएको हो ?

—धन्यवाद सर । सबैको साथ र सहयोगले नै हामी कीर्तिपुर कार्य क्षेत्र रहेका २ वटा सहकारीहरु एकीकरण हुन पाएकोमा हर्षित छौं । हामी दुईवटै सहकारीले पोहोर सालको साधारण सभाबाट एकीकरणको घोषणा गरेका थियौ  । सबै कुरा मिलाउन त्यति सजिलो थिएन तर पनि आठ महिना लगाएर भए पनि एकीकरणलाई मुर्त रुप दिन सफल भएकोमा दुबै सहकारीको सदस्यहरुलाई हाम्रो तपÞर्mबाट पनि बधाई छ । हुन त अहिले आर्थिक मन्दीले देश नै जर्जर भएको बेला यो मर्जरको के औचित्य भन्ने पनि होला । तर अब हामी दुबै सहकारीका दोहोरो सदस्य भएका सदस्यले कुन सहकारी चुनेर बस्ने भन्ने टेन्सन हटेको छ । सरकारले कुनै दिन सबै सहकारीहरुका कुनै एक सदस्य समान प्रकृतिको एउटै मात्र सहकारीमा बस्न पाउछ भनेर आह्वान ग¥यो भने यी दुई मध्ये कुन सहकारी छान्ने भन्ने दुबिधा हट्यो । हामी दुबै सहकारी समान हैसियतमा एकीकरण भएको हो । दर्शन र निर्मल बुद्ध भुमिका सदस्यहरु सबैको जे जस्तो हैसियत थियो त्यो निरन्तर कायम रहने छ । हजुरले भन्नु भए जस्तो पुँजी र दायित्व सरेर आएको होइन । जोडेर एउटै बनाएको हो । जस्तै दर्शन साकोसको पहिला शेयर पुँजी १८ करोड थियो अब निर्मल बुद्धभूमिको ५ करोड जोडेर २३ करोड शेयर भयो । हामी दुबै संस्थाले सहमतिमा नाम दर्शनलाई नै कायम राख्ने भएकोले अब दर्शन साकोसको नाममा २३ करोडको शेयर रहन गयो । यसै गरि सबै बचत, ऋण, सम्पत्ति र दायित्व पनि जोडेर हिसाब हुन्छ अबबाट निर्मल बुद्धभुमिका सदस्यहरुको शेयर अनि बचत र ऋण के हुन्छ भन्ने पनि धेरैको जिज्ञासा छ । यसमा म के भन्न चाहन्छु भने जसको दुबै सहकारीमा शेयर, बचत वा ऋण छ त्यो पनि जोडिएर एउटै बनाउछौ । जसको निर्मल बुद्धभुमिमा मात्र शेयर वा बचत छ अब त्यो दर्शनको नाममा परिबर्तन हुन्छ । आजको मितिबाट निर्मल बुद्धभुमिमा आउने सबै शेयर र बचत पनि दर्शन साकोसको नामबाट कार्डहरु पाउनु हुनेछ । दुबै सस्थाको मुख्य कार्यालय कीर्तिपुर–९मा नै भएकोले अब केहि दिन भित्र निर्मल बुद्धभुमिको सबै कारोबार पनि नगाउँस्थित दर्शन भवनबाट नै सुरु गर्छौ । नगाउँ दोबाटोमा रहेको कार्यालयलाई बन्द गर्ने छौं । निर्मल बुद्ध भुमिका सबै कर्मचारीलाई पनि अहिले जुन जुन पदमा कार्यरत छन् त्यही पदमा मुख्य कार्यालयमा नै स्थानन्तरण गर्छौ ।

२.अहिले देशभरी सहकारीहरुमा समस्या देखिन थालेको छ । तपाईंको  सहकारीको स्थिति के छ ?

—अहिलेको देश भरिको समस्या भनेको नै तरलताको समस्या हो । देशभर समस्या हुँदा दर्शन साकोस मात्र  कसरी अछुतो रहन सक्छ र ???? प्राय ९९% सहकारीको तरलता अहिले ५% भन्दा तल भएको कुरा अब त लुकाएर लुक्न  सक्दैन । अहिले त बजार भरि त्रासै त्रास छ । अहिले कुनै पनि सहकारीले पूर्ण रुपमा बचत र ऋणको कारोबार गर्न सकेको  छैन । एकातपÞर्m सदस्यहरुको मनोबल गिरेको अवस्थाले सहकारीमा बचत फिर्ताको भिड लागेको छ । अनि बचत फिर्ता पाउन नसक्दाको पिडा सदस्यहरुमा छदै छ । अर्कोतपÞर्m सहकारीमा संचालक एकातपÞर्m, कर्मचारी अर्कोतपÞर्m अनि सदस्यहरु अर्कोतपÞर्m गरि तिन  चिरा भएको छ ।  १०% देखि १५% तरलता बोकेर कारोबार गर्ने  सहकारीहरुले यस किसिम मन्दी कहिले नदेखेकाले राम्रै  सहकारीहरुका संचालकहरु पनि अब कुन बेला हामी पनि जेल जानु पर्ने हो भनेर मानसिक पिडा लिएर बसेका छन् । सहकारी र बैंकबाट ऋण लिएकाहरुले ऋण तिर्न नसकेर दिन दिनै लिलामीको ओइरो लागेको छ । बैंक र  सहकारीलाई लिलामीको सम्पति नबिकेर अर्को तनाब छ । व्यापार ब्यबसाय ठप्प प्राय छ । शटरहरु ५०% खाली भई सके । भएका पसलमा पनि सामान नबिकेर भाडा समेत तिर्न नसक्ने अवस्थामा पुगेका छन् । युवा जति यहाँ भबिस्य नदेखेर सबै विदेश गैसके । सरकार कानमा तेल हालेर बसेको जस्तो छ । यस्तो  बिकराल अवस्थामा हामीले मात्र होइन सबै सहकारीले नै आफ्नो स्वास्थ ठिक छ भन्न सक्दैन आजको दिनमा । सबै सहकारीमा सदस्यहरु आतिएर पैसा झिक्न मात्र गएको अवस्थामा हामी सहकारीले मात्र होइन कुनै बैंक वा राष्ट्र बैंकले पनि दिन सक्दैन ।

३. सबैले एकैचोटि निक्षेप झिक्दा समस्या आएको भन्नुभयो । ती निक्षेप रकम कहाँ लगानी गर्नु भयो ? त्यो लगानी कहिलेसम्म उठ्छ ?

—हाम्रो सहकारी शुद्ध बचत तथा ऋणको कारोबार गर्ने संस्था भएकोले लगानी कहाँ भयो भन्ने प्रश्नको जवाफ हाम्रो सदस्यहरुलाई नै ऋण लगानी भएको छ भन्नु पर्ने हुन्छ । तर तपाईले इन्गित गर्न खोज्नु भएको हाम्रो लगानी बजारमा हल्ला भए जस्तो रिस्क भएको क्षेत्र जस्तै जग्गा र शेयरमा लगानी छ कि भनेर सोध्न खोज्नु भएको होला । तपाईलाई मेरो बारे त धेरै कुरा थाहा नै छ । म शेयर बजार बिरोधि हुँ । मैले तपाईको पत्रिका मार्फत नै शेयर बजारमा लगानी गर्नु भनेको जुवा खेल्नु सरह हो भनेर लेख पनि लेखेको थिए । अहिले शेयर बजारले धेरै मान्छेलाई सडकमा ल्याएको नै केहि निश्चित घरानियालाई झन धनि बनाएको अवस्थामा सहकारीको त के कुरा हाम्रो व्यक्तिगत पनि एक रुपैया पनि लगानी शेयरमा छैन । मैले थाहा पाएसम्म ऋण लगानी पनि शेयर खेल्ने लाई गरेको छैन । अहिले जग्गा पनि खरिद बिक्रिको हिसाबले शुन्यमा  झरेको छ । धेरै जग्गा ब्यबसायी टाट पल्टेको र लिलामीको जग्गा समेत बिक्न छोडेको भन्ने सुन्नमा आएको छ । अहिले सरकारले कित्ता काट पुरानो अवस्थामा खोल्दा समेत मालपोत कार्यालय सुन्य प्राय छन् । मान्छेसँग खरिद गर्ने शक्ति नै छैन ।  कुनै बेला जग्गामा बूम भएको बेला हरेक मान्छे मात्र होइन हरेक बैंक अनि सहकारी समेत आफ्नो सबै पैसा जग्गामा लगानी गर्थे । तर हाम्रो सहकारी अपबादको रुपमा रह्यो । केहि जग्गा ब्यबसायी हाम्रो पनि सदस्य भएकोले वहाँहरु लाई केहि रकम नचाहेर पनि लगानी ग¥यौ । तर पूर्ण रुपमा धितो लिएर गरेका छौं । केहिले ब्याज समेत  नतिरेकोले पत्रिकामा नाम समेत निकाली सकेका छौं । अब पनि पैसा तिर्न आएन भने लिलामी गर्छौ भनेर जानकारी समेत गराई सकेका छौं । अब हाम्रो सहकारीको अन्य लगानीको बारे पनि भन्छु । हाम्रो कार्य क्षेत्र भित्र बस्ने सदस्यहरुको व्यापार ब्यबसाय बृद्धिको लागि पनि ऋण लगानी गरेका छौं । ठुला कजयधचययm देखि साना किराना पसलसम्मलाई धितो र बिना धितो दुबै खालको ऋण लगानी गरेका छौं । अहिले मन्दी भएर वहाँहरुले पनि समयमा साँवा ब्याज बुझाउन गाह्रो भईरहेको देखिन्छ । 

कोविड पछि सबैलाई एउटा कुराको महसुस भएको छ  कृषिलाई प्राथमिकता दिनु पर्छ । सरकारले समेत कृषि गर्ने ब्याज अनुदान समेतको व्यवस्था गरेको छ कृषि ऋण लिनेलाई । सरकारले चकलाबन्दी खेति र सामुहिक कृषिलाई बिषेस महत्व दिएको छ । हाम्रो सहकारीले पनि यस्तो कृषि गर्नेलाई कृषि योग्य जग्गा खरिददेखि लिएर कृषि ब्यबसाय गर्न समेतलाई धितो लिएर ऋण लगानी गरेका छौं । अहिलेको मन्दीमा कृषिमा पनि मन्दी आएको र अहिले लम्पी कपष्ल जस्तो रोगÞले उहाँहरुको कृषि ब्यबसायमा समेत असर पर्दा सहकारीको ऋणको ब्याजमा समेत असर परेको छ । जुनसुकै ऋण भएता पनि सदस्यले समयमा नतिरी संस्था समेत अप्ठ्यारो परेको अवस्थामा ऋणी सदस्यको धितो लिलाम गरेर भए पनि आफ्नो बचतकर्ता सदस्यको बचत फिर्ता गर्नु पर्ने हामीले पनि बुझेका छौं । तर अहिले आर्थिक मन्दीको अवस्था भएर हाम्रा ऋणी सदस्यलाई केहि समय केहि नभनी बसेका छौं । जुन दिनबाट बजार सहज हुन्छ बैंकहरुमा देखावटी होइन साचो ऋण प्रवाह हुन थाल्छ । जग्गाको खरिद बिक्रि पहिला जस्तै सहज हुन्छ त्यो दिनबाट हामी मात्र होइन सबै सहकारीले सहज रुपमा  कारोबार गर्न थाल्ने छन् । पहिला जस्तै जति पैसा पनि जम्मा गर्न र झिक्न सक्ने छन् ।

४.अहिले एउटा समाचार बाहिर आएको छ, सहकारीको समस्या समाधान गर्न बनेको कार्यदलले समस्याग्रस्ट सहकारीलाई सरकारले धितो जमानी लिएर सस्तो ब्याज दरमा ऋण उपलब्ध गराउने । के यो समाचार सत्य हो ?

—समाचार सत्य हो  कार्यदलले यो बुँदालाई प्राथमिकतामा राखेर आफ्नो प्रतिबेदन बुझाएको हो । सरकारले के गर्छ हेर्न बाकि छ । अहिले सबैभन्दा ठुलो बदमासी नै बैंकहरुले गरेका छन् । बैंक कसका हातमा छन् भनेर मैले भनि रहनु पर्दैन होला । बजारमा भएका हल्ला अनि दुर्गा प्रसाई, डाक्टर सुरेन्द्र के सी जस्ता मान्छेहरुले बोलेका कुराFacebook वा Tiktok मा हेर्दा थाहा भई हाल्छ । अहिले सहकारीहरुलाई झन अप्ठ्यारोमा पार्न बैंकहरुले अर्को सुत्र प्रयोग गर्दैछन् । त्यो झन खतरनाक छ । यदि तपाईले भने जस्तो सरकारले आफै कन्ट्रोलमा लिएन भने बैंकमा पैसा जति पनि छ भनेर हल्ला गर्ने अनि त्यो पैसा सिमित घरनियाले मात्र चलाउने । सहकारी मात्र होइन अन्य ब्यापारी पनि हेरेको हेरै हुने अवस्था आउन सक्छ । आजको दिनमा तपाई हामीले यदि बैंकमा ऋण लिन जाने हो भने तपाइको एक करोडको सम्पतिलाई मुस्किलले २० लाख पनि Valuation गर्दैन । त्यस्मा पनि कोरोना पछिको आर्थिक मन्दीमा कम्पनी जसरि पनि नाफाको चाहिन्छ । कर तिरेको हुनु पर्छ । यो भनेको तिमी नेपालमा नबस यहाँको सम्पति बेच र विदेश जाउ भन्न खोजेको हो । त्यही ठाउँमा ठुला घराना हुने हो भने खोला नाला वा डाडा काँडा जहाँका जग्गाले पनि ठुलो ऋण पाउछ । त्यसैले सरकारले कि त सरकारी बैंक होइन भने सहकारी बैंक मार्फत यस्तो ऋण दिएमा बजार सहज हुन्छ अनि सहकारीहरु पनि स्वचालित रुपमा चल्न थाल्ने छन् ।

५.तपाईंको शेयर सदस्य र बचतकर्ताहरुलाई के सल्लाह दिन चाहनु हुन्छ ? अथवा कहिलेसम्म सहजता होला ?

—अहिले असहज परिस्थिति सहकारीहरुको आफ्नो कारण भन्दा पनि देश मै उत्पन्न भएको आर्थिक मन्दीको कारण आएको हो । अहिले त सबै सदस्यले धैर्य गरेर बस्ने बेला हो जस्तो लाग्छ मलाई । अहिले केहि सहकारीहरुले विदेश पनि पैसा लग्यो भन्ने सुने । यदि त्यो सत्य हो भने त्यस्ता सहकारीलाई कारबाही गर्नु पर्छ । त्यस्तै पैसा खाएर केहि सहकारीका संचालक भाग्यो भन्ने कुरा पनि आयो र त्यस्तालाई पनि कारबाही हुनु पर्छ । अहिले बल्ल सहकारीहरुमा सदस्यले हाम्रो लगानी कहाँ छ भनेर सोध्न थालेको छ । यस्तो कार्य हरेक सहकारीमा सदस्यले सधै सोध्नु पर्छ भने संचालकले पनि समय समयमा जानकारी दिनु पर्छ ।

हामीले हाम्रो सदस्य मध्येबाट छानेर कहाँ कहाँ ऋण लगानी गरेका छौं र यो सुरक्षित छ कि छैन भनेर हरेक वर्ष ऋण लगानी भएका परियोजनाहरुमा अनुगमन भ्रमण लाने गरेका छौं । त्यहाँ जान नपाएका सदस्यहरुलाई पनि त्यहाँको भिडियो खिचेर साधारण सभामा देखाउने गरेका छौं । त्यसैले हाम्रो सदस्यहरु आतिनु पर्ने अवस्था छैन । हामी सबै संचालकहरु प्राय लोकल नै छौं । हाम्रो घर खेत सबै यही छन् । अनि भागेर जाने ठाउँ पनि छैन । त्यसैले हामी लोकल मान्छेहरुबाट संचालित भएकोले पनि कोहि पनि डराउनु पर्दैन । हामीले हाम्रो सम्पति कहाँ कहाँ छ भनेर पनि देखाई सकेका छौं । दर्शन र निर्मल बुद्धभुमिका शेयर सदस्यहरुलाई मात्र होइन सम्पूर्ण अरु सहकारीका सदस्यहरुलाई समेत के आग्रह गर्छु भने एक दुई वटा अपबाद बाहेक कुनै पनि सहकारीका संचालकहरुले पैसा खाएर भाग्ने नियत राख्दैन । अहिलेको बिषम परिस्थितिमा सहकारीलाई बचाउने कि डुबाउने सम्पूर्ण हात तपाई सहकारीका सदस्यको हातमा छ । यदि सहकारीको लगानी सुरक्षित ठाउँमा छ भने केहि समय धैर्य गरेर बसी दिनुस् । संचालकहरुलाई नै कहिँ बाट पैसा ल्याउने बाताबरण बनाई दिनुस् । आफुले पनि सके दैनिक नसके मासिक भए पनि केहि रकम फेरी पनि जम्मा गरि संचालकहरुलाई अलिक हिम्मत दिनुस् । संचालकहरुले संस्थाको ऋण उठाउन प्रयास गरेका छन् कि छैनन चेक गर्नुस । यो कार्यमा आफुले पनि सहयोग गर्नुस ।  यदि सहकारीबाट लगानी गरेका ऋणहरुमा आफुले सुरक्षित महसुस गर्नु भयो भने यो कुरा संस्थाका अरु सदस्यलाई पनि भन्नुस । यदि यसरी आफु सदस्य भएको सहकारीलाई बचाउनु भयो भने अवस्य पनि एक दिन त्यो संस्थाले भोलि पनि हिजोका राम्रा दिनमा गरेका गुण जस्तै फेरी गुण गर्नेछ । होइन भने सहकारी त डुब्छ नै । तपाईको पैसा पनि डुब्न सक्छ । कुनै पनि सहकारीका संचालकले नगरेको गल्तिको सजाय दिनु भयो भने भगवानले हामी सबैलाई हेरीरहेको हुन्छ । त्यस्को असर आफुतिर पनि आउन सक्छ । सहकारीका संचालकलाई थुनेर पैसा आउने भए अहिलेसम्म जेलमा कोचेर भए पनि पैसा निकाल्नु पर्ने हो । सरकारले पनि यो कुरा राम्रोसँग बुझेको छ कि जेल हालेर भन्दा मौका दिएर पैसा उठ्न सक्छ । सो तपाई सबै सहकारीका सदस्यहरुले यो कुरा राम्रो सँग मनन गर्नु भयो भने तपाईको पैसा ढिलो चाँडो अवस्य उठ्छ । मेरो फेरी पनि सबै सदस्यलाई आग्रह नै अहिले धैर्य गर्ने र संस्था बचाउन तिर लाग्ने नै उत्तम उपाय हो ।

६.बचतकर्ताको बचतको सुरक्षा हुन्छ कि हुन्न ? कसरी सुरक्षित गर्नुहुन्छ ?

—बचत कर्ताको बचतको सुरक्षा हुन्छ कि हुन्न भन्ने प्रश्नमा हामीले ऋण लगानी सुरक्षित ठाउँमा गरेका छौं कि छैनौ भनेर हेर्नु पर्ने हुन्छ । हुन त अघि नै प्रस्टसँग भनि सके अर्को यदि हामीले लगानी गरेका ऋणहरु यदि उठेन भने त्यस्को जिम्मेवारी कसले लिने भन्ने पनि प्रश्न उठ्न सक्छ । मैले सहकारीको अध्यक्षको हैसियतले के भन्छु भने यदि ऋणबाट पैसा अशुली भएन भने हामी संचालकहरुको सम्पत्ति बेचेर भए पनि तिर्न प्रतिबद्ध छौं । हामीले लगानी गरेका केहि सदस्यहरुले पनि अहिले ऋण तिर्न सक्दैनौ तर यदि जग्गा चाहिन्छ भने दिन तयार छौं भनेका छन् । त्यसैले यदि कसैलाई अब आफ्नो बचतको सट्टामा जग्गा लिन चाहनु हुन्छ भने हामीले पनि त्यस्को तयारी गर्न लागेका छौं । हामीले निकट भबिष्यमा नै सहकारीको स्वेतपत्र जारि गरि सहकारीको बास्तबिक स्थिति सम्पूर्ण सदस्यलाई जानकारी दिने प्रयास गर्दै छौं । त्यस्तै त्यही स्वेत पत्र मार्फत नै हामीले बचत फिर्ता कसरी दिने प्लान छ अनि ब्याजहरु कसरी दिने प्लान छ ती सबै कुराको बिस्तृत विवरण स्वेत पत्र मार्फत दिने प्लान छ । यदि स्वेत पत्र जारि हुनुभन्दा पहिला नै जग्गा पास गरेर लिन चाहेमा त्यो पनि दिने तयारी गरेका छौं । हामी संचालकहरुको मुख्य लगानी रहेको कृषि बन परियोजना बेचेर भए पनि हामीले सदस्यहरुको बचत फिर्ता दिन हामी तयार छौं । तर अहिलेको मन्दीमा अन्य Platting को सानो तिनो २/३ आनाको जग्गानै बिक्रि नभएको बेला ठुलो परियोजना त झन बिक्रि हुने कुरा नै भएन ।