Monday, October 7, 2024

जिन्दगीका छालहरू उपन्यासको खण्ड तीन —नजरराम महर्जनको वास्तविकतामा आधारित घटना प्रधान उपन्यासको तेश्रो खण्ड

 जिन्दगीका छालहरू उपन्यासको खण्ड तीन —नजरराम महर्जनको वास्तविकतामा आधारित घटना प्रधान उपन्यासको तेश्रो खण्ड 


यो भन्दा पहिले दोस्रो खण्डमा नायक विक्रमको अतीतको बारेको जानकारी दिएको थियो । उ जेल परेको बारे थाहा पाए पछि के भयो ? जेलबाट निस्केपछि विक्रमको जीवन कसरी अगाडि बढ्यो भन्ने जानकारी लिन यो उपन्यास अवश्य पढ्नु होला ।

सात

विक्रमलाई काठमाडौंको भद्रगोल जेलमा ल्याएर राख्यो । परासीको साँघुरो जेलबाट काठमाण्डौंको भद्रबन्दी गृहमा आउँदा विक्रमलाई रमाइलो लाग्यो । ऊ भर्खर आइपुगेको भएर कुनै कोठामा ठाउँ खाली छैन भनेर उसलाई टि.भी.हलमा बस्न दियो । त्यहाँ पनि तीस पैंतीस जना लाईनले सुत्दारहेछन् । तैपनि उसलाई यस जेलमा रमाइलो लाग्यो । यहाँ सबै कुरो व्यवस्थित रहेछ । वन्दीहरु पनि लगभग छसय जना जति थिए । हूल–हूल मानिसहरू भेटिन्छन् । ओरालो उकालो ठाउँ पनि रहेछ । विहान साँझ घुम्नेहरुको भीड लाग्थ्यो । टि.भी. हलमा टि.भी. पनि राखेको थियो । बेलुका नम्बर नभएसम्म हेर्न पाउँथे । खेलकूदको लागि तल ग्राउण्डमा भलिवल, वास्केटवल र ब्याडमिन्टन कोर्ट थियो । चेस त जहाँ बसेर खेले पनि हुन्थ्यो । नयाँ ठाउँ कोही चिनेको थिएन । ऊ एक्लै एक्लै बसिरह्यो ।

एकदिन विक्रम पीपल बोटमुनि छहारीमा बसिरहेको थियो । एकजना अधवैंशे मानिस उसको नजिक बस्न आयो । एकछिन उसको मुहार हेरेर सोध्यो, “नयाँ आएको जस्तो छ हो ?”

“हो, बा परासी जेलबाट चलान भएर आएको चार दिन भयो ।”

“के मुद्दामा आएको ? मुद्दाको फैसला फैसक्यो ?”

“हातहतियार खरखजाना, डाँका र ज्यानमार्ने उद्योगको अभियोगमा पन्ध्र वर्ष कैद तोकेको छ ।”

“अनि तिमीले डाँका डालेकै हो त ? तिमीसँग हतियार थियो ?”

“हो मेरो नेतृत्वमा साथीहरु मिलेर एक करोड रुपैयाँ लेटेका थियौं । मसँग कटुवा पेस्तोल पनि थियो । प्रहरीले लेखेटेपछि साथीहरुलाई बचाउन हवाई फायर गर्दै उल्टो दिशातिर भागें । प्रहरीले मलाई समात्यो । विक्रमले एक शब्द नढाँटीकन सबै कुरा बतायो । उसले पनि ती मान्छेसित सोेध्यो, “बा को घर कहाँ हो ? के मुद्दामा यहाँ आउनु भएको ?”

“मेरो नाम सूर्यमान हो । घर यहीं काठमाण्डौको कीर्तिपुरमा छ । म एकजना व्यापारी हुँ । मेरो ठूलो किराना पसल थियो । वीरगञ्जबाट चामल दाल ल्याएर थोक व्यापार गर्थे ।” सूर्यमानले पनि आफ्नो बारेमा भन्दै गयो, “माओवादीले राजतन्त्रको अन्त्य गरेर गणतन्त्र स्थापना गर्न जनयुद्ध थालेको त थाहा नै होला । सुरुमा दमन गरेर जनयुद्ध दबाउन खोजेको थियो । जति दमन भयो जनयुद्ध झन चर्किंदै गयो । जनताको सहयोग पनि बढ्दै गयो । माओवादीले मसँग पनि सम्पर्क ग¥यो । जनयुद्धमा सहयोग गर्ने हाम्रो पनि कर्तव्य हो भनेर मैले चामल बोराका बोरा सहयोग गरें । कहिलेकहीं आर्थिक सहयोग पनि गर्थें । युवाहरु धमाधम माओवादी जनसेनामा भर्ना हुन थाले । सरकारका भरौटेहरुको नजरमा युवाहरु जतिलाई जनमिलिसिया देखिन थाल्यो ।  कीर्तिपुरको धेरैजसो घरमा सरकारी सेनाले घर खानतालासी गर्न थाले । त्यसैले मैले सरकारी सेनाबाट बचाउन मेरो छोरालाई पढाउने बहानामा अमेरिका पठाई दिएँ । सरकारले जवरजस्ती स्थनीय निकायको निर्वाचन गरायो । त्यसको विरोध गर्दा मलाई आतङ्वादी समर्थक भनेर गिरफ्तार गरेर ल्यायो । अहिले पुर्पक्षको लागि थुनामा राखेको छ । राजतन्त्र ढल्यो भने छिट्टै बाहिर जान पाउँला नभए यहीं जीवन बिताउनु पर्ला ?”

सूर्यमानले कति आत्मविश्वासका साथ भनेको । आपूm जेलमा बस्नु पर्नाको कारणमा उसलाई कुनै अपशोच थिएन । बाहिर जाने आशा पनि छाडेको छैन । उसको कुराले विक्रमको मनमा हौसला बढ्यो । त्यहीबेला एकजना मानिस आएर सूर्यमानलाई बोलाएर लग्यो ।

अर्को दिन विक्रम एक्लै टिभी हलनिर घुरिएर बसिरहेको थियो । सूर्यमानले उसलाई बोलाएर लग्यो । अङ्गालो मारेर तल खेलकूद ग्राउण्डको डिलमा बसायो ।

“तिमीले कति पढेका छौं ?” सूर्यमानले विक्रमसँग सोध्यो ।

“आठ कक्षासम्म पढेर छाडेको ।”

“हेर बाबु, जीवन अमूल्य छ । यसलाई त्यतिकै खेरस नफाल । जेलमा प¥यो भनेर अपशोच नगर्नु । यहाँ बसेर पनि फाईदा लिन सकिन्छ । यहाँ त्यतिकै बसेर दिन बिताउनु भन्दा पढ्ने गर । यहाँ पनि स्कूल छ । यहाँबाट एसएलसी पास गर्न सक्छौं । आजकल पियनको जागिर खान पनि एसएलसी पास हुनुपर्छ । अहिले आठ कक्षामा भर्ना हुने । तीनवर्षमा एसएलसी पास गर्न सक्छौं । म यहाँ बसुन्जेल तिमीलाई सिकाई दिन्छु ।”

सूर्यमान भेटेको विक्रमलाई देवता भेटे झै भयो । उसले विक्रमलाई टि.भी.हलबाट उठाएर आपूmसँगै कोठामा सुताउन लग्यो । आपूmसँगै प्राइवेट भान्सामा खाना खान दियो । उसलाई किताब, कापी र कलम पनि किनिदियो । आठ कक्षामा भर्ना गरिदियो ।

विक्रम विहान नम्बर खुल्ने बित्तिक्कै उठेर मुख धोएर स्कूल जान्थ्यो । स्कूलबाट आएर खाना खाइसकेपछि पढ्न थाल्थ्यो । आपूmले नबुझेको कुरा सूर्यमानसँग सोध्थ्यो ।

विक्रमको मेहेनत र लगनशीलता देखेर सूर्यमान खुशीभयो । विक्रमले राम्रो अंक ल्याएरस कक्षा आठ पास ग¥यो । कक्षा नौमा पढ्न थाल्यो । स्कूलमा शिक्षकहरुले पनि उसलाई विशेष ध्यान दिन थाले ।

विक्रमले नौ कक्षा पनि पास ग¥यो । ऊ दश कक्षामा पढ्दा देशमा माओवादी र संसदवादी पार्टीहरुको बीच राजतन्त्र फाल्ने कुरामा कार्यगत एकता भयो । जंगलबाट माओवादीले जनयुद्ध चर्कायो । सडकबाट संसदवादी पार्टीहरुले सरकार विरुद्ध आन्दोलन चर्कायो । ठाउँ ठाउँमा गोली चल्यो । जनता मरे । तैपनि जनलहर सरकार विरुद्ध सडकमा उत्रबे । राजाले बाध्य भएर आपूmले लिएको कार्यकारिणी अधिकार आन्दोलनरत पार्टीहरुलाई सुम्पिदियो । आन्दोलनरत पार्टीहरुको संयुक्त अन्तरिम सरकार गठन भयो । जसमा माओवादी पार्टी पनि सामेल भयो । संवैधानिक राजतन्त्रब भएको संविधान खारेज गरेर नयाँ अन्तरिम संविधान बनाउनतिर लागे ।

देशमा राजतन्त्र ढलेर अन्तरिम सरकार बनेपछि राजनैतिक बन्दीहरु रिहा हुन थाल्यो । सार्वजनिक अपराधमा कैद गरिएकाहरु पनि छ्टे । यसै क्रममा सूर्यमान पनि रिहा भएर गयो ।

सूर्यमानले हरेक महिना विक्रमलाई भेट्न आइरह्यो । उसलाई खर्च पनि पु¥याइरह्यो । राजनैतिक परिवर्तनको साथै जेलमा धेरै सुधारहरु भयो । बन्दीको सिधा बढ्यो । विशेष गरेर आफन्तहरुसँग भेटघाट गर्ने व्यवस्था राम्रो भयो ।

विक्रमले एसएलसी परीक्षा पनि दियो । रिजल्ट हुँदा ऊ दोस्रो श्रेणीमा पास भयो । सूर्यमानले उसलाई बधाई दिन आयो ।

देशमा राजनैतिक परिवर्तन पछि नयाँ अन्तारिम संविधान बन्यो । गणतान्त्रिक नेपालको नयाँ संविधान बनाउन संविधानसभाको चुनाव भयो । संविधानसभाको चुनावमा माओवादी पार्टीले सबैभन्दा बढी सीट जित्यो । माओवादीको नेर्तत्वमा सरकार गठन भयो ।

एकदिन सूर्यमानले विक्रमलाई भेट्न आयो । उसको मुद्दाको फैसला कागज छ कि भनेर सोध्यो । विक्रमसँग त्यस्तो कुनै कागज थिएन । जेलको आन्तरिक प्रशासनमा त्यो कागज नबुझाएसम्म आधा सजाय माफीको लागि सिफारिस हुँदैन । विक्रमसँग उसलाई पुर्पक्षमा पठाउँदाको कागज सिवाय अरु केही थिएन । सूर्यमानले त्यही कागज लिएर गयो ।

सूर्यमानले नवलपरासी जिल्ला अदालत परासीमा गएर विक्रमको मुद्दा फैसलाको मिशिल नक्कल लिएर आयो । आन्तरिक जेल प्रशासनमा बुझाई दियो ।

त्यो कागजअनुसार त विक्रम छुट्ने बेला भइसकेको रहेछ । एकजनालाई एकैपटक दुई तीनवटा मुद्दा लगायो भने अर्को मुद्दाको कैद हद भएरस जाँदो रहेछ । विजया दशमीको उपलक्ष्यमा कर्तव्य ज्यान, ज्यान मार्ने उद्योग, हातहतियार–खरखजाना, चोरी, डकैती आरोपमा थुनामा रहेका जसले आधा सजाय भुक्तानी गरिसकेकालाई आधा सजाय माफी दिएर जेल मुक्त गरियो । जेल मुक्त हुनेहरुमा विक्रमको नाम पनि आयो ।

आपूm रिहा हुने खबर सुनेर पहिले त उसको हर्षको सीमा रहेन । तर त्यो खुशी धेरैबेरसम्म रहन सकेन । उसलाई जिम्मा लिन कोही न कोही आउनुपर्छ । उसको जिम्मा लिन को आउँछ ? ऊ यहाँ आएदेखि उसलाई कसैले भेट्न आएको छैन । उसको बाबु, भाइ र स्वास्नी कहाँ छ ? जिउँदो छ कि मरिसकेको छ उसलाई केही थाहा छैन । उसलाई भेट्न कोही आएन भने उसको घरको ठेगानामा पत्र पठाउँछ । तैपनि कोही आएन भने उसलाई उसको जिल्लाको जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा कागज पठाउँछ । जिल्ला प्रशासन कार्यालयले उसको गाउँमा लगेर गाउँहरुको रोहबरमा मात्र उसलाई छोड्ने छ ।

 रिहाइ हुनेहरुको नाम माईकबाट बोलाउने क्रम सुरु भइसक्यो । माईकबाट जसको नाम बोलाउँछ । त्यो मान्छे ढोकामा जान्थ्यो । एकछिन पछि त्यो मानिसको सामान ढोकामा पु¥याईदिन्थ्यो । यसरी धमाधम गइरहेका छन् । माईकबाट नबोलाएकाहरु आफ्ना मान्छे आयो कि आएन भनेर छटपटाइरहेका थिए । विक्रमको मन छटपटिन थाल्यो । उसलाई एउटैमात्र आशा थियो सूर्यमान आउँछ कि । यदि आज ऊ जान पाएन भने दशैं पछिमात्र बाहिर जान पाउने छ । 

जेलमा जतिसुकै सुविधा भए पनि, जतिसुकै स्वतन्त्रता छ भने पनि जेल जेल नै हो । चारैतिरको अग्ला–अग्ला पर्खालबाट बाहिर जान पाउने होइन । मानिस स्वतन्त्रता पे्रमी प्राणी हो । ऊ स्वतन्त्र भएर बाँच्न चाहन्छ । सूर्यमान अमाउने भएदेखि त अघि नै आइसक्नु पर्ने थियो । पहिले सूर्यमानले विक्रमलाई भेट्न आउँदा बाह्रबजेदेखि साढे बाह्रबजेसम्म आइपुग्थ्यो ।

विक्रम यस्तै सोचिरहेको बेला अचानक माईकबाट उसको नाम तीनचोटि बोलायो । माईकबाट तीनचोटि नाम बोलाउनुको अर्थ भेटघाट आएको छ । को आएको होला भनेर विक्रम उत्सकतापूर्वक ढोकामा गयो । ढोकाबाट बाहिर हे¥यो । सूर्यमान आएको रहेछ । उसको हर्षको सीमा रहेन ।

“विक्रम चौधरीको मान्छे” गेटकिपरले भनेपछि सूर्यमान भेटघाटस्थलमा बस्न गयो । विक्रमलाई ढोका बाहिर पठायो । सूर्यमानसँग भेटघाट ग¥यो ।

“म तिमीलाई जिम्मा लिन आएको ।” सूर्यमानले भन्यो ।

“आज म छुट्दै छु भन्ने तपाईंले कसरी थाहा पाउनुभयो ?”

“तिमीलाई छुडाउने सबै प्रबन्ध त मैले गरेको थिएँ । मलाई थाहा हुँदैन र ? ल सामान सबै ठीक पार ।”

“मैले बिहानै सबै सामान मिलाईसकें ।”

“ल भइगो जाऊ  । म कागज मिलाएर तिमीलाई बोलाउन लगाउँछु ।”

विक्रम कोठामा आएर साथीहरुसँग भेटघाट गर्न थाल्यो । एकैछिनमा उसलाई माईकबाट दुईचोटि बोलायो । दुईचोटि बोलाउनुको अर्थ हो ढोकामा सामेल हुने । ऊ ढोकामा गयो । उसलाई ढोकाबाट बिना हतकडी बाहिर पठायो । सूर्यमानसँग जेलरको अफिसमा गयो । त्यहाँ ऊ रिहा भएको भन्ने फाराममा सहि गरायो । त्यसपछि प्रहरी कार्यालयमा गएर पनि सहि ग¥यो । अनि बल्ल उसलाई सामान लिन पठायो । तर ढोकानिरको सिक्रीभन्दा अगाडि जान दिएन । उसको सामान ल्याउन उसको नम्बरको सहनाईकेलाई माईकबाट अर्डर दियो । एकैछिनमा उसको सामान ल्यायो । उसलाई सूर्यमानको जिम्मा दिएर पठायो ।

अब सूर्यमानले उसलाई कहाँ लैजान्छ ? के गर्छ भनेर विक्रम सोच्दै गयो । सूर्यमानले एउटा ट्याक्सीमा उसको सामान राखेर उसलाई सिधै आफ्नो घर लग्यो ।

  सूर्यमानको श्रीमतीले उसलाई रातो टिका लगाएर स्वागत गरिन् । सूर्यमानको घरको चौथो तल्लामा विक्रमलाई कोठा दियो । पाँचौं तल्लामा सूर्यमान बस्थ्यो । त्यसदिन विक्रमलाई सूर्यमानकै भान्सामा खाना खान दिइयो ।

भोलिपल्ट सूर्यमानले विक्रमलाई खाना बनाएर खाना भाँडाकुँडा स्टोभ सबै सामान किनी दियो । उसले आपूm बस्ने कोठामै खाना बनाएर खायो । विक्रमलाई थाहा छ सूर्यमानले उसलाई स्वाबलम्बी बन्न प्रेरणा दिंदै छ । उसको स्वाभिमानको परीक्षा लिंदैछ ।

     एक दुई दिन विक्रमले कीर्तिपुर बजार घुमेर बितायो । अब कहाँ जाउँ ? के गरुँ भयो । काम नगरीकन त्यतिकै बसिरहन पनि मिलेन । ऊ कामको खोजीमा गयो । तर के काम पाउँछ ? सूर्यमानले दिएको चामल सकिन लागिसक्यो । अब फेरि किनी दिन कसरी भन्ने ? उसलाई घर जाउँ कि जस्तो पनि लाग्यो । घरमा गएर के गर्ने ? उसको बाबु आफ्नो आफ्नो घर बेचेर अन्त बसाई सर्ने भनेको सुनेको थियो । यदि साँच्चिकै गइसकेको भए के गर्ने ?

एकदिन विहान ऊ कीर्तिपुरको नयाँबजार घुम्न गयो । एउटा घरको अगाडि एक ट्रिप वालुवा खसाली राखेको थियो । एकजना मानिस त्यो वालुवाको थुप्रोको चारैतिर ईट्टा टुक्रा राखेर घेरीरहेको थियो ।

“यो बालुवा बोक्नु पर्ने हो ?” विक्रमले त्यो मानिससित सोध्यो ।

“हो, तिमीले बोक्ने हो ?”

“कहाँ पु¥याउनु पर्ने ?”

“चार तल्ला माथि तीन सय रुपैयाँ ज्याला दिन्छु ।”

“चार सय दिने भए बोक्छु ।” विक्रमले अन्दाजमा भन्यो ।

साहूले मान्यो । विक्रमले डोकोमा राखेर वालुवा बोक्न थाल्यो । सुरुमा त उसलाई निकै गाह्रो भएको थियो । मानिसको मनमा एउटा दृढ सङ्कल्प हुनुपर्छ ।उसले कुनै पनि काम गर्न सक्छ । विक्रमलाई पैसाको खाँचो थियो । पैसाको लागि उसले कुनै पनि काम गर्न सक्छ । उसले आधा ट्रिप वालुवा बोकी सकेपछि अरु ज्यामीहरु काम गर्न आए । ती ज्यामीहरु वालुवा बोक्न नपाएर साहुसँग कचकत गर्न थाले ।

“तिमीहरु समयमा आउनु पर्छ । एक ट्रिप वालुवा बोकाउन पाँच सय रुपैयाँ दिएर पनि तिमीहरुलाई खुशामद गर्नुपर्छ । यो भाइले चार सय रुपैयाँमा बोक्यो ।”

ती ज्यामीहरुले विक्रमलाई खाउँला झै हेरेर गए । डकर्मी आयो तर ज्यामी छैन । विक्रमलाई ज्यामी काम पनि गर्ने हो कि भनेर सोध्यो । उसले सहर्ष स्वीकार ग¥यो ।

त्यस दिनदेखि विक्रमले ज्यामी काम गर्न थाल्यो । अन्त काम नपाएसम्म यो काम गरे पनि हुन्छ भनेर सूर्यमानले पनि ज्यामी काम गर्न स्वीकृति दियो ।

विक्रमले ज्यामी काम गर्दागर्दै डकर्मी काम पनि सिक्न थाल्यो । काम नभएको बेला यताउता घुमेर बिताउँथ्यो । सूर्यमानको घरको हरेक काम उसले गरिदिन्थ्यो । त्यसैले सूर्यमानको परिवारले उसलाई मन पराइ राखेको थियो । उसले दैनिक पत्रिकाको वर्गीकृत विज्ञापन हेरेर काम गर्न दरखास्त राखेर अन्तर्वार्ता दिन जान्थ्यो । कहिल्यै पास भएन बेकार दरखास्त फारामको पैसा मात्र खेर जान्थ्यो । उसले ज्यामी काम गर्दै छ सात महिना बिताइसकेको थियो ।

विक्रमले आफ्नो अतीतको कुरा बताएर पार्वतीसँग सोध्यो, “भन पारु, अझ पनि तिमी मलाई प्रेम गछौं ?”

“विक्रम अब त म तिमीलाई प्रेममात्र होइन । पूजा गर्छु विक्रम तिमी महान छौं ।” पार्वतीले आफ्नो दुईटै हातको माला बनाएर विक्रमको घाँटीमा राख्दै उसको छाती चुमिन् ।

दुवैजना मिलेर माछा बनाएर खाए । राती आठ बजेमात्र विक्रम घर पुग्यो । उसले खाना पनि खाएन । माछा र चिउरा खाएर उसको पेट भरेको छ ।

विक्रम आज चाँडै सुत्न विछ्यौनामा गयो । विछ्यौनामा पल्टेर छतमा ट्वाल्ल हेरेर मनमा सोच्न लाग्यो । आज उसबाट भयङ्कर भूल हुन लागेको थियो । उसको आमाले पनि पतिको अनुपस्थितिमा आफ्नो क्षणिक यौन आवेग थाम्न नसकेर ठूलो भूल गरिन् । जसले गर्दा उनीहरुको जीवन वर्वाद भयो । आज बाबु कहाँ छ ? आमा कहाँ छ ? भाइ कहाँ छ ? ऊ आपै कहाँबाट कहाँ आउनु परेको छ । उसको जिन्दगीले भर्खर बामे सर्न लागेको थियो । हिंड्ने बेला नै नभइकन खुट्टा भाँचियो भने के गर्ने ? उसले आफ्नो यौन आवेगलाई थाम्नै पर्छ ।

यस्तै सोच्दा सोच्दै उसको दिमाग शुन्य भयो । ऊ भुसुक्कै निदायो ।

आठ

दशैं सकियो । तिहार आयो । तिहार सकियो । माघे संक्रान्ति आयो । एवम रीतले समय बित्दै गयो । विक्रमको व्यापार राम्रो हुँदै गइरहेको थियो । लक्ष्यभन्दा बढी सामान बिक्री भइरहेको थियो ।

एकदिन दक्षिणकालीमा सामान पु¥याएर आउँदा चोभारमा पुग्दा गाडीको पछाडिको पाँग्रा पन्चर भयो । जगेडा पाँग्रा थिएन । त्यसैले गाडी रोकेर पाँग्रा निकाल्यो । पन्चर तालेर हावा भर्ने बेलामा लोडसेडिङ्ग भयो । हावा भर्न पाएन । आठ बजे बत्ती आयो । पार्वतीको सतुङ्गल जाने बस चल्न बन्द भइसक्यो होला । हावा भरेर पार्वतीलाई सतुङ्गल पु¥याएर पैसा बुझाउन कालीमाटी अफिस गयो । अफिस बन्द भइसकेको थियो । विक्रमले प्रदीप साहुलाई फोन ग¥यो ।

“आज अफिस–गोदाम सबै बन्द भइसकेको छ । भोलिमात्र पैसा बुझाउन ल्याउनु ।” प्रदीप साहुले भन्यो ।

विक्रम गाडी लिएर फर्कियो । बल्खुबाट रिङ्गरोड काटेर कीर्तिपुरतिर लाग्यो । कीर्तिपुको त्रिभुवन विश्वविद्यालय गेट नाघेर जाने बित्तिक्कै दुईटा मोटरसाईकलले उनीहरुको बाटो छेक्न आए । ड्राइभरले गाडी रोक्यो । दुईजना केटाहरु ड्राइभरतिर लागे । दुई केटाहरु विक्रमतिर आए । उनीहरुले के खोजेका हुन विक्रमले थाहा पाईहाल्यो । अघि टायर बनाउन झिकेको टायर लिभर विक्रमको खुट्टा मुनि नै थियो । उसले त्यो टायर लिभर दायाँ हातले समात्यो । बायाँ हातले विस्तारै ढोका खोलेर बाहिर निस्क्यो ।

विक्रम गाडीबाट बाहिर निस्कने बित्तिक्कै केटाहरुले उसलाई समात्न खोज्यो । उसको दायाँ हातमा रहेको टायर लिभरले उनीहरुको शरीरको विभिन्न भागमा बजार्न थाल्यो । ती दुबैजना केटाहरु ढले । ड्राइभरतिका दुबैजना केटाहरु खुकुरी नचाउँदै विक्रमतिर आए । दश वर्ष पहिलेको विक्रम अहिले मस्त जवान भइसकेको थियो । दश वर्ष पहिलेको विक्रममा रहेको दानवीय प्रवृति हावी भयो । विक्रमले चारैजनालाई टायर लिभरले हानेर ढाल्यो । चारैजना जमिनमा ढलेपछि विक्रमले प्रहरीलाई फोन गरेर बोलायो । प्रहरीले चारैजना गुण्डाहरुलाई गिरफ्तार गरेर लगे । ती चारजना मध्ये दुईजना त प्रहरीको सर्वाधिक खोजीमा परेकाहरु थिए । प्रहरीले विक्रमको जाहेरी लियो । तुरुन्त घटनास्थलको मुचुल्का उठाएर लग्यो ।

विक्रम घर पुग्यो । उनीहरु यति अवेरसम्म नआएर सूर्यमान चिन्तित भएर घर बाहिरै बसिरहेको थियो ।

“किन यतिबेलासम्म कहाँ गएर आएको ?” सूर्यमानले सोध्यो ।

“टायर पन्चर भएर अबेर भयो । कालीमाटीमा जाँदा अफिस पनि बन्द भइसकेछ । सामान पैसा सबै फिर्ता ल्याएको छु । सामान के गर्ने ?” विक्रमले सोध्यो ।

“गाडीलाई ट्रिपालले छोपेर ताला लगाई राख । हर्के ताला लिन माथि आऊ ” सूर्यमानले भन्यो ।

विक्रम आफ्नो कोठामा गयो । हर्के साहूसँगै माथि गयो । माथि पुग्ने बित्तिक्कै हर्केले अघि गेटनिर भएको घटना सूर्यमानलाई सुनायो । त्यो घटना सुनेर सूर्यमान मुसुक्क हाँस्यो । हर्के छक्क प¥यो । विक्रमको अतीत हर्केलाई थाहा थिएन । सूर्यमानलाई थाहा थियो । परी आएको बेला जे पनि गर्न सक्ने क्षमता विक्रममा छ भन्ने सूर्यमानलाई विश्वास थियो ।

अघिल्लो रातिको खबर अफिसमा पनि पुग्यो । प्रहरीले पत्रिकामा समेत समाचार छाप्न लगायो । विक्रम एक्लैले चारजना गुण्डाहरुलाई ढालेको खूब चर्चा भयो ।

“अबदेखि साँझ छ बजेपछि पैसा बुझाउन आउनु पर्दैन । भोलिपल्ट मात्र बुझाउ ल्याए पनि हुन्छ ।” प्रदीप साहुले भन्यो ।

यो कुरा थाहा पाएर पार्वती आतिइन् । गुण्डाहरुले केही गरेको भए भनेर चिन्ता लिइन् ।

“गुण्डाहरुलाई ढालेर नाम कमाएँ भनेर नफुर्किनु । अब तिमी माथि झन खतरा भयो ।” सूर्यमानले विक्रमलाई सम्झायो, “ती गुण्डाहरु धेरैजनाको समूहमा हुन्छ । उनीहरुमध्ये कसैले पनि कुनैबेला तिमीलाई हमला गर्न सक्छ । होशियार रहनु ।”

विक्रम सतर्क भयो । अब उसले चारबजेसम्म मात्र सामान बेच्न थाल्यो । नत्र पैसा घरमै राखेर भोलिपल्ट मात्र बुझाउन थाल्यो ।

समय बित्दै गयो । विक्रमलाई हिजो अस्तिदेखि मात्र काम गरेको जस्तो लागेको थियो । विक्रमले काम गरेको एक वर्ष पूरा भइसक्यो । बजेट भाषण हुनुभन्दा एक हप्ता अगाडिदेखि कम्पनीलेस सामान दिन बन्द ग¥यो । बजेट भाषण पछि सामानको मुल्य निश्चित हुन्छ अनिमात्र दिने भन्यो । यस अवधिमा एक वर्षको बिक्री र कमिसनको हिसाब भयो ।

प्रदीप साहुसँग विक्रमको एक वर्षको हिसाव किताव भयो । उसले सामान बेचेको मोलको एक प्रतिशत कमिसन र बोनर गरेर प्रदीप साहुले उसलाई पाँचलाख रुपैयाँको चेक दियो । दशवटा क्षेत्रमध्ये सबैभन्दा बढी सामान बिक्री गरेकोले विक्रमलाई एउटा मोटरसाईकल पनि उपहार दियो । प्रदीप साहुले दिएको चेकबाट रुपैयाँ निकालेर विक्रम घर आयो । ऊ सरासर सूर्यमानको कोठामा गयो । सूर्यमान पलङ्मा बसेर किताब पढिरहेको थियो । विक्रमले काँधबाट झोला निकाल्यो । झोलाबाट एक एक हजारको पाँचवटा बिटा निकालेर सूर्यमानलाई दिंदै भन्यो, “बा, आज कम्पनीमा एक वर्षको हिसाव गरेर पैसा ल्याएको । लिनुस् यो पाँच लाख रुपैयाँ ।” 

“मलाई किन दिन ल्याएको ? तिम्रो खातामा जम्मा गरेर आए त भइहाल्थ्यो ।”

“बा, तपाईंले मलाई पुनर्जन्म दिनुभयो । तपाईं मेरो कर्मं दिने. बाबु हुनुहुन्छ । मेरो जिन्दगीको पहिलो कमाइ हो यो । छोराको कमाइमा पहिलो हकदार आमाबाबु नै हुनुहुन्छ ।”

विक्रमको कुरा र व्यवहार देखेर सूर्यमान भावविभोर भयो । उसको आफ्नो छोराले अहिलेसम्म आफ्नो कमाइ भनेर एक पैसा दिएको छैन । छोरा–बुहारी अमेरिकामा बसेर मस्ति गरिरहेका छन् । घर कहिले आउने भन्दा ग्रीन कार्ड पाएपछि मात्र घर आउँछौं भन्छन् । महिनाको एकचोटि फोन आउँछ । सुरक्षाको लागि दुई–चार वर्ष बसेर आउ भनेर पठाएको थियो । अब त त्यहींको बासिन्दा होला जस्तो भइसक्यो । विक्रम नोटको बिटा हातमा लिएर उभिरहेको थियो । सूर्यमानले हात थापेर नोटको बिटा लियो । दराज खोल्यो । दराज भित्र रहेको सेपमा नोटको बिटा राख्यो ।

“विक्रम ! यदि तिमी हामीलाई बुबा आमा मान्छौ ने अबदेखि एउटै भान्सामा खान खानु पर्छ ।”

“होइन बुबा ! म आमालाई दुःख दिन चाहन्न । म तलै पकाएर खान्छु ।”

“छोरा–छोरीलाई खाना खुवाउँदा पनि आमालाई दुःख हुन्छ ?” सूर्यमानको स्वास्नी मनमायाले भनिन् ।

“उसो भए थाल, भाँडा माझ्ने काम मेरो हुनेछ । भान्सामा मैले पनि काम गर्न पाउनु पर्छ ।”

“हुन्छ, फुर्सदको बेला जसले जे गरे पनि हुन्छ ।” मनमायाले भनिन् ।

त्यस बेलादेखि विक्रमले माथि भान्सामा खाना खान थाल्यो । ऊ भान्सामा आमाको सहयोगी बन्यो । उसले घर फर्कने बेलामा कालीमाटी तरकारी बजारबाट तरकारी किनेर ल्याउन थाल्यो । तेल मसलाहरु पनि होलसेलबाटै सस्तोमा किनेर ल्याउँथ्यो । अब सूर्यमान र मनमायालाई बजार धाइरहनु परेन । पहिले ग्याँस सकियो भने सूर्यमानले बजारभरि घुम्नु पथ्र्यो । कहिलेकाहीं ग्यास नपाएर स्टोभ बाल्नुपथ्र्यो । अब भान्साको हेरचाह विक्रमले गर्ने भयो । ग्याँस सकिनु अगाडि नै विक्रमले ग्यास सिलिन्डर गाडीमा राखेर लैजान्थ्यो । साँझ घर आउँदा भरेर ल्याउँथ्यो ।

   विक्रमको व्यवहारले सूर्यमान र मनमायाको मन जित्यो । दुबैजना वीच उसको बारेमा बराबर कुरा भइरह्यो ।

“हाम्रो छोराले घरको चासो कहिल्यै लिएन । यो केटालाई हाम्रो भान्सामा खाना खुवाएदेखि हामीले केही हेर्नु परेन ।” एकदिन मनमायाले आफ्नो मनको कुरसा सूर्यमानलाई बताइन् ।

“हाम्रो छोरा सुखमा हुर्केको त्यसमा पनि एक्लो छोरा पुलपुल्याएर पालेको उसलाई घर व्यवहार के थाहा ? यो केटा दुःखमा हुर्केको, आमाबाबुको माया नपाएको केटो यसलाई सुख दुःख सबै थाहा छ ।”

“विचरा केटा ! भान्सामा जे सामान चाहिन्छ सबै ल्याइदिन्छ । हामीसँग कहिल्यै पैसा पनि लिईंदैन । हामीले उसको मात्र कति खाने ?”

“ऊ हामीले नजन्माएको छोरा हो । उसले हामीलाई आफ्नै आमाबाबु ठानेको छ । हामीले पनि उसलाई आफ्नै छोरा मान्नुपर्छ । उसको कमाइ खान किन हिच्किचाउने ? उसले आफ्नो कर्तव्य निभाइरहेको छ । एकदिन हामीले पनि हाम्रो कर्तव्य निभाउनु पर्छ ।”

“कसरी ?”मनमायाले उत्सुक भएर सोधिन् ।

“समय आएपछि भनूँला ।” सूर्यमानले भन्यो ।

विक्रमले माथि भान्सामा खाना खान थालेदेखि पार्वती विक्रमकहाँ आउँदा उसको समय पनि माथि भान्सामै बित्न थाल्यो । शनिवार एकदिन छुट्टी हुँदा पनि पार्वती बिहानै आउँथिन् । सबैलाई खाना बनाएर खुवाउँछिन् । आपूm पनि खान्थिन् । भाँडा माझ्ने, भान्सा सफा गर्ने, लुगा धोइदिने सबै काम गर्थिन् । एकछिन फुर्सद लिंदैनन् । साँझ खाना खाएर मात्र आफ्नो कोठामा जान्थिन् । बेलुका विक्रमले उनलाई मोटरसाईकलमा राखेर पु¥याउन जान्थ्यो । उसको मोटरसाईकलमा बसेर जान पाएपछि पार्वती मख्ख पर्थिन् ।

पार्वती र विक्रमको हेमचेम देखेर घरपतिबा आमा दुबैजना खुशी थिए । अब पार्वती पनि आफ्नै घरको सदस्य जस्तै भइसकिन् । उनीहरु दुईजनाको विवाह गरिदिन पाए हुन्थ्यो भन्ने सल्लाह भयो । तर योभन्दा पहिले उनीहरुको विचार जान्नु पर्छ । एकदिन सूर्यमानलेस विक्रमलाई भन्यो, “विक्रम ! पार्वती र तिम्रो सम्बन्ध के हो ?”

“......” विक्रमले केही जवाफ दिएन ।

“तिमी मलाई नढाँटीकन भन त पार्वती तिमीलाई मन पर्छ ?”

“मन पर्छ ।” विक्रमले नढाँटीकन भन्यो ।

“पार्वती हामीलाई पनि मन पर्छ । उनी साह्रै भलादमी, मेहेनती छिन् । उनीसित लिमीले बिहे गरे पनि हुन्छ । तिमीहरुको बिहे गर्ने उमेर पनि त भइसक्यो ।”

“होइन बुबा, मन पराउनु एउटा कुरा हो । बिहे गर्ने अर्को कुरा हो । बिहेजस्तो कुरामा हत्तार गर्नु हुँदैन । एकजनासँग विहे गरेर छुट्टिनु प¥यो । मेरो आफ्नै घर नभइकन म विवाह गर्दिन ।” विक्रमले आफ्नो निर्णय सुनायो । 

सूर्यमानले अरु केही बोलेन ।

विक्रमले काम गरेको दुईटा आर्थिक वर्ष सकियो । यसपालि अघिल्लो वर्षमा भन्दा बढी सामान बिक्री भयो । यसपालि उसले बोनस र कमिसन गरेर सात लाख रुपैयाँ पायो । लक्ष्यभन्दा बढी सामान बिक्री गरेकोले कम्पनीले उसलाई यसपालि पनि एउटा मोटरसाईकल उपहार दियो । उसले कम्पनीबाट पाएको सात लाख रुपैयाँ र मोटरसाईकलको साँचो सूर्यमानलाई दियो ।

“मलाई मोटरसाईकलको साँचो किन दिएको ?” सूर्यमानले सोध्यो ।

“मेरो तर्फबाट तपाईंलाई उपहार ।”

“अब पनि तेरो मेरो भन्ने छ ?”

विक्रम चुप लाग्यो ।

विक्रमले काम गरेपछि सूर्यमानलाई पनि फाईदै भएको छ । कम्पनीमा गाडी राखेपछि उसलाई कुनै टेन्सन रहेन । महिना महिनामा गाडी भाडा आइरहेकै छ । सूर्यमानको लोग्नेस्वास्नीको सुनसान जिन्दगीमा विक्रम र पार्वती आएर हराभरा बनाई दिएको छ । त्यसैले उनीहरुको मन प्रफुल्लित भएको थियो । माया भनेको मनको कुरा हो । माया भनेको जति ग¥यो उति बढ्दै जाने हो । विक्रमप्रति सूर्यमानको मनमा यति माया बढ्यो । आफ्नो शरीरको मासु नै काटेर दिउँ कि जस्तो लाग्न थाल्यो । विक्रमको लागि केही गरिदिने विचार ग¥यो ।

“मनमाया, विक्रम हामीले नजन्माएको भए पनि छोराजस्तै भइसकेको छ । दुई वर्षदेखि हामीले उसको कमाई खाएर आएका छौं । अब उसलाई हामीबाट अलग्ग नराख्ने विचार गरेको छु ।” एकदिन सूर्यमानले आफ्नो स्वास्नीसँग सल्लाह ग¥यो ।

“हामीले मात्र चाहेर के गर्ने ? उसको कमाई भएपछि अन्तै घर बनाएर बस्न जान्छ ।”

“उसलाई हामीबाट टाढा हुन नदिन यहीं नजिकैको हाम्रो घडेरीबाट उसलाई घर बनाउन पाँच आना जग्गा दिने विचार गरेको छु । तिम्रो के विचार छ ?”

“राम्रै कुरा हो । अनि कति पैसा लिने नि ?”

“छोरा भनेपछि पनि पैसा लिने कुरा हुन्छ र ? पैसा लिएपछि त बेचेको भइहाल्यो नि ।”

मैले त्यतिकै भनेकी हुँ । बरु छिट्टै एक तल्ला मात्र भए पनि घर बनाई दिएर पार्वती र उसको बिहे गरिदिन पाए पनि हुन्थ्यो ।”

“किन उनीहरु दुई जनामा प्रेम छ भन्ने तिमीलाई पनि थाहा छ ?”

“किन थाहा नहुने । अस्ति मैले पार्वतीसँग सोधी पनि सकें । उनी त विवाह गर्न तयारै छिन् । तर विक्रमले आफ्नै घर नभइकन बिहे नगर्ने भनेको छ रे ।”

स्वास्नीले पनि आफ्नो प्रस्तावमा सहमतिा जनाएपछि सूर्यमानको मन प्रफुल्लित भयो ।

एकदिन विक्रम काममा जान लागेको बेला सूर्यमान उसको कोठामा आयो । 

“विक्रम आज एकदिन तिमी काममा नजानू ।”सूर्यमानले विक्रमलाई भन्यो ।

“किन ?” विक्रमले सशंकीत भएर सोध्यो ।

“आज मसँग मालपोत कार्यालय जाने ?”

“किन बा, के काम छ ?” विक्रमले उत्सुक भएर सोध्यो ।

“तिमीलाई घर बनाउन यहीं नजिकको घडेरी जग्गा पाँच आना दिन लागेको छु । मैले नापी गराएर नक्सा पनि बनाउन लगाएको छु । आज तिम्रो नाममा त्यो जग्गा पास गरीदिने विचार गरेको छु ।”

“त्यत्रो जग्गा किन्न मसँग पैसा कहाँ छ र ?”

“तिमी मलाई बा भन्छौं होइन ? बाको जमिन लिन पनि पैसा चाहिन्छ ?”

“तपाईंकै नाममा भए पनि के भयो र ?”

“हुँदैन । सबैकुरा भावनाले मात्र हुँदैन । तिम्रो र मेरो बाबु–छोराको नाता भनेको भावनात्मक सम्बन्ध मात्र हो । सामाजिक र कानूनी रुपमा तिम्रो ममाथि कुनै अधिकार छैन । मैले तिमीलाई जग्गा पास गरेर नदिइकन तिमीले घर बनाए पनि त्यो घर तिम्रो हुनेछैन । मेरो शेषपछि मेरो छोराले आफ्नो कब्जामा लिन सक्छ ।”

सूर्यमानको कुरा सुनेर विक्रम चूप लाग्यो । दुबैजना विक्रमको मोटरसाईकलमा बसेर मालपोत कार्यालय गए । सूर्यमानले जग्गाको मोल पचास लाख राखेर विक्रमको नाममा जग्गा पास गरिदियो । विक्रम दुई घण्टा कुरेर भए पनि आफ्नो लालपूर्जा लिएर आयो । विक्रमले लालपूर्जा सूर्यमानलाई नै राख्न दियो ।

यी सबै घटनाहरुस विक्रमलाई सपना हो कि विपनाजस्तो लागिरहेको छ । उसको दुई वर्षको कमाइ बाह्र लाख रुपैयाँ सूर्यमानलाई बुझाएको थियो । सूर्यमानले पचास लाखको सम्पत्ति उसको नाममा पास गरिदियो । यतिका मोल राखेर जग्गा पास गराउनुमा पनि रहस्य छ । भोलि सूर्यमानको छोरा बुहारीले त्यो जग्गा फिर्ता लिन चाहेमा पनि पूरा मोल तिरेर लिनु पर्नेछ ।

विक्रमले यो कुरा पार्वतीलाई बतायो । यो सुनेर पार्वती खुशी भइन् । एउटा सानो छाप्रो भए पनि बनाएर विवाह गरुँ भनेर पार्वती कराइन् । विक्रमले हाँसेर टारीदियो ।

समय बित्दै गयो । असार महिना आयो । विक्रमले प्रदीप साहूको सामान बेच्न सुरु गरेको तीन वर्ष पूरा भयो । प्रदीप साहूले बहुराष्ट्रिय कम्पनीको सामाना बेच्न तीन वर्षको लागि सम्झौता गरेको थियो । त्यो अवधि पूरा भयो । अब फेरि नयाँ सम्झौता गर्नुपर्छ । फेरि काम पाउँछ कि पाउँदैन ठेगान छैन । सामानको स्टक रित्तो गर्नुप¥यो । हरेक विश्वाशिला पसलहरुमा उधारै सामान दिएर स्टक रित्तो ग¥यो ।

   उता पार्वतीलाई पनि घरबाट विवाह गर्न दवाव पर्न थाल्यो । उमेर जान लागी सक्यो छिटो विवाह गर्नुप¥यो । उनका दौतरी साथीहरुको विवाह भएर आमा बनी सके । उनको बहिनी पनि विवाह गर्ने उमेर भइसक्यो । पार्वतीको विवाह नभएर बहिनीको विवाहको कुरा उठाउन अप्ठ्यारो भइरहेको थियो । उनको आमाबाबुले कर गर्न लागे । उनले मानिरहेकी थिइनन् । उनी विक्रमसँग वाहेक अरु कसैसँग विवाह गर्न चाहँदिनथी । उनको आमाबाबु र दिदी भने विक्रमसँग विवाह गराउन चाहँदैनथे । पार्वतीले दुर्गालाई विक्रमको विगतको कुरा बताएपछि त झन दुर्गा विरोधी भइन् । उनको विक्रमसँग विवाह नभएसम्म यो कुरा उठिरहन्छ ।

पार्वती विक्रमलाई भेट्न आइन ।

“विक्रम घरबाट स्वीकृति दियो भने हाम्रो बिहे गर्ने भनेको होइन ? हाम्रो बिहेलाई मेरो घरबाट स्वीकृति दियो । अब बिहे गर्ने होइन ?” पार्वतीले विक्रमलाई भनी ।

“हेर पारु ! घरपति बाले मलाई जग्गा त दिनुभयो । अब एक दुई वर्षमा हामी हाम्रै घर बनाउँछौं अनि बिहे गरौंला । बिहे नभए पनि हामी दिन का दिन भेटिरहेकै छौं । किन हतारिएकी ?”

“विक्रम ! तिमी मेरो बाध्यता किन बुझ्दैनौं ? अहिले मैले तिमीसँग विवाह गरिन भने घरबाट मिलाएको केटासँग विवाह गर्नुपर्छ ।”

“तिमीलाई बिहेको यति हतार छ भने विवाह गरेर जाउ । मचाहिं अहिले विवाह गर्दिन ।” विक्रमले झर्केर भन्यो ।

“उसोभए अहिलेसम्मको तिम्रो मप्रतिको मायाप्रीति सबै नक्कली र देखावटी मात्र हो ?”

“तिमी जे ठान । मसँग विवाह गर्ने भए कमसेकम दुई वर्ष पर्खनुपर्छ ।”

विक्रमको कुरा सुनेर पार्वती रिसाइन् । उनी फनक्क फर्केर गइन् । विक्रम छक्क प¥यो । पार्वतीलाई रोकूँ कि के गरुँ भयो । रोकूँ भनेर हेर्दा उनी माइक्रोबस चढेर गइसकेकी थिइन् ।


नौ

पार्वती रिसाएर गएकीले उनको मन खिन्न भयो ।

विक्रमको पन्ध्र वीस दिनसम्म काम नहुने भयो । खाली दिमाग शैतानको घर भने झै उसलाई आफ्नो घरको याद आयो । आफ्नो गाउँ जान मन लाग्यो । उसलाई आफ्ना बाबु, भाइ र स्वास्नीको याद आयो । उनीहरु कहाँ होला । घरमा छ कि छैन । के गर्दै होलान भन्ने जान्न उत्सुकता भयो । आफ्नो गाउँ गए पछि केही न केही अवश्य थाहा पाउन सकिन्थ्यो । आफ्नो गाउँ जानको लागि सूर्यमानसँग सल्लाह ग¥यो ।

“फुर्सदको बेला एकचोटि जाने भए गएर आउनू । तर त्यहाँ पुगेर पुराना साथीहरु भेटेर फेरि पुरानै धन्दामा नलाग्नु । नजानीकन गरेको गल्तीलाई एकचोटि माफी दिन सकिन्छ । तर जानी जानी गरेको गल्तीलार्य कहिले पनि माफी दिन सकिदैन ।” सूर्यमानले भन्यो ।

“मेरो बाबा–भाइको साह्रै याद आइरहेको छ । अहिले काम नभएको बेला भएर जान लागेको हूँ ।”

“ठीक छ, छिट्टै फर्केर आउनू ।” सूर्यमानले विक्रमलाई विदा दियो ।

सूर्यमानले चेतावनी दिएको उसलाई थाहा छ । उसले त्यो चेतावनीलाई मनन गर्ने विचार गर्दै तल आफ्ना कोठामा आयो ।

एउटा ब्यागमा आपूmलाई चाहिने कपडा राख्यो । ब्याग पिठ्यूँमा बोक्यो । हेलमेट लगायो । मोटरसाईकल निकाल्यो । मोटरसाइकल स्टार्ट ग¥यो । आज मोटरसाईकल लिएर जाने विचारले उसले हिजो नै मोटरसाईकल सर्भिसिङ्ग गरेर ल्याएको थियो । हिजो मोटरसाईकल सर्भिसिङ्ग गर्ने ठाउँमा आजकल फर्पिङ्गबाट हेटौंडा चल्ने बाटोमा जाम हुँदैन जसरी गए पनि तीनघण्टामा हेटौंडा पुगिन्छ भनेको थियो । विक्रमलाई त्यो बाटो थाहा थिएन । अहिलेसम्म एकचोटि पनि गएको थिएन । सुमो गाडीहरु उता गएको त उसले देखेको थियो । तर त्यो बाटो कस्तो छ थाहा थिएन ।

उसले आज त्यही बाटो भएर जाने विचारले चोभारको बाटो हुँदै फर्पिङ्ग पुग्यो । कताबाट जाने हो थाहा नपाएरस एकछिन चोकमा रोकियो । काठमाण्डौं–हेटौंडा लेखेको बोर्ड भएको एउटा माइक्रोबस आयो । ऊ त्यही गाडीको पछि लाग्यो । कच्ची बाटो–पक्की बाटो, हरियाली डाँडाकाँडा उकालो–ओरालो बाटो हुँदै विस्तारै अगाडी बढीरह्यो । असार महिनाको समय भए पनि बाटोमा पानी परेको छैन । घाम पनि लागेको छैन । त्यसैले गर्मी पनि छैन । कुलेखानी पुग्यो । एकछिन मोटरसाईकल रोकेर कुलेखानी ड्याम हे¥यो । त्यहाँबाट अगाडी बढ्यो । भीमफेदीमा पुग्यो । त्यहाँ एकछिन रोकियो । त्यहाँ एउटा पुरानो हाइस्कूल छ । हाइस्कूल अगाडि नै भातखाने दुईटा होटलहरु छन । उसलाई भोक पनि लागिसकेको थियो । त्यहीं एउटा होटलमा खाना खायो ।

खाना खाएर भैंसे हुँदै विक्रम हेटौंडा पुग्यो । हेटौंडाबाट मनहरी, लोथर, पर्सा, टाँडी हुँदै नारायणघाट पुग्यो । नारायणघाट पुगेपछि उसलाई त्यो तास होटल हेर्न मनलाग्यो । जहाँ उसले दुई वर्ष बिताएको थियो । उसले विस्तारै मोटरसाईकल मोड्यो । अब त्यहाँ त्यो होटल थिएन । त्यसको ठाउँमा लाइनले सटर भएको ठूलो घर बनी सकेको रहेछ । नारायणघाटको पुलचोकको पेट्रोल पम्पमा ट्यांकीभरी पेट्रोल भ¥यो ।  उसलाई नारायणघाटमा एक मिनेट पनि बस्न मन लागेन ।

उसले मोटरसाईकल स्टार्ट गरेर अगाडि बढायो । नारायणी पुलको बीचमा एकछिन बाईक रोक्यो । उसले दायाँतिर हे¥यो । नारायणी नदीको किनारमा मानिसहरु लुगा धोइरहेका छन । लुम्बिनी ग्याँस उद्योगको नीलो साईनबोर्ड देखिन्छ । उसले बायाँ साइडमा अगाडि हे¥यो । भृकुटी कागज कारखानाको चिम्नीबाट कालो धुवांको मुस्लो निस्किरहेको थियो । यो त्यही ठाउँ हो जहाँ ऊ नारायणघाटमा बस्दा दिउँसो मन खिन्न हुँदा यही नारायणीपुलको रेसिलंगनिर उभिएर नारायणी बगेको हेरिरहन्थ्यो । ऊ त्यहाँबाट अगाडि गयो । ऊ गैंडाकोटको त्यो ठाउँमा पुग्यो । जहाँबाट उसलाई प्रहरीले गिरफ्तार गरेको थियो । अब त त्यो बाटोमा खाली जग्गा नै रहेन । दायाँ बायाँ दुबैतिर घरै घर भइसकेका छन । ऊ अगाडि बढ्दै गयो । भेडावारी पनि नाघ्यो । अब रजहर आउन लाग्यो ।

रजहर त्यो ठाउँ हो, जहाँकी केटी लाजवन्तीसँग उसको विवाह भएको थियो । ऊ परासी जेलमा छँदा लाजवन्तीले उसलाई भेट्न आएकी थिइन । त्यसबेला लाजवन्तीले ऊसँग सोधेकी थिइन्, “म तपाईंलाई पर्खीरहूँ कि अन्तै बिहे गरेर जाऊँ ।”

“जे गर्न मनलाग्छ गर ।” उसले जवाफ दिएको थियो । लाजवन्ती गहभरी आँशु राख्दै गएकी थिइन् । टाढा पुग्दाखेरी पनि फर्की फर्की हेर्दै गएकी थिइन् ।

लाजवन्तीले उसलाई पर्खिरहेकी छिन् कि छैनन् या अन्तै गइसकिन् थाहा पाउन उनको माइतीघरतिर लाग्यो । बुबाले उनीहरुको साथमा नराख्ने भनेको भनेर विक्रमलाई सुनाएको थियो । उसले मोटरसाईकल हाइवेबाट दक्षिणतिर मोड्यो । ससुराली घर जाने बाटोको चोकमा पुग्यो । ऊ टक्क रोक्यो । उसले सोच्न थाल्यो । यदि लाजवन्तीले उसलाई अहिलेसम्म पर्खीरहेकी भए के गर्ने ? उसले पार्वतीलाई पनि बिहे गर्ने वचन दिएको थियो । लाजवन्ती त बिहे गरेर ल्याएकी स्वास्नी । पार्वतीसँग बिहे भएको छैन । उसको पहिलो कर्तव्य लाजवन्तीलाई अङ्गाल्नु हो । लाजवन्ती उसको जीवनको पहिलो प्रेम हो । अरुहरु प्रेम गरेर विवाह गर्छन् । उसले विवाह पछि लाजवन्तीलाई प्रेम गरेको थियो । उसका अरु साथीहरु बजारका केटीहरु लिएर घुम्न जान्थे । ऊ लाजवन्तीलाई लिएर घुम्न जान्थ्यो । यी अतीतका कुरा सम्झँदा उसलाई लाजवन्ती बारे थाहा पाउन मन लाग्यो । ऊ अगाडि बढ्यो ।

उसको मोटरसाईकल ससुरालीको ढोकानिरै रोकियो । मोटरसाईकल स्टायण्डमा राख्यो । हेलमेट फुकालेर बाईकको ऐनामा झुण्ड्यायो । उसले लगाएर आएको कालो चश्मा पनि फुकालेर खल्तीमा राख्यो । उसको वरिपरि बच्चाहरु झुम्मिन आए । उसले ससुराली घरमा हे¥यो । घरको ढोका खुल्लै छ । तर कोही पनि देखिंदैन । घरमा मानिस छ कि छैन ? कसलाई के भनेर बोलाउँ ? ऊ यस्तै सोचिरहेको बेला उसको ससुराली घरबाट एकजना बच्चा टुकु टुकु बाहिर आयो । ऊ विक्रमनिर आइपुग्यो । ती बच्चाले मोटरसाईकल चढ्न खोजेको उसले थाहा पायो । उसले बच्चालाई उठाएर मोटरसाईकलको ट्यांकी माथि राख्यो । बच्चा खुशी भयो । उसले दुईटै हातले ट्यांकीमा प्याट्ट प्याट्ट हिर्काउन थाल्यो । विक्रमले त्यो घरमा हे¥यो । अझ पनि त्यो घरबाट कोही बाहिर निस्केन । विक्रमले मोटरसाईकलको हर्न बजायो, “ट्वाँ ट्वाँ” । हर्नको चर्को आवाज सुनेर बच्चा तस्र्यो । बच्चा रोयो । विक्रमले नरोऊ भनेर फकाउन खोज्यो । बच्चाले रुन छाडेन ।

त्यो घरबाट एउटी आइमाई सारीको सप्कोले टाउको छोपेर बाहिर आइन् । ओहो ! उनी त लाजवन्ती नै रहिछिन् । लाजवन्तीले पनि उसलाई देखिन् । दुबैजनाको आँखा जुध्यो । लाजवन्ती टक्क रोकिइन् । दुबैजनाको मुखबाट एक शब्द पनि निस्केन । केवल आँखाले हेराहेर मात्र भयो । दुबैजनाको आँखामा आश्चर्यको भाव झल्किरहेका छन् । लाजवन्तीलाई देखेर बच्चा झन रोयो । लाजवन्ती दौडेर आइन् । उनले बच्चा लिन खोजिन् ।

“यो बच्चा तिम्रो हो ?” विक्रमले बच्चा रोए पनि नदिइकन सोध्यो ।

“हो ।” लाजवन्तीले सानो स्वरमा भनिन् ।

“कहिले बिहे गरेको ?”

“तीन वर्ष भयो ।”

अब विक्रमलाई योभन्दा बढी सोध्न मन लागेन । सोधिरहने जरुरत पनि रहेन । बच्चालाई उचालेर लाजवन्तीको हातमा दियो । हेलमेट लगायो । मोटरसाईकलको स्टायण्ड हटायो । मोटरसाईकल स्टार्ट गरेर फनक्क फर्केर आयो ।

लाजवन्तीले विवाह गरी सकिन । उनी बच्चाको आमा पनि भइसकिन् । अब त्यो घर उसको ससुराली घर रहेन । अब त्यो घरमा जाने कुरै भएन । लाजवन्तीले तीन वर्ष पहिले मात्र विवाह गरेको भन्दा उसको मन दुख्यो । ऊ जेलबाट निस्कने बित्तिक्कै लाजवन्तीलाई भेट्न आएको भए अहिले उनीहरुको यो अवस्था हुने थिएन । तर बच्चाको आमा भइसकेकी माइतीमा किन बसिरहेकी छिन ? त्यहाँका अरु मानिसहरुले विक्रमलाई चिनेन होला । कोही पनि उसको नजिक आएर कुरा गर्न आएनन् । विक्रम रजहरबाट फर्केर दलदले हुँदै कावासोती पुग्यो । समयले मानिसको जिन्दगीमा ठूलो परिवर्तन ल्याइदिन्छ । त्यस्तै सहर, गाउँ बजारमा पनि परिवर्तन ल्याइदिंदो रहेछ । उसको जिन्दगीमा परिवर्तन आएजस्तै कावासोतीमा पनि निकै परिवर्तन भइसकेको छ । पहिले उनीहरु जमघट हुने त्यो सानो चिया पसल अहिले रेष्टुराँ एण्ड बारको साईनबोर्ड झुण्ड्याइएको छ । उसलाई कावासोतीमा ओर्लूँ कि जस्तो लाग्यो । उसले सूर्यमानको वचन झट्ट सम्झ्यो । कावासोतीमा उसका साथीहरु मात्र छैनन् शत्रुहरु पनि त छन । जसले देखे पनि उसलाई रोक्नेछ । ऊ घर जान पाउने छैनन् । उसले बिर्सीसकेको पुरानो बाटो पहिल्याउन बाध्य पनि हुनसक्छ । उसको कदम डगमगाउन पनि सक्छ । ऊ त्यहाँ रोकिएन । ऊ अगाडि बढ्यो । डण्डा नाघेर चोरमारा आयो । त्यहाँ एकछिन रोकेर चिया पियो ।

त्यसपछि अरुणखोला, दुम्कीबास, दाउन्ने हुँदै वर्दघाट पुग्यो । ऊ त्यहाँ पुग्दा साँझ परिसक्यो । ऊ एकछिन त्यहाँ रोकियो । उसले चारैतिर हे¥यो । समयले सबै ठाउँमा परिवर्तन ल्याई सकेको छ । उसले त्यहाँ एक कप चिया पियो । आपूmले चिनेका कोही मान्छे भेटिन्छ कि भनेर यताउता हे¥यो । कोही पनि देखेन । अपरिचित नयाँ अनुहारमात्र देख्यो ।

ऊ आफ्नो गाउँतिर लाग्यो । बाटोमा हिलो छ । विहानतिर पानी परेको होला । बाटो कहीं गिट्टी रोड थियो । कहीं पीच उप्केर खाल्डाखुल्डी भएको थियो । जे होस् पहिलेजस्तो अहिले बाटो चिप्लो छैन । अँध्यारो भइसकेको थियो । उसले मोटरसाईकलको हेडलाईट बाल्यो । बाटोमा फाट्टफुट्ट रिक्सा चलिरहेको छ । बजारबाट फर्केका वयल गाडाहरु पनि आफ्नो घरतिर लागिरहेका छन । बाटो सबै आफ्नै हो भने झै बीचबाटोबाटै वयल गाडा चलाईरहेको छ । उसले हर्न बजाएर साईड माग्यो । वयल गाडाले साईड दिएन । अरु सबैमा परिवर्तन आइसकेका छन तर वयल गाडा र बयल गाडा चलाउने गाडावालको मानसिकतामा परिवर्तन भएको छैन । विपरीत दिशाबाट एउटा गाडी आयो । उसको अगाडिको बयल गाडा साईड लाग्यो । यही मौका छोपेर उसले ओभर टेक गर्ने बाटो पायो । ऊ अगाडि बढ्यो ।

उसले आफ्नो घर कुन हो भनेर ठम्याउन सकेन । चन्द्रावतीको घर देखेर उसले त्यो ठाउँ थाहा पायो । त्यहीं मोटरसाईकल रोक्यो । पहिले जहाँ उसको घर थियो । अहिले त्यो घरमा ६ फुटे पर्खाल लगाएर अगाडि फलामको गेट लगाइएको छ । जमिनको बीच भागमा एउटा तीनतले पक्की घर छ । घरमा बत्ती बालीराखेको छ । यो उसको घर हो कि होइन ? उसको बाबुले जग्गा बेच्ने भनेको भनेर लाजवन्तीले बताएकी थिइन् । कहीं उसको बाबुले जग्गा बेचेर अरुले घर बनाएर बसेको हो कि ? यो कसको घर हो सोधूँ भनेर उसले वरिपरि कोही छ कि भनेर हे¥यो । कोही पनि देखेन । सबै घरहरु पक्की घर भइसकेका छन । सबै घरको ढोका बन्द छ । पहिले पूmसको घर हुँदा मानिसहरु गाई–गोरु स्याहारेर बाहिर बसेर गफ गरिरहेका हुन्थे । अब त्यो वातावरण रहेन । उसले मोटरसाईकलको हर्न बजायो ।

त्यो घरबाट एकजना मानिस सानो गेट खोलेर ढोका बाहिर आयो । उसले त्यो मान्छेलाई हेडलाईट बालेर हे¥यो । ओहो ! ऊ त उसको बाबु विश्वनाथ रहेछ । ऊ मोटरसाईकलबाट ओर्लियो । हेलमेट फुकाल्यो । उसले विश्वनाथको खुट्टा छुन खोज्यो । विश्वनाथ एक कदम पछाडि सरेर ऊसँग सोध्यो, “तिमी को हौ ?”

“म विक्रम तपाईंको जेठो छोरा ।” विक्रमले आफ्नो परिचय दिंदै भन्यो ।

विश्वनाथले एकै झट्कामा ‘मेरो छोरा’ भनेर अङ्गालो अङ्गालो मा¥यो मानौं अब उनीहरु दुईजना कहिल्यै छुट्टिन नपरोस् । एकछिन वातावरण शान्त भयो । एकछिन पछि दुबैजना छुट्टिए ।

विश्वनाथले गेट खोलि दियो । विक्रमले मोटरसाईकल भित्र राख्यो । दुवैजना घरभित्र गए । विक्रमलाई बैठक कोठामा लग्यो । सोफामा बस्यो । विश्वनाथ पनि उसको नजिक बस्न आयो । धेरैवर्षपछि बाबु–छोरा भेट भएको कुरा कहाँबाट शुरु गर्ने जस्तो भइरह्यो । एकले अर्कोलाई ट्वाल्ल हेरिरह्यो ।

“तिमी कहाँबाट आएको ?”

“म आजै काठमाडौंबाट आएको ।”

“तिमी जेलबाट कहिले छुट्यौं ?”

“चार वर्ष पहिले छुटेको थिएँ ।”

विश्वनाथ एकछिन वक्का न बक्का भयो । उसले भन्यो,“बुहारीले तिमीलाई पर्खिरहेकी थिइन् । चार वर्ष पहिले सडक दुर्घटनामा उनको बाबुको देहान्त भयो । भाउजूको घुर्की सहन नसकेर उनले अरुसँग विवाह गरेर गइन् । अहिले एउटा छोरा पनि भइसक्यो भन्ने सुनेको छु ।”

“अहिले यहाँ आउँदा म रजहर गएर आएको थिएँ । मैले लाजवन्तीलाई भेटेर आइसकें । उनको त छोरा पनि भइसकेछ ।”

“विवाह गरेर उनले साह्रै दुःख पाएकी छिन् भन्ने सुनेको छु । उनको लोग्ने जँड्याहा प¥यो रे । तिमीले दिएको गरगहना हामीले फिर्ता नलिएकोले त्यही गहनाको लोभमा उनको लोग्नेले उनीसित विवाह गरेको रहेछ । उनको लोग्नेले सबै गहना बेचेर खाइसक्यो रे ।”

“भइगो बुबा अब उनको कुरा नगर्नुहोस् । समयले हामीलाई विछोड गराई दियो । यो हाम्रो भाग्यको खेल हो ।”

“तिमीलाई पन्ध्र वर्षको जेल सजाय भएको होइन र ?” विश्वनाथले उत्सुक भएर सोध्यो ।

“मलाई तेह्र वर्षको सजाय भएको थियो । पाँच वर्ष हदमा गयो । देशमा राजनैतिक परिवर्तन भएको लगतै सरकारले कैद माफी दिएकाहरुसँग मलाई पनि छोडेको थियो ।”

“जेलबाट छुटेपछि घरमा आउनु पर्दैन ?”

“तपाईंहरुले मलाई जेलमा एकचोटि भेट्न आउनु भएको होइन । तपाईंहरु कहाँ हुनुहुन्छ मलाई के थाहा ?”

“एकचोटि म परासी गएको थिएँ । तिमी काठमाण्डौं चलान भएर गयो भन्ने सुनेको थिएँ । त्यसपछि काठमाडौं जाने फुर्सदै भएन । तिमी काठमाण्डौंमा के काम गरेर बसेका छौं ?”

“एउटा बहुराष्ट्रिय कम्पनीको सामान बेच्ने काम गर्दैछु । अहिले एक हप्ता काम नभएर घरको हालचाल बुभूmँ भनेर आएको ।”

“यो मोटरसाईकल कसको हो ?”

“मेरो आफ्नै हो ।”

“तिमीले विवाह ग¥यौं ?”

“गरेको छैन । अब गर्नुपर्ला ।” यति भनी विक्रमले आफ्नो काठमाण्डौंको कुरा सबै सुनाएर भन्यो, मसँगै काम गर्ने पार्वती ढकालसँग विवाह गर्ने विचार गरेको छु ।”

“बाहुनकी छोरी तिमीलाई दिन्छ ?”

“नदिए भगाएर ल्याउँला । केटी आउन तयार छ । भाइ खोई ?”

“नारायणघाटमा बसेर पढिरहेको छ ।”

त्यसैबेला एउटी केटी एउटा ट्रेमा पानीको गिलास र चिया दुई कप लिएर आइन् । चियाको ट्रे टी टेबुलमा राखेर गइन् । ती केटी को हुन ? थाहा पाउन विक्रमले सोध्यो, “यिनी को हुन ?”

“विवेककी जहान, हाम्री बुहारी चम्पा । लाजवन्त िमाईती गए पछि घरमा काम गर्ने, घर हेर्ने कोही भएन । सबैजनाले मलाई विह गर भन्न थाले । छोराहरुको बिहे गर्ने बेलामा कहाँ आपूmले विवाह गर्ने भनेर विवेकको विवाह गरिदिएँ । उसले पढाई सकिएको छैन । विवाह गर्दिन भनेर मानीरहेको थिएन । मैले जवरजस्ती विवाह गराई दिएको हुँ ।”

“बुहारी” विश्वनाथले बुहारीलाई बोलायो । बुहारी आइन् । ‘यो तिम्रो जेठाजु विक्रम’ विश्वनाथले बुहारीलाई विक्रम चिनाइ दियो । बुहारीले विक्रमलाई ढोग्यो । विक्रमले शुभाशिर्वाद दियो ।

विक्रमलाई काठमाण्डौंको सूर्यमान बाको याद आयो । उसले सूर्यमानलाई फोन ग¥यो ।

“के हो भर्खर घर पुगेको हो ?”

“होइन अघि साँझ नै पुगेको थिएँ । बाबासँग कुरा गरेर फुर्सदै पाइन । त्यसैले अहिले भर्खर फोन गरेको ।”

“घरको के छ हालखबर ? सबैलाई सञ्चै छ ?”

“सबैलाई सञ्चै छ । बाबासँग भेटें । भाइको विहे भइसकेको छ ।”

“पार्वतीलाई पनि सँगै लगेको हो ?”

“होइन बुबा, म एक्लै आएको थिएँ ।”

“ल अहिले भर्खर पार्वतीको दिदी दुर्गाको फोन आएको थियो । तिमीकहाँ जान्छु भनेर विहान सबेरै ब्याग लिएर निस्केकी पार्वती यतिबेलासम्म घर आएकी छैनन् रे ।”

“उनी पनि सर्लाही घर गइहोली । दुई चार दिन बसेर आउँली नि ।”

“तिमी कति दिन घर बसेर आउने ?”

“दुई चारदिन बसेर आउँछु ।”

“हुन्छ । मेरो कुरा याद गर्नु । नचाहिने ठाउँमा नहिड्नु ।”

विक्रमले फोन राख्यो । ऊ फेरि आफ्नो बाबुसँग कुरा गर्न लाग्यो ।

“बुबाले त निकै आर्थिक प्रगति गर्नु भएको छ । यस्तो राम्रो पक्की घर बनाउनु भएको छ । के काम गरेर कमाउनु भएको ?”

“कहाँ मेरो कमाईले बनाएको हो र ? यी सबै तिम्रै देन हो ।”

“कसरी ? बाह्र वर्षदेखि म यहाँ आएकै छैन ।” उसले आश्चर्यचकित भएर भन्यो ।

“प्रहरीले समातेपछि तिमी जेल प¥यौं । तिम्रो मुद्दा फैसला भयो । तिमीलाई पन्ध्र वर्षको जेल सजाय भयो । लाजवन्तीले तिमीलाई भेटेर आइ । तिमीले उनलाई पन्ध्र वर्षसम्म पर्खीरहनु पर्दैन अन्तै विवाह गरेर जाऊ भने । हामी पनि यो गाउँ नै छाडेर जाँदैछौं भनें । लाजवन्ती हामीलाई छाडेर जान मानिरहेकी थिइनन् । जवान केटी हामीसँगै लिएर हिंड्दा नैतिक संकट आउन सक्छ । त्यसैले माइती जान कर गरिरहें । एकदिन उनी माईती गएकी फर्केर आइनन् । तिमी नै छैन किन बोलाउन जाने भनेर हामी पनि उनलाई बोलाउन गएनौं ।”

विश्वनाथ एकछिन चुप लाग्यो । सुरुपसुरुप चिया तान्दै विश्वनाथले फेरि भन्यो, “हामीले पनि यो जग्गा बेचेर अन्तै बसाई सर्ने विचार गरेर जग्गा बेच्न दलालहरुलाई भनें । हाम्रो घर जग्गा विक्री हुँदैछ भन्ने हल्ला वर्दघाटदोखि कावासोतीसम्म पुग्यो । कावासोतीको तिम्रो साथी भरतले थाहा पाये । ऊ कावासोतीको ठूलो जग्गा दलाल रहेछ । उसले मलाई भेट्न आयो । जग्गा किन बेच्न लागेको भनेर सोध्यो । यो जग्गा बेचेर अन्तै सस्तो जग्गा खोजेर पक्की घर बनाएर बस्ने भनें ।

“तपाईं अन्त कहीं जानु पर्दैन, यहिं बस्नुस । म सक्दो सहयोग गर्छु ।” भरतले भन्यो ।

“हामीलाई सहयोग गर्नें तपाईं हाम्रो को हो ?”

“म विक्रमको अभिन्न मित्र हुँ । तपाईं विक्रमको बुबा, मेरो पनि बुबा हुनुभयो । त्यसैले तपाईंलाई सहयोग गर्नु मेरो कर्तव्य हो । तपाईंको घर पक्की बनाईदिन्छु । भन्नुस तपाईंलाई अरु के सहयोग गरुँ ? तपाई के काम गर्न चाहनु हुन्छ ?”

उसको कुरा सुनेर म छक्क परें । उसले मसँग ठट्टा मात्र गरेको हो कि थाहा पाउन मैले भनें, “म त खेतीपाती गरेर आइरहेको हूँ । मलाई त खेती नै गर्न पाए राम्रो हुन्छ ।”

भरतले ममलाई यहाँभन्दा दुई किलोमिटर पर दश कट्ठा जमिन मेरो नाममा किनीदियो । सिंचाईको लागि चार ईञ्चको बोरिंग हालीदियो । पानी तान्न पम्प किनीदियो । अहिले हामी त्यहाँ तरकारी खेतै गर्र्दछौं । त्यो दश कट्ठा मात्र होइन अरु तीन बिघा जमिन पनि भाडामा लिएको छु । हाम्रो जग्गामा त भैंसीगोठ, गाईगोठको लागि एउटा टहरा बनाएको छु । तरकारीको बिउ ब्याड हाल्न प्लास्टिकको तनेल बनाएको छु । अहिले हामीसँग दश वटा भैंसी र छ वटा गाई छन् । एउटा ट्याक्टर पनि छ ।”

विश्वनाथले चिया खान सिध्याउँदै भन्यो, अहिलेसम्म कति रुपैयाँ भयो भन्दा कहिल्यै यति उति भन्दैनन् । एकदिन भनूँला भन्छ । मैले उसलाई तिर्न पैसा बैंकमा जम्मा गरी राखेको छु । तिमीले यस्तो सहयोगी साथी पायौं । मेरो त साथीले कमाएको पैसा मात्र होइन स्वास्नी पनि लग्यो ।”

विक्रमले विश्वनाथसँग भरतको मोबाईल नम्बर लिएर फोन डायल ग¥यो ।

“हेलो” उताबाट स्वर आयो ।

“हेलो भरत हो ?”

“हो म भरत हूँ । तपाईं को बोल्नु भएको ?”

“मलाई चिनिनस् म को हूँ ?” विक्रमले अलि रोब झारेर भन्यो ।

“यो मोबाइल नम्बर र स्वर मेरो लागि नौलो हो । भन्नुस न तपाईं को बोल्नु भएको ?”

“आजकल खूब पैसा कमाउँदैछस् होइन । ल भोलि खुरुक्क दश लाख रुपैयाँ लिएर वर्दघाट आउनु ।”

“तपाईं को बोल्नु भएको ?” भरतको डर मिश्रित स्वर आयो ।

“यमराज ! तेरो काल ! तँलाई ज्यानको माया छ कि छैन ?”

“होइन हजूर, वर्दघाटमा कहाँ कतिबजे आउने ?”

“ए डरछेरुवा ! मैले यति भन्ने बित्तिक्कै तँ डराइस् ?”

“होइन हजूर ! भन्नुस न वर्दघाट कहाँ आउने ?” भरतको लरबराएको स्वर आयो ।

“विश्वनाथ चौधरीको घरमा आउनू । म विक्रम बोल्दैछु ।”

“ए गधा ! तैंले त मेरो सातोपुत्लो उडाइस् ?”

“धन भएपछि मान्छे कति डरछेरुवा हुँदोरहेछ । पहिले हामी पनि यस्तै अरुलाई डराउँथ्यौ हगि ?”

“तँ अहिले कहाँ छस् ? कहिले छुटिस् ?”

“अहिले म तैंले बनाई दिएको मेरै घरमा छु । चार वर्ष पहिल्यै छुटेको थिएँ । तैंले कहिल्यै मेरो खोजखबर गरिनस् ।”

“किन तँलाई पन्ध्र वर्षको कैद हानेको होइन ? कसरी छिट्टै छुटिस नि ।”

“चालचलन राम्रो भएकोले चाँडै छुटेर आएँ ।”

“अनि तँ यतिका वर्ष कहाँ थिइस् ?”

“काठमाडौंमा नि । तैले कहिल्यै खोज्ने प्रयत्न गरिस ?”

“यहाँ कहिले आएको नि ?”

“आजै भर्खर आएको ।”

“ल म अहिले नै तेरो घर आउँदैछु । वियर लिएर आउँ कि ह्विस्की ?”

“पदैन, केही पनि ल्याउनु पर्दैन । मैले यी सबै पिउन छाडीसकें । हामी आज भेटेने होइन । भोलि विहान मात्र आउनू । आज बाईक चलाएर आएको थाकीसकें । ल बाई ।” यति भनी विक्रमले फोन राख्यो ।

चम्पाले खाना खान बोलाईन् । बाबु–छोरा खाना खान भान्सामा गए । भान्साको सजावट देखेर विक्रम छक्क प¥यो । भान्सामा आधुनिक डिजाइनको डानिंग टेबुल थियो । टेबुलको बीचको भाग रिबोल्बिंग थियो । टेबुलको चारैतिर छ वटा गद्दादार कुर्सीहरु पनि थिए । यस्तो डाइनिंग टेबुल त करोडौं सम्पत्तिको मालिक सूर्यमान कहाँ पनि छैन । विक्रमले उत्सुकतापूर्वक बाबुको मुख हे¥यो ।

“यो सबै भरतले ल्याइदिएको हो । ऊ त्यो फ्रिज पनि उसैले ल्याई दिएको हो ।” विश्वनाथले कुनामा राखेको फ्रिज देखायो । एक सय नब्बे लिटर क्षमताको फ्रिज रहेछ ।

चम्पाले त्यही फ्रिजबाट पानी र दही निकालेर डाइनिंग टेबुलमा राखिन् । विक्रमले दही खायो । साह्रै स्वादिलो रहेछ । यस्तो दही काठमाण्डौंमा कहाँ पाउने ? पैसा भए पछि शौख गर्न नजान्ने को होला ?

विक्रमले खाना खाएर हातमुख धोयो । हात पुछिरहेको बेला उसको मोबाईलको घण्टी बज्यो । उसले हतपत फोन उठायो ।

“हेलो विक्रम हो ?” दुर्गाको स्वर आयो ।

“हो, म विक्रम बोल्दै छु । यतिबेला किन फोन गर्नु भएको ?”

“पार्वती तपाईंसँग छ ?”

“मसँग पार्वती छैन । अहिले म नवलपरासी घरमा छु ।”

“बिहानै तपाईकहाँ जान्छु भनेर हिंडेकी अहिलेसम्म घर आएकी छैनन् । नढाँट्नसु पार्वती ....।” विक्रमको मोबाईल ट्वाँक करायो । मोबाईल स्वीच अफ भयो । मोबाईल अन गर्न खोज्दा लो ब्याटरी भनेर देखायो । अघिल्लो दिन रिसाएर गएकी पार्वतभी आज रिस कम भयो होला अनि उसलाई भेट्न आई होली । उसलाई नभेटेर कहीं साथीकहाँ गइ होली । यस्तै सोचेर विक्रमले मोबाईलको ब्याटरी चार्ज गर्न चार्जर खोज्यो । चार्जर नै छैन । उसले हतारमा ब्यागमा चार्जर राख्नै भुलेछ । अब के गर्ने ? उसले बुबाको मोबाईलबाट पार्वतीलाई फोन ग¥यो । उनको मोबाईलको स्वीच अफ भएको जानकारी पायो । रातको दश बज्यो । विक्रमलाई निद्रा लाग्यो । उसलाई पाहुना कोठामा सुताउन लगियो ।


Sunday, October 6, 2024

मोहनी नखःया तिथि हनेगु विवाद

 मोहनी नखःया तिथि हनेगु विवाद 


श्रीकृष्ण महर्जन नेवाः

मोहनिया अष्टमीः

अष्टमीयात नेवाःतसें कूछि भ्वय् । थःपिनिगु जीवनय् माःगु ल्वाभः ज्याभः तयारी अवस्थाय् दु ला मदु धकाः स्वयाः आः न्हूगु अन्न वा दुकायेगु ई वइन धकाः ल्वाभः व ज्याभः नापं थीथी ज्वलं धुकू क्वथाय् थापना याना व हे क्वथाय् च्वनाः थःगु कुलया फुक्क दुजःपिं झ्वःलकं च्वना भ्वय्नेगु याइ । कूलया भ्वय् जूगुलिं हे कूछि भ्वय् धाःगु खः । कूछि भ्वय्यात मथुया निमना निमना दाना नयेगु तकं याना महःगु मखु । थापं याइगु इलय् छुं नं द्यःया मूर्ति बाय् किपाः थापं याइगु मखु । छगू कथं आः छेँय् अन्न गुलि दनि ? धकाः अन्नयात नं तयेगु नापं ल्वाभःया अवस्थायात थुइका न्हूगु वा दुकायेगु नितिं समान तयारी अवस्थाय् तया सहलह ब्याकेगु भ्वय् कथं नया वयाच्वंगु दु ।

मोहनिया नवमीः

अष्टमी खुन्हु थापना यानागु सामानयात पूजा याइ । मोहनि सिन्हः फयेगु याइ । जीव वली बिइ । नेवाः संस्कृति कथं पंचतत्वयात महत्व बियातःगु कथं जीव बलि बाय् खँय् बलि बिइ । नेवाःतय्सं तन्त्र साधन याना पुजा याइगु जुया हे जुइ सायद थुखुन्हुया हाकूगु सिन्हःयात मोहनि सिन्हः धाइगु । तन्त्रनाप स्वापू दुगुलिं मोहनि सिन्हः तीगु हे मोहनि नखःया विशेषता खः । छुं नं कथंया ज्या याये न्ह्यः ध्यान केन्द्रीकृत जुइमा अले ज्या पूवनेमा धकाः तिइगु विशेष कथंया हाकःया सिन्हः धइगु हे मोहनि सिन्हः खः । थुगु सिन्हः थः परिवारयापिन्सं जक तिइगु याइ । छुं नं कथंया बाजं, प्याखं व म्ये स्यनेगु झ्वलय् नासः द्यःयाथाय् नं मोहनि सिन्हः फ्वाया मोहनि सिन्हः तिइगु याइ । नवःमी खुन्हु जीव बलि बिइ धुंकाः उखुन्हु हे बहनी बलि ब्यूम्ह जीवया सी इना बिइ । कुलया फुक्कं च्वना थकालिंनिसें सी इना बिइ । गुलि गुलिसियां नवःमी खुन्हु हे नलास्वां छुइ ।

मोहनिया दशमीः

नवःमी खुन्हु पुजायाःगुयात समापन यायेगु कथं पूजा याना नलास्वां छुइ । पुजा यानातःगु क्वकाइ । थःपिनिगु जीवनय् प्रयोग जुइगु सामानत पुजा याना लितकायेगु याइ । बाजंनिसें ज्याभः तकं लित 

काइ । अले व हे ज्याभः व बाजं तकं छ्यली । दशमी कुन्हुनिसें हे थःथःगु बुँइ ज्या याः वनीगु अले बाजं खलःतपाखें बाजं थायेगु नाप नापं प्याखं क्यनीपिन्सं प्याखं तकं क्यनी । अष्टमी कुन्हु थापं यानातःगु ज्याभः, ल्वाभःनिसें बाजं तकं नवःमि कुन्हु पुजा याइगु अले दशमी कुन्हु उगु कथंया समानयात लित कायेगु अथे छ्यलीगु खः । दशमी खुन्हु मोहनि सिन्हः तिना पायः ज्वना मनू हे द्यः जुया दिगि दिगि खाना पिहां पिकाइ । दशमी कुन्हुनिसें मोहनी नखःया लसताये थः म्ह्याय् मस्तय्त सःताः नकेगु याइ । नखःयात सःते हे माःगु चलन दु । सःतेगु मयायेकं भ्वय् वनेगु याइमखु । नखत्या वःपिं थः म्ह्याय् मस्त भिना मस्तय्त मोहनि सिन्हः तिकीमखु । भ्वय् नकेगु धाःसा याइ । मोहनि सिन्हः धइगु कुलया सिन्हःया रुपय् नालातःगु दु । 

मोहनि नखःया दाशर्निक पक्षः

मोहनि नखःया दाशर्निक पक्ष धैगु छुं विशेष द्यःयाके बर्दान कायेगु कथंया आदर्शवादी सिद्धान्त ज्वनाच्वंगु मदु । छुं नं द्यःयात पुजा याइगु चलन मदु । बरु थःपिनिगु जीवनय् माःगु सामनयात हे द्यः भाःपिया आः तयारी याना न्ह्या वनेगु संघर्षवादी सिद्धान्तयात नाला वयाच्वंगु दु । न्हूगु अन्न दुकायेगुु अन्तिम ई वयाच्वंगुलिं आ न्हूगु दँया नितिं सकलें गुगु कथं मंकाः जुया न्ह्याः वनेगु धकाः सहलह ब्याकीगु छगू महत्वपूर्णगु नखःया रुपय् वयाच्वंगु खने दु । नेवाः संस्कृतिया दर्शन कथं संघर्षवादी सिद्धान्तयात नाला वयाच्वंगु दु मोहनि नखःया झ्वलय् ।

थुगु कथं महत्व दुगु मोहनी नखः खःसा थौं मोहनी नखः हनेगु तिथिमितिया सवालय् विवाद ब्वलंगु दु । न्हापा न्हापा स्वन्ति नखःया लक्ष्मी पुजा, म्ह पुजा व किजा पुजा यायेगु सवालय् विवाद जुया वयाच्वंगु खः । अथे तिथि मितिया विवादया कारणं समस्या ब्वलना वयाच्वंगु खः । आः वया ला मोहनी नखः हनेगु सवालय् तकं विवाद ब्वलना वःगु खँ त्वाः त्वालय् अले वस्ती वस्तीइ जक मखु थौंया इलय् सामाजिक सञ्जालय् तकं बय्बय् जुयाच्वंगु खने दु । 

नेवाः समाजय् तिथि मितिया विवाद जुयाच्वंगु कारणयात छकः दुवालेगु आवश्यकता जुइ । नेवाःतसें तिथि नाप नापं गतेयात नं नाप नापं यंकाः च्वंगु दु । तिथि व गते अर्थात चन्द्रमास व सूर्यमासयात नाप नापं स्वाकाः यंकाच्वंगु दु । थ्व धइगु चन्द्रमा व सुद्र्यः निगूया नं गतियात नाला वनाच्वंगु खः । नेवाः समाजय् सुद्र्यः लूगु इलय् छु तिथिइ क्यन व हे तिथि न्हिच्छियंकं कायेमाः अर्थात सुद्र्यः लूगु इलय् आय्पा भू खने दयेवं व हे तिथि न्हिच्छिं जुइ धकाः धाइगु छगू मान्यता दु । सुद्र्यः लूगु इलय् छु तिथि खः व हे तिथि नालीगु अले अनं लिपा न्ह्यागु हे तिथि क्यंसां उकियात नालीमखु धइगु छगू सिद्धान्त नालाच्वंगु दु । मेगू कथंया सिद्धान्त सुद्र्यः नं तिथि खनेमाः तर छु पर्व छु इलय् याइगु खः व हे इलय् यायेमाः न्हिच्छिं छगू हे तिथि जुइमखु धाइगु खः । सुद्र्यः लूगु इलय् छु तिथि क्यनाच्वन व तिथि नालीगु खः तर मेगु सुद्र्यः लुइ न्ह्यः हे हाकनं मेगु तिथि क्यन धाःसा ईब्यः कथं यायेमाःगु पर्वयात नाला यायेमाः धइगु पक्ष खः । थ्व निगू कथंया धारणांया कारणं हे नेवाः समुदाय दुने तिथिमितिया विवाद ब्वलना वयाच्वंगु खने दु । 

थुगुसी मोहनी नखः नं थ्व हे विवाद कारणं आः वइगु असोज २५ गते शुक्रवारयात अष्टमी नाला कूछि भ्वय् यायेगु ला कि असोज २४ विहिवारयात अष्टमी नाला कूछि भ्वय् यायेगु धइगु विवाद ब्वलनाच्वंगु दु । अनं लिपा नवःमि स्याक्वःत्याक्व अर्थात मोहनी पुजा व चालं नं थ्व नाप हे स्वना विवाद ब्वलनाच्वंगु खने दु । नेपाल पञ्चाङ निर्माण निर्णायक विकास समितिं पित बिउगु कथं धायेगु खःसा थुगुसी २४ गते विहिवार सप्तमी, २५ गते शुक्रवार महातष्टमी कालरात्रि महानवमी व २६ गते शनिवार विजया दशमी धकाः च्वयातल । थुगु ल्याखं स्वयेबले अष्टमी व नवःमि छन्हुं हे क्यन । नेवाःतसं ला अष्टमी कुन्हु बहनी कूछि भ्वय् नया नवःमि कुन्हु सुथय् मोहनी पुजा याना दशमी कुन्हु चालं याइगु खः । कूछि भ्वय् नयेगु ज्या क्वमचायेकं मोहनी पुजा याये मजिल । अले मोहनी पुजा मयायेकं चालं यायेमाजिल । उकिं याना थुगुसी समस्या ब्वलंगु खने दु । 

मोहनी नखः ज्वःछिया तिथि, सुद्र्यः लुइगु नापं मेगु तिथि क्यनीगु ईयात स्वयेमाःगु अवस्था वल । असोज महिनाया २४ गते विहिवार सुथय् ७ ः २६ तक सप्तमि अनं लिपा अष्टमी क्यन । सुद्र्यः लुइगु सुथय् ६ः२  । २५ गते सुथय् ६ः५० तक अष्टमी क्यनी । शुक्रवार २५ गते सुथय् ६ः ५० तक अष्टमी अनं लिपा नवःमि क्यन । सुथय् ६ः २ मिनेट सूद्र्यः लुइगु । नवःमि २६ गते सुथय् ५ः४६ मिनेट तक जुइ । 

शनिवार २६ गते सुथय् ५ः ४६ निसें दशमी क्यनी । सद्र्यः लुइगु ६ः२ । दशमी तिथि चान्हय् ४ः१८ तक क्यनी । अलं लिपा एकादशी क्यनी । 

आः नेवाःतय्गु तिथि मितिया ल्याखं मोहनी नखः हनेगु सवालय् जुयाच्वंगु अलमल नापं आःया अवस्था छु दु धकाः स्पष्ट अवश्य नं जुल जुइ । आः थःथःम्हं हे बिचाः याना छम्हेस्यां मेम्हेसित आलोचना मयासे मोहनी नखः हनेगु नितिं तयार यायेमाःगु आवश्यकता दु ।

Saturday, October 5, 2024

जिन्दगीका छालहरू– नजरराम महर्जनको वास्तविक घटनामा आधारित उपन्यासको दोस्रो खण्ड


सर्लाहीका पार्वती ढकालले नवलपरासीका विक्रम चौधरीको अतीतको बारेमा जान्न जिद्दि गरे पछि आफ्नो अतीत बताउँदै विक्रम चौधरी

चार

महेन्द्र राजमार्गको नारायणघाट–बुटवल खण्डमा वर्दघाट बजार छ । वर्दघाट बजारबाट दुई किलोमिटर दक्षिणतिर माकर गा.वि.स.को बेतहानी गाउँ छ । जहाँ विश्वनाथ चौधरी र सरस्वती चौधरीको जेठो छोराको रुपमा विक्रम चौधरीको जन्म भएको थियो । तराईको एउटा सामान्य चौधरी परिवारमा विक्रम जन्मेका थिए । उसको बाबु विश्वनाथको आफ्नै एक कट्ठा जमिन छ । त्यही जमिनको वीचमा खरले छाएको एउटा सानो घर छ ।

बिहे गरेको चार वर्षसम्म पनि कुनै सन्तान नजन्मंदा विश्वनाथलाई उसको साथीहरुले नपुङ्सक भनेर जिस्क्याउन थालेका थिए । विक्रम जन्मदा ऊ यति खुशि भएको थियो कि वयान गरेर साध्य थिएन । विक्रमको जन्मले उसको पुरुषत्वको प्रमाण पत्र दिएको थियो । ऊसँगै बिहे गरेका उसका साथीहरु सबैजना बाबु भइसकेका थिए । तर उनीहरु सबैजनाको छोरी नै छोरी जन्मेका थिए । कतिजनाको स्वास्नीले फेरि ेट बोकिसकेका थिए । उसको त पहिलो सन्तान नै छोरा भयो ।

समय बित्दै गयो । विक्रम पाँच वर्षको भयो । उसलाई विद्यालयमा भर्ना गर्न लगियो । विद्यालयका प्रधानाध्यापकले छोरा नाम के हो भनेर सोध्यो । विश्वनाथले जेठा भन्यो । यो त घरमा बोलाउने नाम भयो । विद्यालयमा अर्कै नाम राख्नुपछर्भ भनेर विश्वनाथ चौधरीको छोरा विक्रम चौधरी राखीदियो । विश्वनाथले स्वीकार ग¥यो ।

विक्रम दिनहुँ विद्यालय जान थाल्यो । विद्यालय जाने बेलामा ऊ कहिल्यै रुँदैनथ्यो । विद्यालय भर्ना गरेको पहिलो सालमै उसले कक्षा प्रथममा पास ग¥यो । विक्रम छ वर्षको हुँदा विश्वनाथको अर्को छोरा पनि जन्म्यो । उसको नाम विक्रमको भाइ विवेक राखियो । विश्वनाथको परिवारको सङ्ख्या बढ्यो । खर्च पनि बढ्यो । तर उसको आम्दानी बढेन ।

विश्वनाथका साथीहरु कोही भारतको दिल्ली, कोही गोरखपुर, कोही लखनऊ आदि विभिन्न ठाउँहरुमा काम गरेर पैसा कमाएर ल्याउँथे । ऊमात्र कुवाको भ्यागुतो झै गाउँमा बसिरहन मन लागेन । विश्वनाथका साथीहरु हरेक साल माघ १ गते माघिया मनाउन घर आउँथे । यसपालि पनि माघिया मनाउन उसका साथीहरु आए । उसले आपूm पनि भारतमा आउन चाहेको कुरा बतायो । उसको साथीहरुले फर्कने बेलामा सँगै लैजान्छु भन्यो । उ खुशी भयो ।

“सरस्वती ! हाम्रा दुई जना छोराहरु भइसके ।यिनीहरुको राम्रोसित पालनपोषण गर्नुप¥यो । यहाँ बसेर दिनको कमायो, खायो सकिया । एक रुपैयाँ बचाउन सकेको होइन । जमिन्दारको ऋण पनि तिर्नु छ । यसरी कतिन्जेल चल्छ ? त्यसैले म पनि साथीहरुसँग दिल्लीमा काम गर्न जाने विचार गरेको छु । तिम्रो के विचार छ ?” एकदिन विश्वनाथले सरस्वतीसँग सल्लाह ग¥यो ।

“बच्चाहरु साना–साना छन् । म एक्लैले सम्हाल्न सकूँला र ?” सरस्वतीले अप्ठ्यारो मान्दै भनिन् ।

“विक्रम ठूलो भइसक्यो । उसले कुरा बुझ्ने भइसक्यो । तिमीले हेर्नु पर्ने भनेको विवेक मात्र त हो नि । बिहान बेलुका विक्रमले हेरिहाल्छ । केही काम गर्न जानु पर्दैन । म पैसा पठाईरहन्छु ।”

“तपाईं बिना म एक्लै कसरी बसूँ ? फेरि तपाईं उताको उतै हराउनु भयो भने के गर्ने ? सरस्वतीले मनको दुखेसो पोखिन् ।

“तिमी एक्लै कहाँ छौ र ? दुई दुईजना छोराहरु छन् । हामी भर्खर बिहे गरेका दुुलहा–दुलही त होइनौं नि । केही समयको लागि मात्र त हो नि । हरेक माघे संक्रान्तिमा घर आइहाल्छु ।”

विश्वनाथको कुरा सुनेर सरस्वती चुप भइन् । उनले एकटकले विश्वनाथलाई हेरिरहिन । उनले मौन स्वीकृति दिएको विश्वनाथले ठान्यो ।

विश्वनाथ साथीहरुसँग मुग्लान पस्यो । मुग्लान गएको तीन महिनापछि उसले ज्ञानुरामको हातबाट घरमा पैसा पठायो । सरस्वतीलाई घर चलाउन गाह्रो भएन ।

समय बित्दै गइरह्यो । विश्वनाथले तीन तीन महिनामा पैसा पठाइरह्यो । माघे संक्रान्ति नजिकिंदै गर्दा घरका मान्छेहरु उसको प्रतिक्षामा बसिरहे । तर ऊ आएन । उसले आपूm आउन नसके पनि स्वास्नी र छोराहरुको लागि नयाँ नयाँ लुगाहरु र पैसा पठायो ।

विक्रम दुई कक्षा पास गरेर तीन कक्षा पढ्न जान थाल्यो । विवेक पनि टुकुुटुकु हिंड्ने भयो । विक्रमलाई खेल्न साथी भयो । विश्वनाथले पठाएको पैसा पु¥याउन आउने ज्ञानुरामलाई बच्चाहरुले काका भन्थे । ज्ञानुराम हरेक तीन चार महिनामा पैसा लिएर आइरहन्थ्यो । ऊ आउने दिन उनीहरुको घरमा कहिले कुखुराको मासु, कहिले माछा पाक्न थाल्यो । बच्चाहरुले पनि कहिले जूस, कहिले कोकाकोला पिउन पाउँथे । त्यसैले उनीहरु ज्ञानुराम काका आउने दिनको प्रतिक्षा गरिरहन्थे ।

विश्वनाथले माघे संक्रान्तिमा आउँछु भनेर गएको विक्रमलाई सम्झना छ । त्यसैले हरेक माघेमा ऊ बाबुलाई पर्खिरहन्थ्यो । उसको बाबु आउँदै आएन । बाबुका साथीहरुले हरेक पटक अफिसले विदा दिएन त्यसैले आउन पाएन भन्थ्यो । यसरी वषौंवर्ष बित्यो । विक्रमले कक्षा दुई, तीन, चार र पाँच पास गरेर छ कक्षामा पढ्न थाल्यो । तैपनि विश्वनाथ घर आएन । विक्रमले ज्ञानुरामसँग मेरो बाबा कहिले आउँछ भनेर सोध्यो भने जहिले पनि माघे संक्रान्तिमा आउँछ भन्थ्यो । विवेक पनि स्कूल जाने भइसक्यो ।दुवै छोराहरु स्कूल् गएपछि सरस्वतीलाई बाहिर जान सजिलो भयो । अब उनी ज्ञानुरामसँग कहिले नारायणघाट, कहिले बुटवल घुम्न जान थालिन् ।

विक्रमको घरमा दाउरा बाल्न छाड्यो । अब स्टोभमा खाना बन्न थाल्यो । विक्रमले पनि स्टोभ बालेर खाना बनाउन सक्ने भयो । सरस्वती घर आउन अलि अबेर भयो भने विक्रमले खाना बनाउन थाल्यो । अब उनीहरुको घरमा राम्रा–राम्रा भाँडाकुँडाहरु, थाल, रिकापी र चम्चाले पनि प्रवेश पायो । हरेक हप्ता मासु या माछा पाक्न थाल्यो । सरस्वतीको लवाइ खवाइमा पनि फरक हुन थाल्यो । राम्रा–राम्रा नयाँ डिजाइन्का लुगा लगाएर उनी बजार घुम्न जान थालिन् । ज्ञानुराम र सरस्वतीको हिमचिम बढ्न थाल्यो । राती अबेरसम्म उनीहरु रक्सी खाएर गफ गरिहरन्थे । विक्रम भाइसँग आफ्नो कोठामा सुत्न जान्थ्यो । विहान उठेर आउँदा ज्ञानुराम हुँदैन थियो ।

सँधैझै एकाविहानै विक्रम आँखा मिच्दै उठ्यो । बाहिर गएर नित्य कर्म गरेर आयो । उसले यताउता आमालाई खोज्यो । आमालाई देखेन । खेतमा काम गरिरहेकी छिन् कि भनेर हे¥यो । खेतमा पनि थिएन । पानी थाप्न धारामा गयो कि भनेर पानी भाँडाहरु हे¥यो । सबै भाँडाहरु त्यहीं थिए । उसले आमा बजार गइन होला भन्ठान्यो । विवेक पनि उठेर आयो । उसले पनि आमालाई खोज्न थाल्यो । आमालाई नदेखेपछि ऊ रुँदै विक्रम भए ठाउँमा आएर भन्यो, “दाइ आमा खोइ ? आमा हुनुुहुन्न ।”

“कहीं काममा जानु भयो होला आइहाल्नु हुन्छ ।”

“दाइ मलाई भोक लाग्यो ।”

   विक्रमले भान्सामा खानेकुरा खोज्न गयो । उसको अमाले भात पकाएर गएकी रहिछिन् । विक्रमले आमाको भाग भाँडैमा बाँकी राखेर दुबैजनाले भात पस्र्का खाए । विक्रमले नै थाल माझ्यो । स्कूल जाने समय भयो तैपनि सरस्वती आइनन । विक्रमले नै भाइलाई स्कूल ड्रेस लगाइ दियो । घरमा ताला लगाएर भाइलाई लिएर ऊ स्कूल गयो । 

सँधैझै स्कूल छुट्टी भएपछि भाइ विवेकलाई लिएर विक्रम घर फर्के ।उनीहरुले लगाएर गएको ताला जस्ताको तस्तै ढोकामा झुण्डिरहेको थियो । विक्रमले ताला खोलेर भाइलाई घरभित्र लग्यो । उनीहको आमा अहिलेसम्म पनि आएकी रहेनछ । विवेक भोक लाग्यो भनेर रुन लाग्यो ।विहान आमाको भाग भनेर बाँकी राखेको भात तताएर दुबैजनाले बाँडेर खाए ।

साँझ भयो तैपनि सरस्वती आइनन् । अब आमा अबेरमात्र आउनेछिन् । आमाले भात पकाएर खुवाउँदा अबेर हुन्छ । आमा पनि भोकाएर आउने छिन् । आफैले भात पकाउनु प¥यो भनेर विक्रमले स्टोभ बालेर खाना बनायो । खाना पकाएर विक्रमले एकछिन आमालाई पर्खियो । आमा आइनन् । विक्रमले बाहिर हे¥यो । बाहिर निश्तब्ध अँध्यारो भइसक्यो । बाटामा मानिसहरुको हिंडडुल पनि कम भइसक्यो । विक्रमको मनमा कुरा खेल्न थाल्यो । आमा कहाँ गई होलिन् । आज पनि ज्ञानुराम काकासँग बुटवल गएकी होलिन् । आज आमा फर्किनु हुन्नहोला । फर्किनभए फर्की सक्नु हुन्थ्यो । यस्तै विचार गरेर विक्रमले भाग पस्काएर दुबैजनाले खाए ।

भात खाएर विवेक बिछ्योनामा गयो । विक्रमलाई ढोकामा चुकुल लगाउँ कि नलगाउँ भयो केही गरी उनीहरु सुतिसकेपछि आमा आई भने ढोका खोल्न अप्ठ्यारो हुन्छ । यस्तै विचार गरी विक्रम एकछिन टोलाई रह्यो । विवेक फसाफस निदाइ सक्यो । त्यहीबेला पर पर जङ्गलमा स्याल कराएको आवाज आयो । हुँदा हुँदा स्यालको हुईंया नजिक नजिक आयो । विक्रमले हतार हतारमा ढोका थुनेर भित्रबाट चुकुल लगाई दियो । उसको मनमा डर पैदा भयो ।स्याल घरभित्र पसेर टोक्न आयो भने के गर्ने ? उसले भान्साबाट चुलेसी ल्यायो । एउटा बलियो लट्ठी पनि खोजेर ल्यायो । स्याल भित्र पसे त्यही चुलेसी र लट्ठीले हान्ने विचार गरेर सिरानमा राखेर भाइलाई अङ्गालो मारेर ऊ सुत्यो ।

विहान झिसमिसेमा नै विक्रमले आँखा खुल्यो । आँखा खुल्ने बित्तिक्कैै उसले आमालाई खोज्यो । आमाको विछ्यौनातिर हे¥यो । आमाको विछ्यौना खाली देख्यो । आमा कहीं बाहिर गएकी छे कि भनेर चुप लाग्यो । उसको आँखा बन्द ढोकामा प¥यो । हिजो राती उसले लगाएको चुकुल जस्ताको तस्तै लागीराखेको थियो । उसले बुझ्यो आमा फर्किएकी छैनन । पहिले पनि आमा विहान सबेरै बाहिर जान्थिन् । अबेर सबेर घर आउँथिन् । जहाँ गए पनि यसरी रात बिताउँदैन थिइन् । अहिले के भयो होला ? उसलाई आमाको पीर प¥यो ।

अब उसले भात पकाउनु पर्छ । भात खाएर स्कूल जानु पर्छ । भात पकाउन उसले पानी हे¥यो । पानी भाँडो रित्तै देख्यो । ऊ एउटा सानो बाल्टिन र अम्खोरा लिएर धारामा गयो । धारामा तीनजना महिलाहरु पानी थाप्न बसिरहेका थिए । विक्रमले बाल्टिन लिएर गएको देखेर एकजना महिलाले भनिन्, “तिम्रो आमा घरमा छैन कि के हो ?

“हिजो विहान बुटवल जानु भएकी फर्कनु भएको छैन ।”

“कोसँग गएकी थाहा छ ?”

“थाहा छैन । हामी उठ्नुभन्दा पहिले नै जानु भएको थियो ?”

“तिम्रो आमा ज्ञानुरामसँग पोइल गइसकिन् । अब तिम्रो आमा आउँदैनन् । अब तिमीले नै भाइको स्याहार सुसार गर्नुपर्ने भयो ।” अर्की महिलाले भनिन् ।

“तिम्रो आमा ज्ञानुरामसँग पोइल गइसकिन् । अब तिम्रो आमा आउँदैनन् । अब तिमीले नै भाइको स्याहार सुसार गर्नुपर्ने भयो ।” अर्की महिलाले भनिन् ।

“तिम्रो आमालाई हिजो ज्ञानुरामसँग नारायणघाटमा देखेको भन्छन् ।” तेस्रो महिलाले भनिन् ।

“यस्ता दुई–दुईजना छोराहरुलाई बिचल्ली पारेर कसरी जान सकेकी होली । कस्ती लबस्तरी आइमाई रहिछे ।”

“यस्तो कलकलाउँदो जवानीमा पनि लोग्नेले पाँच–पाँचवर्षसम्म छाडेर गएपछि नगएर पनि के गरोस् ?”

“लोग्ने नभए पनि लोग्नेले बेलाबेलामा पैसा पठाईरहेकै थियो नि ? अरु जेसुकै भए पनि बच्चाहरुको मायाले त बसिरहनु पर्ने हो । कस्ती निर्मोही आइमाई ?”

“कसरी बसिरहन्छिन् ? जवानीको जोशमा होस गुमाएर ज्ञानुरामको पेट बोकी सकिन् । अनि ऊसँग नगएर के गर्छे ? नाठोको गर्भ बोकेर लोग्नेको घरमा कसरी बसिरहन्छिन् ?”

पानी थाप्न आएका महिलाहरु पानी थापिसकेर पनि उभिएरै उसको आमाको बारेमा कुरा गरिरहे ।  उनीहरुको कुरा सुनेर विक्रमलाई रिस त उठेको हो । तर आपूmभन्दा ठूला मान्छेहरुसँग के कुरा गर्ने भनेर सुने पनि नसुनेजस्तो गरि बसिरह्यो । उसकोपानी थाप्ने पालो आयो । चुपचाप पानी थापेर ऊ घर आयो ।

उसलाई पूरा विश्वास भयो अब उसको आमा घर फर्कनु हुन्न । उसले आफ्नो काँधमा ठूलो जिममेवारी आएको महसुस ग¥यो । उसलाई आफ्नोभन्दा भाइको चिन्ता भयो । भाइलाई कसरी फकाउने ? भाइ त छिन छिनमा आमालाई खोजिरहन्छ । विक्रम खाना पकाउन लाग्यो । विवेक उठेर आयो । उसलाई हात मुख धुन लगायो । खाना पाकेपछि भात खान दियो आपूmले पनि खायो । भाँडाकुँडा सबै माझेर ठाउँमा राख्यो अनि भाइको हात समातेर स्कूल लग्यो ।

विक्रमको आमा ज्ञानुरामसँग भागेको कुरा वनमा डढेला लागे झै पूरा गाउँमा फैलिसकेको रहेछ । स्कूलमा पनि सबैले थाहा पाइसकेका रहेछन् ।

“विक्रम तिम्रो आमा पोइल गएकी हो ?” उसको एक जना साथीले सोध्यो ।

“थाहा छैन ।” उसले छोटकरीमा जवाफ दियो ।

“मोज गर न । अब त दुई–दुईजना बाबु भयो ।” अर्को साथीले जिस्क्यायो ।

“एकजना लोग्नेमान्छेको दुईटी स्वास्नी भएको त थाहा थियो तर एउटी आइमाईको दुई–दुईजना लोग्ने भएको त अहिले मात्र सुनें ।” फेरि अर्को साथीले व्यङ्ग हान्यो ।

साथीहरुले हेपेको र जिस्क्याएको देख्दा उसलाई रिस त उठेको थियो । झगडा भयो भने उसको भाइलाई पिट्ने डरले विक्रमले जसले जे भने पनि सह्यो । कसैलाई केही जवाफ दिएन केही गर्न पनि गरेन । उसका शिक्षक शिक्षिकाहरुले पनि उसको आमाको बारेमा सोध्न थाले । के भनूँ, के भनूँ भयो । उसलाई स्कुलमा बसिरहन मन लागेन । भाइलाई लिएर घर गयो ।

घरमा पुग्ने बितिक्कै विक्रमले आमाबाबु र आपूm बसेर खिचेको सिसा हालेर फ्रेममा राखेको तस्वीर झिक्यो । उसले एउटा ढुङ्गाले हानेर सिसा फुटाल्यो । फोटो झिक्यो ।उसले कलमले आमाको मुखमा कोर्नसम्म को¥यो । आमाको अनुहारै नचिनिने गरी कोरी दियो । उसलाई आमादेखि साहै्र रिस उठिरहेको थियो । उसको आमालाई कसैले रण्डी भन्थे, कसैले बेश्या भन्थे । उसको आमाको कारण जमिनमा खस्यो । ऊ छक्क भयो । उसले ती नोटहरु टिपेर खल्तीमा राख्यो ।

भोलिपल्ट, उसको आमा नारायणघाटतिर लागेको भन्ने सुनेर विवेकलाई स्कुल पठाएर विक्रम एक्लै नारायणघाट गयो । नारायणघाटमा आमा भेट्टियो भने बेस्सरी गाली गर्छु अनि घर लिएर आउँछु भन्ने विचार गरेर उसले नारायणघाटको चोक–चोक र गल्ली–गल्ली घुमेर हे¥यो । कहीं फेला परेन । घुम्दाघुम्दै उसलाई भोक लाग्यो । दुईटा चाउचाउ किन्यो । एउटा भाइलाई राखेर एउटा खायो । ऊ घर आयो । उसको भाइ घर बाहिर बसेर रोइरहेको थियो । उसले ताला खोलेर भाइलाई भित्र लग्यो । चाउचाउ पकाएर खुवायो ।

मानिसलाई परिस्थितिले जे पनि बनाउन सक्छ । विक्रम तेह्र वर्षको केटो । उसको आमाबाबु भइदिएको भए उसले खेलेर दिन बिताउँथ्यो होला । आज उसले भाइको अभिभावकको भूमिका निभाउनु परिरहेको थियो । स्कूलमा जाँदा कसैले हेप्ने, कसैले जिस्क्याउने गर्न थाले । विक्रमले सहन सकेन । ऊ उनीहरुसँग झगडा गर्न थाले । उसलाई पिट्न नसकेपछि विवेकलाई पिट्न थाले । विक्रमलाई के गरुँ, के गरुँ भयो । उनीहरुले स्कूल जान छाडे । उनीहरु धारामा पानी थाप्न जाँदा पनि उसको आमाकै बारेमा कुरा काटिरहन्थे । उसले सुने पनि नसुनेजस्तो गरेर पानी थापेर आउँथ्यो । उनीहरु घरमा बसिरहँदा पनि कोही न कोही आएर उसको आमाको बारेमा सोध्ने गर्थे । कसैले उसको आमालाई गाली गरेर जान्थे त कसैले उसको बाबुलाई गाली गरेर जान्थे । त्यसैले उनीहरु आमा खोज्न भनेर कहिले नारायणघाट, कहिले बुटवल गए । तर उनीहरुको आमा भेटेनन् ।

आमाको फरियाबाट झरेको रुपैयाँ खर्च हुँदै गइरहेको थियो । त्यो रुपैया सकियो भने के गर्ने ? घरमा त्यतिकै बसेर के गर्ने ? कसले कमाएर खुवाउँछ ? अब उसले काम गर्नुपर्छ । उसले कमाएर भाइलाई पाल्नु पर्छ । तर उसले क काम गर्ने ? भारी बोक्न सक्दैन । ज्यामी काम गर्न सक्दैन । 

एकदिन विहान सबेरै उठेर विक्रमले खाना बनायो । दाजुभाइ दुबैजनाले खाना खाए । विक्रमले घरको लालपुर्जा, आमाबाको लुगाफाटा भएको बाकस र भाँडाकुँडा सबै अगाडि घरको चन्द्रावतीको घरमा राख्न लग्यो ।

“यी सामानहरु यहाँ किन ल्याएको ?” चन्द्रावतीले सोधिन् ।

“मेरो आमालाई खोज्न जान लागेको । हाम्रा बा आउनुभयो भने यी सामानहरु दिनुहोला ।” विक्रमले भन्यो ।

“कति हिम्मतीला रहेछौ तिमी । अनि भाइलाई पनि सँगै लिएर जाने ?”

“हो, म जहाँ जान्छु भाइलाई पनि सँगै लिएर जान्छु। यहाँ कसले हेर्छ मेरो भाइलाई ?” चन्द्रावतीले यहाँ राखेर जाऊ म हेर्छु भन्छिन् कि भनेर विक्रमले ठान्यो । तर अहँ उनले त्यसो भनिनन् ।

विक्रम र विवेकले आ–आफ्नो लुगाहरु स्कूल झोलामा राखे । घरको ढोकामा ताला लगाएर साँचो चन्द्रावतीलाई दिएर गए । विक्रम भाइको हात समातेर वर्दघाटतिर लाग्यो ।पैदल हिंड्रदै गर्दा आँखाले भ्याउन्जेल फर्की फर्की हेरेर गए । वर्दघाटतिर लाग्यो ।पैदलै हिड्दै गर्दा आँखाले भ्याउन्जेल फर्की फर्की हेरेर गए । वर्दघाट पुगेपछि बुटवलबाट आएको बसमा बसेर उनीहरु नारायणघाटतिर लागे ।

नारायणघाट पुगेपछि उनीहरु एउटा होटलको अगाडि उभिन गए । त्यो होटल भात खाने होटल होइन । सेकुवा र तास खाने होटल रहेछ । त्यस होटलभित्र कोही खसीको मासु काट्दै थिए । कोही मसला पिसिरहेका थिए । चुल्होमा आगो बालेको थिएन । काउन्टरमा पनि कोही देखिंदैनथ्यो ।

“ए केटाहरु ! किन उभिरहेका ? बोहन त भएको छैन तिमीहरुलाई के दिने ?” भित्रबाट एकजना मानिस बाहिर आएर भन्यो । सायद ऊ होटलको साहु होला । 

“हामी माग्न आएका होइनौं ।” विक्रमले भन्यो ।

“अनि के खान आएको ? तास खान आएको ? अहिलेदेखि यहाँ केही पनि पाईंदैन । एक बजेतिर आउनु ।”

“हामी माग्न आएका होइनौ साहुजी ।” विक्रमले भन्यो ।

“अनि के गर्न आएको भनन त ?” साहुले झर्केर सोध्यो । 

“हामी काम खोज्न आएका हौ ।”

“के काम गर्न सक्छौं ? यस्ता फुच्चेहरुले के काम गर्न सक्छ ? आमाको दूध चुस्न त पुगेको छैन जस्तो छ । तिमीहरुको घरमा आमाबाबु कोही पनि छैन ?”

“बाबा मुग्लान जानु भएको धेरै वर्ष भइसक्यो । बाबालाई खोज्न जानु भएको आमा पनि फर्कनु भएन ।”

“घर कहाँ हो ?”

“नवलपरासीको बेटहानी गाउँमा ।”

“ए ! तिम्रो आमाबाबु नआउञ्जेल बस्ने हाला होइन ?”

“हो”, विक्रमले टाउको हल्लाएर समर्थन ग¥यो ।

“के काम गर्छौं ?”

“मैले गर्न सक्ने जे काम पनि गर्न तयार छु ।”विक्रमले सहजरुपमा भन्यो ।

“ल, अहिलेलाई भाँडा माझ्ने, टेबुल सफ ागर्ने । अरु पछि भनूँला । यो केटो को हो ?”

“मेरो भाइ विवेक ।”

“यसले के काम गर्छ ?”

“यसले काम गर्न सक्दैन । म काम गर्छु । मसँगै बस्छ ।”

“अनि तलब कति लिने ?”

“हामीलाई खान र बस्न दिनुस् । मेरो भाइलाई स्कूलमा पढाई दिनुस् ।”

“ल ठीक छ भित्र आउनु ।” साहुले भन्यो । 

विक्रम भाइको हात समातेर होटलभित्र गयो ।

“ए कान्छा ! यिनीहरुलाई स्टोर रुममा बस्ने व्यवस्था मिलाइदिनु ।” होटल साहुले मसला पिसिरहेको केटोलाई भन्यो ।

मसला पिसिरहेको केटा उठ्यो । उसले उनीहरुलाई सँगै लिएर गयो । एउटा ठूलो पुरानो कोठा, कोठामा प्लास्टर गरेको सिमेन्ट ठाउँ ठाउँमा उप्किसकेको थियो । कोठाको एक कुनामा एउा पुरानो खाट थियो । त्यो खाटमाथि एउटा गुन्टा गुटमुटाएर राखेको थियो । विक्रमले ल्याएको झोला त्यही खाटमाथि राख्यो । विवेकलाई त्यहाँ राखेर विक्रम बाहिर गयो ।

उसले होटलमा चारैतिर आँखा दौडायो । सटरनिर एउटा काउण्टर थियो । त्यसैको नजिक सेतो प्लेन पाता ठोकेको एउटा टेबुल थियो । त्यसको माथि एउटा पाँच लिटरको फलामको ठूलो स्टोभ राखिएको थियो । स्टोभमाथि फलामको मोटो ताप्के राखिएको थियो । हलमा तीनवटा टेबुलहरु थिए । टेबुलको अगाडि पछाडि दुई–दुईटा मेचहरु राखिएका थिए । होटलको पूर्वतिर चारवटा क्याबिनहरु थिए । प्रत्येक क्याबिनमा एउटा टेबुल र चारवटा कुर्सिहरु थिए । प्रत्येक क्याबिनको ढोकामा पर्दा राखिएका थिए । अहिले पर्दा गुटमुटाएर माथि सारिएको थियो । त्यो होटलमा मासु पकाउने कूक एकजना, मसला पिस्ने मसलची एकजना, टेबुल ब्वाइ दुईजना गरेर विक्रम सहित पाँचजना काम गर्नेहरु थिए ।

दिनको बाह्रबजे सबैले खाना खाए । विक्रम र विवेकलाई पनि खाना खान दिए । खाना खाएर मिस्त्रीले मासुमा तेल र मसला हालेर खुबसित मुछ्यो । एकजना केटाले सलादको लागि प्याज, मुला र कागती काट्न थाल्यो । एउटा कागतीको चार टुक्रा पा¥यो । अरुहरुले के के गरे विक्रमले गौर गरेर हेरिरह्यो । दिनको एक बजेदेखि नै होटलमा फाट्टफुट्ट मानिसहरु आउन थाले । दिउँसो तास खानेहरु बढी आउँदा रहेछन् । सेकुवा त कोही कोहीले मात्र खाँदा रहेछन् । कोही कोही क्याबिनमा पनि जाँदा रहेछन् । मानिसहरु क्याबिनमा पस्ने बितिक्कै माथि उठाई राखेको पर्दा तल झार्थे । मान्छे बाहिर निस्कने बितिक्कै पर्दा उठाएर माथि राख्थे ताकि क्याबिल खाली भनेर देखाउनका लागि होला ।

मानिसहरु खाजा खान आउन सुरु भएपछि विक्रमको काम पनि सुरु भयो । तास खाएको थाल उठाएर टेबल सफा गर्ने र भित्र धारामा गएर थाल माझ्न लाग्यो । जति जति साँझ पर्दै गयो । ग्राहकहरु बढ्न थाल्यो । विक्रमलाई थाल माझ्न भ्याइ नभ्याई भयो । बोसो लागेको थाल पखाल्नै गाह्रो । उसले साबुन पानीले थाल मस्काउन थाल्यो । विवेकले खेलेजस्तै गरेर थाल पखाली दियो । थाल नभएर ग्राहकलाई पर्खाई राख्नु परेन । राती एघार बजेसम्ममा पसल बन्द भयो । अनि बल्ल भात खान पायो । विवेकले भोक लाग्यो पनि भनेने ।

राती अबेरसम्म काम गर्नु परे पनि बिहान अबेरसम्म सुत्न पाईंदो रहेछ । विहान आठ बजे पसलको एउटा सटर खुल्यो । साहुले विक्रमलाई उठायो । होटलमा बढार्न लगायो । हरेक टेबुल सावुन पानीले धुन लगायो ।विक्रमले अलिकति पनि झर्को नमानीकन आफ्नो काम ठानी ग¥यो । उसको हरेक क्रियाकलापलाई साहुले ध्यान दिएर हेरिरहेको थियो ।

विक्रमले त्यो होटलमा काम गरेको एक हप्ता भयो । उसको काम देखेर साहु खुशी भयो । अब ऊ पनि नयाँ केटा रहेन । ऊ साह्रै मेहेनती र लगनशील थियो । उसले आफ्नो भाइ विवेकलाई नारायणघाटको एउटा सरकारी स्कूलमा भर्ना गरिदियो ।

एकदिन त्यस होटलका एकजना टेबुल ब्वाईलाई उसको घरका मानिसहरुले लिएर गयो । विक्रमको कामबाट सन्तुष्ट होटलसाहुले उसलाई टेबल ब्वाईको जिम्मा दियो । विशेष गरेर क्याबिन हेर्ने जिम्मा उसलाई दियो ।

क्याबिनमा धेरैजसो केटी लिएर आउनेहरु र ठूला साहुजस्ता देखिने मानिसहरु आउँथे । उनीहरुले खाएको अरुले नदेखोस भनेर होला क्याबिनभित्र पस्ने बित्तिक्कै पर्दा झारिहाल्थ्यो । उनीहरु मध्ये कोही वियर, कोही रक्सी पिउँछन् । त्यस होटलमा बियर–रक्सी केही पनि बेचिंदैन । कसैलाई पिउनु छ भने बाहिरबाटै किनेर ल्याउनुपर्छ । ग्राहकले पैसा दिन्छ । विक्रमले बाहिरबाट किनेर ल्याइदिन्थ्यो । यसरी सामान किनेर ल्याउँदा हरेक पटक दश बीस रुपैया ज्याला भनेर विक्रमलाई दिन्थे । यसरी दिनको एक सयदेखि दुई सय रुपैयाँसम्म जम्मा हुन्थ्यो । ग्राहकले होटलमा अडैर दिएको लिस्ट र मोलसमेत एउटा कापी पानामा लेखेर राख्थ्यो । ग्राहकले कति भयो भनेर सोध्ने बित्तिक्कै उसले फटाफट भनी दिन्थ्यो । कसैले किन कसरी भनेर कहिल्यै सवाल उठायो भने उसले कापी पाना देखाई दिन्थ्यो । यसरी प्रत्येक ग्राहक ऊदेखि सन्तुष्ट थिए । यसरी एक पैसा गोलमाल नभएको र ग्राहकहरु पनि खुशी भएको देखेर साहु पनि खुशी भयो ।

क्याबिनमा कहिलेकहिं केटाकेटी दुईजना मात्र बस्न जान्छन् । क्याबिनभित्र अरुलाई नपठाउनु भनेर वियर मगाएर पिउँछन् । तास माग्छन् । सेकुवा माग्छन् । ऊ सामान दिन जाँदा उनीहरु अङ्गालो मारेर बसिरहेका हुन्थे । विक्रम बच्चा भनेर उनीहरुले परवाह गर्दैनथिए । कहिले त मुख मुख पनि जोडेर बसिरहेका हुन्थे । उनीहरु क्याविनमा धेरैबेर बस्नको लागि केही न केही सामान मागिरहन्थे । विक्रमलाई सानो बच्चा ठानेर उसको अगाडि उनीहरु जे गर्न पनि धक मान्दैनथे । उनीहरुको कुरा उसलाई रमाइलो लाग्दथियो । उनीहरु बाहिर काउन्टरमा आएर पैसा तिदैनथे । विक्रमले बिल बनाएर लैजान्थ्यो । बिल हेरेर पैसा दिन्थे । फिर्ता आएको पैसा विक्रमलाई नै दिएर जान्थे । यसरी पाएको पैसा बचाएर उसले एउटा सुटकेश किन्यो । आपूmलाई र भाइलाई नयाँ लुगा किन्यो ।

दिन बित्यो, महिना बित्यो । विक्रमले रमाइलैसित दिन बिताइरहेको थियो । फुर्सदको बेला ऊ नारायणघाट बजार, भरतपुर, बसपार्क हरेक ठाउँमा घुम्न जान्थ्यो । यसरी घुम्दा घुम्दै सहर बजारका युवाहरुसँग पनि उसको चिनजान भयो । उनीहरु उसको होटलमा खान आउँथे । उनीहरुको कुरा सुनेर विक्रम छक्क पर्दथियो । उनीहरु हजारको होइन, लाख रुपैयाँभन्दा कमको त कुरै गर्दैनथे । उनीहरु चार पाँचजनाले नै तीन चार हजार रुपैयाँ खर्च गरेर जान्थे । उनीहरुको त्यस्तो आम्दानी हुने के काम होला भनेर ऊ सोच्थ्यो । उनीहरु हरेक दिन नयाँ नयाँ जिन्स पाईन्ट, नयाँ डिजाइनका जुत्ता लगाएर आउँथे । उनीहरु कुरा गर्थे–नारायणघाटमा आजमात्र आएको यो जुत्ता पाँच हजार रुपैयाँ प¥यो । यो पाइन्ट दुई हजार रुपैयाँ प¥यो ।” 

उनीहरु आउँदा होटल नै मग मगाउने सेन्ट छरेर आउँथे । विक्रमलाई पनि उनीहरुजस्ते बन्न मन लाग्यो । उनीहरुकोजस्तै आम्दानी हुने काम गर्न मन लाग्यो । त्यसैले उनीहरुको कुरा ध्यान दिएर सुन्न थाल्यो ।

एक वर्ष बित्यो ।होटलको मिठो चिल्लो खाना खाएर विक्रमको जीउ फुल्यो । आफ्नो उमेर भन्दा चार–पाँच वर्ष जेठो जस्तो देखिन थाल्यो । विवेक तीन कक्षा पास गरेर चार कक्षामा पढ्न थालेको थियो । अब त्यो होटेलको सबैभन्दा पुरानो स्टाफ विक्रम नै भइसक्यो । ऊभन्दा अगाडि काम गरिरहेकाहरु सबैले छाडेर गइसकेका थिए । त्यहाँ विक्रमजस्तै कहीं जाने ठाउँ नभएकाहरु, घर जान बेखर्चि भएकाहरु काम गर्न आउँथे । दुई चार महिना काम गरेर बाटो खर्च भएपछि छाडेर जान्थे । त्यसैले त्यहाँ काम खोज्न आउनेहरुको कमि थिएन ।

त्यो होटलको मेरुदण्ड नै विक्रम भइसकेको थियो । विहानदेखि मसला पिस्ने, मासु काट्ने सबै काम विक्रमले नै गर्दथियो । तत्कालको लागि उसले काम छाडेर गयो भने त्यो होटल चलाउने मुस्किल हुने भइसक्यो । साहुले उसलाई महिनाको दुई हजार रुपैयाँ तलब दियो । बस्नको लागि एउटा राम्रो कोठा पनि दियो । विक्रम आफ्नो स्थितिमा खुशी नै थियो । ऊ नारायणघाट आएदेखि एकचोटि पनि आफ्नो घर गएको थिएन । अब उसलाई घरको सम्झना आउन पनि छाडिसकेको थियो ।


पाँच

सँधैझै एक बजेदेखि मानिसहरु तास खान आए ।विक्रमको काम सुरु भयो ।एक जना मानिसले एक प्लेट तासको अर्डर दियो । तास लिएर विक्रम उसको टेबुलमा गयो । थाल टेबुलमा राखेर त्यो मान्छेलाई हे¥यो । उसलाई त्यो मान्छे चिने चिने जस्तो लाग्यो । उसले त्यो मान्छेलाई एकटकले हेरिरह्यो । त्यो मानिसले पनि उसलाई हे¥यो । कहीं चिने चिनेजस्तो लाग्यो । तर यही हो भनेर ठम्याउन सकेन ।

“बाबा। म तपाईको छोरा विक्रम हुँ ।” विक्रमले आफ्नो बाबालाई चिनेर अङ्गालो मा¥यो ।

विक्रमको बुबा विशवनाथ बसेको ठाउँबाट जुरुक्क उठ्यो । “मेरो छोरा” भनेर बिक्रमलाई अङ्गालो मा¥यो ।

धेरैबेरसम्म बाबु–छोरा एकले अर्कोलाई अङ्गालो मारेर रोइरहे । विश्वनाथको आँखाले कान्छो छोरालाई यताउता खोजिरह्यो । चारैतिर आँखा घुमाएर हेर्दा पनि कान्छो छारालाई कहीं नदेखेपछि विश्वनाथको मन सशंकित भयो । उसले विक्रमसँग सोध्यो, “विवेक खोई ?”

“भाइ स्कूल गएको छ ।”

“कति कक्षामा पढ्छ ?“

“अहिले यहीं सरकारी स्कूलमा कक्षा पाँचामा पढिरहेको छ ।”

“तिमीहरुलाई कस्तो छ ?”

“बाबा, हामीलाई यहाँ राम्रै छ । यहाँको बाले पनि हामीलाई तपाईंले जस्तै माया गर्नु भएको छ ।” विक्रमले होटल साहुलाई आफ्नो बुबाको परिचय दिंदै भन्यो, “बा, उहाँ मेरो बाबा ।”

“नमस्कार साहुजी, तपाईले मेरो छोराहरुलाई विचलित हुनबाट जोगाई दिनुभयो । त्यसको लागि तपाईलाई धेरै धेरै धन्यवाद ।” विश्वनाथले भन्यो ।

“मैले के नै गरेको छु र ? दुई भाइ काम माग्न आए । काम दिएर राखें । बरु विक्रमले मलाई गुण लगाएको छ । अहिले मेरो होटल नै उसले चलाइरहेको छ भने पनि हुन्छ ।

विश्वनाथले आफ्नो थालबाट एकटुक्रा तास विक्रमको मुखमा हाल्न खोज्यो । विक्रमले पनि मुख आँ गरेर खायो । यो देखेर साहुले अर्को एक प्लेट तास विक्रमको अगाडि राखिदियो । विक्रमले दुईटै थाल उठाएर क्याविनतिर लग्यो । विश्वनाथ पनि उसको पछि लाग्यो । क्याविनमा बसेर तास खाँदै बाबु छोरा दुःख सुखका कुरा गर्न थाले ।

“बाबा, हाम्रो घर कस्तो छ ? घर छाडेर आएदेखि म एकचोटि पनि गएको छैन ।”

“हाम्रो घर उजाडिएको छ छोरा । म पनि घरभित्र पसेकै छैन । हाम्रो घर त गाई भैंसीको गोठभन्दा पनि गए गुज्रेको छ ।”

“तपाईं कहाँ बस्नु भएको छ ?”

“म चन्द्रावती भाउजूको घरमा बसिरहेको छु । आज तिमीहरु पनि मसँग आउने होइन ?”

   “होइन बाबा, अहिले विवेकको परीक्षा चलिरहेको छ । उसको परीक्षा सकिएपछि आउँला, अनि हामी सँगै बसूँला ।

“तिमीले कति पढेका छौं ?”

“मैले छ कक्षा पास गरेको छु । आमा गायब हुनुभयो । हामीलाई सबैले हेल ागर्न थाले अनि गाउँमा नबसी यहाँ काम गरेर बसिरहेको छु ।”

“ठीक छ, आज विवेकलाई लिएर जान्छु । भोलि स्कूल समयमा पु¥याउन आउँला ।”

होटलमा खाजा खान आउनेहरुको भिड बढ्न थाले । विक्रम काम गर्न जानुप¥यो । उसले एउटा कुर्सी होटलबाहिर आँगनमा राखिदियो । विश्वनाथ त्यही कुर्सीमा बसेर कान्छो छोराको प्रतिक्षा गर्न थाल्यो । विक्रम आफ्नो काममा लाग्यो ।

स्कूल गएर आएका बच्चाहरु धमाधम आउन थाले । विश्वनाथको आँखा उतैतिर गईरह्यो । बच्चाहरुको भीडमा उसले आफ्नो छोरालाई खोज्न थाल्यो । उसको कान्छो छोरा आाज कत्रो भयो होला ? उनले चिन्न सक्छ कि सक्दैन ? ऊ सानो छँदा नै छाडेर गएको कसरी चिन्छ ? नीलो आकाशे रङ्गको सर्ट र गाढा नीलो रङ्गको पाइन्ट र कालो जुत्ता लगाएको एकजना केटा सरासर होटलभित्र पस्यो । उसले विश्वनाथलाई वास्ता पनि गरेन । ऊ भित्र पस्ने बितिक्कै विक्रमले उसको हात समातेर विश्वनाथको अगाडि उभ्याउँदै भन्यो, “बाबा, भाइ विवेक । तपाईले चिन्नु भएन ?” फेरि विवेकतिर हेरेर भन्यो, “भाइ, उहाँ हाम्रो बाबा ।”

विवेकले विश्वनाथलाई आश्चर्यचकित भएर हेरिरह्यो । केहीबेरसम्म केही पनि नबोली ट्वाल्ल हेरिमात्र रह्यो । अलिकति पनि हलचल गरेन ।

“यता आउ छोरा ।” विश्वनाथले विवेकको हात समातेर तान्यो । विवेक विस्तारै अगाडि बढ्यो । विश्वनाथले उसलाई एक प्याकेट चाउचाउ र एउटा पू्रmटी पिउन लाग्यो ।

“छोरा आज हामी हाम्रो घर जाने है ?” विश्वनाथले विवेकलाई भन्यो ।

“घरमा आमा आउनुभयो ?” विवेकले हँसिलो मुहार बनाएर सोध्यो ।

“घरमा तिम्रो आमा आएको छैन । अब आउँदैन पनि होला । तिमी र ममात्र जाने ।”

“नाईं, दाइ पनि आउने भए मात्र म पनि आउँछु । नत्र म पनि दाइसँग यही बस्छु ।”

“दाइको यहाँ काम छ ।”

“मेरो पनि स्कूल जानुपर्छ ।” यति भनि विवेक उठेर होटलभित्र गयो ।

बच्चाहरुलाई जसले माया गर्छ उनीहरु उसैसँग बस्न रुचाउँछन् । विश्वनाथ बाबु भएर के गर्ने ? विवेकले उसलाई बल्ल चिनेको छ । बाबुको माया कस्तो छ उसलाई के थाहा ? अनि ऊ बाबुसँग जाने किन भन्छ ? विवेकले बाबुले भनेको कुरा विक्रमलाई भन्न गयो ।

“बाबा, विवेक तपाईंसँग जान मानेन । मसँग भएमात्र जाने रे । अहिले म पनि आउँ भने यहाँ काम गर्ने कोही पनि छैन । छिट्टै हाम्रो घर बनाउनुस् अनि हामी तिनैजना सँगै बसूँला ।” विक्रमले भन्यो ।

विक्रमको कुरा सुनेर विश्वनाथ हक्का न बक्का भयो । उसले केही भन्न सकेन । विक्रमको शरीर मात्र हलक्क बढेको होइन । बुद्धि पनि बढेकै रहेछ । उसमा कति जिम्मेवारी बोध भइसकेको छ । यो छोराले जिन्दगीमा केही गर्छ भन्ने सोचेर ऊ एक्लै घर फक्र्यो ।

सरस्वती ज्ञानुरामसँग भागेकी कुरा यकिन भएपछि विश्वनाथ ज्ञानुरामको घर डण्डामा गयो । सरस्वतीाई ज्ञानुरामले राखे पनि उसको कमाई त फिर्ता लिनुप¥यो । ऊ ज्ञानुरामको घरमा पुग्दा ज्ञानुराम घरमा थिएन । उसको आमा र स्वास्नीमात्र थिए ।

“ज्ञानुराम कहाँ छ ?”विश्वनाथले ज्ञानुरामको आमासँग सोध्यो ।

“गोरखपुरमा गएको छ ।” ज्ञानुरामको आमाले भनिन् ।

“ऊ गोरखपुरमा छैनन् । ऊ गोरखपुर नआएको दुई वर्ष भइसक्यो ।”

“खोइ हामीलाई त्यसै भन्छन् । ऊ हरेक तीन चार महिनामा घर आएर हामीलाई खर्च दिएर जान्छ । अरु केही थाहा छैन । बाबु के कामले आउनु भएको होला ?”

“ज्ञानुराम भइदिएको भए यो काम भनेर देखाई दिन्थें । दुई वर्ष पहिले ज्ञानुरामले मेरो स्वास्नीलाई पेट बोकाएर भगाएर ल्यायो । मैले गोरखपुरबाट कमाएर पठाएको पाँच लाख रुपैयाँ पनि लिएर आयो । कस्तौ अधर्मी पापीहरु दुईजना बच्चाहरुलाई बिचल्लीमा पारेर आए ।” विश्वनाथले ज्ञानुरामको आमा र स्वास्नीतिर हे¥यो ।

ज्ञानुरामको आमाको अनुहारमा खासै परिवर्तन भएन । उसको स्वास्नीको मुहारमा आश्चर्यको भाव देखियो ।

“हेर्नुस्, ज्ञानुरामको विश्वासमा मैले उसको हातबाट पैसा पठाई रहें । उसले मेरो घरमा पैसा दिने त के कुरा मेरै स्वास्नी उडाएर ल्यायो । अब म प्रहरीमा उजुरी हाल्छु । ज्ञानुराम आउने बितिक्कै प्रहरीले गिरफ्तार गर्नेछ ।”

ज्ञानुरामको स्वास्नीको आँखाबाट बर्रर आँशु झ¥यो । महिलाले खान लाउन नपाए पनि सहन सक्छ तर अरु कसैले आफ्नो लोग्ने खोसेको उनी कहिल्यै सहन सक्दैनन् । उनले कहिले सासुको मुख, कहिले विश्वनाथको मुख हेर्न थालिन् । ज्ञानुरामको आमाले पनि केही बोल्न सकिनन् । धेरैबेरसम्म वातावरण शान्त बनिरह्यो ।

“बुहारी, तिमी भित्र जाऊ ।” ज्ञानुरामको आमाले बुहारीलाई भनिन् ।

ज्ञानुरामको स्वास्नी गहभरि आँशु राखेर भित्र गइन् ।

“बाबु जे नहुनु पर्ने भइसक्यो । अब सरस्वती तपाईलाई फर्काउँदैमा तपाईंको स्वास्नी हुँदैन । अब उनी मेरी नातीको आमा भइसकिन् । तपाईंको पैसा खाएको छ भने म फिर्ता गर्न लगाई दिन्छु । प्रहरीमा नजानु होला ।”

“ठीक छ, म तीन महिना पखिन्छु । मेरो स्वास्नी मलाई चाहिंदैन ।मेरो पैसा भए पुग्छ ।” यति भनि विश्वनाथ फक्र्यो ।

विश्वनाथले आपूmसँग भएको पैसाले सस्तो खातको ईट्टा किनेर घर बनाउन सुरु ग¥यो । छिटो घर बनाएर छोराहरुलाई घरमा ल्याउने उसको विचार थियो । चारवटा कोठा बनाएर खरको छाना हाल्यो । घरको पछाडि सेफ्टी ट्यांकी बनाएर चर्पी बनायो । त्यति घर बनाउन उसलाई तीन महिना लाग्यो । घर तयार भयो ।उसँग भएको पैसापनि सकियो ।

घर बनाउन सकिएपछि विश्वनाथले छोराहरु लिन गयो । विवेकले पाँच कक्षा पास गरिसक्यो । होटलसाहूले पनि विक्रमको सट्टा अर्को केटा राखेर काम सिकाइ सकेको रहेछ ।

विक्रम, विवेक दुबैजना आफ्ना बाबुसँग घर जान सामान ठीक पारेर आए । यो देखेर होटल साहुले भन्यो, “विक्रम फुर्सदको बेला आउँदै गर्नु है ? कुनैबेला मैले केही कटुवचन बोलेको छु भने मलाई माफ गर्नु ।”

मान्छ जहाँ बस्छ,त्यही उसलाई रमाइलो लाग्छ ।विक्रमलाई नारायणघाट छाडेर जान मन लागेको थिएन । तैपनि के गर्ने ? बाबुले लिन आएपछि जानैपर्छ ।

विक्रम भाइलाई लिएर आफ्नो गाउँ, आफ्नो घर आए। आफ्नो घर पहिलेको भन्दा राम्रो भएको देखेर उसको मन खशी भयो । तर सहरमा पक्की घरमा बसेर आएको अहिले माटो भूमिमा बस्नुपर्दा उसलाई अलिकति नरमाइलो लाग्यो । घरमा सुत्नको लागि एउटा पनि खाट थिएन । मेच टेबुल केही पनि थिएन । भाइले कसरी पढ्छ ? विक्रमको मनमा यही चिन्ताले सतायो ।

“बाबा, हामी सुत्नको लागि एउटा पनि खाट थिएन । मेच टेबुल केही पनि थिएन । भाइले कसरी पढ्छ ? विक्रमको मनमा यही चिन्ताले सतयो ।

“बाबा, हामी सुत्नको लागि खाट छैन । कमसेकम तीनवटा खाट चाहियो । भाइलाई पढाउनको लागि एउटा मेच र एउटा टेबुल चाहियो ।” विक्रमले भन्यो

“छोरा, मैले कमाएर ल्याएको पैसा सकियो ।यी सामानहरु किन्न मैले फेरि कमाउनु पर्छ ।” विश्वनाथले आफ्नो दुखेसो पोख्दै भन्यो, “बाबु, केही दिन दुःख सुख गरेर काटुँ ।”

“बाबा, यी सबै सामान किन्न कति रुपैयाँ चाहिन्छ ?”

“केही नभए पनि कम से कम पाँच हजार रुपैया चाहिन्छ ।”

विक्रम आफ्नो कोठामा गयो । सुटकेश खोलेर पाँच हजार रुपैयाँ निकालेर ल्यायो । आफ्नो बाबालाई रुपैयाँ दिंदै भन्यो, “लिनुस बाबा, मैले केही पैसा बचाएर ल्याएको छु ।”

विश्वनाथ छक्क प¥यो । यस्तो सानो बच्चामा पनि यत्रो बुद्धि । आफ्नो गर्जाे तार्न पाएकोमा ऊ खुशी भयो । सिकर्मीलाई काम अह्राउन गयो ।

विवेकलाई स्कूल भर्ना गराउन पनि विश्वनाथसँग पैसा थिएन । उसले विवेकलाई स्कूल भर्ना गराउनुतिर वास्ता गरेन ।

“बाबा, भाइलाई स्कूल भर्ना गराउनु प¥यो ।” विक्रमले आफ्नो बाबुलाई भन्यो ।

“विक्रम विवेकलाई स्कूल भर्ना गराउन कति रुपैयाँ चाहिने होला ।मसाग त अहिले सय रुपैयाँ पनि छैन ।” विश्वनाथले आफ्नो लाचारी प्रकट ग¥यो ।

“ठीक छ बाबा, भाइलाई म स्कूल भर्ना गर्न लैजान्छु ।” विक्रमले भन्यो ।

“अनि तिमी नपढ्ने ? तिमीले पनि त पढ्नु पर्ला ।”

“पहिले भाइलाई भर्ना गराउँला अनि मेरो बारेमा सोचूँला ।”

विक्रम विवेकलाई लिएर स्कूल गयो । विवेकलाई कक्षा छ मा भर्ना ग¥यो । स्कूलका शिक्षकहरुले उसलाई पनि स्कूलमा भर्ना हुन कर गरे । ऊ पनि कक्षा सातमा भर्ना भयो ।

दुबैजना दाजु–भाइ सँगै स्कूलमा पढ्न जान थाल्यो । स्कूलमा विक्रमको कक्षामा सबैभन्दा अग्लो र जेठो विक्रम नै भयो । उसलाई सबैले लम्बु लम्बु भनेर जिस्क्याउन थाले । मुख बिगारेर जिस्क्याउने एक दुईजनालाई उसले पिटी दियो । शिक्षकहरुले उसलाई त्यसरी झगडा नगर्न सल्लाह दियो । उसलाई नजिस्क्याउन अरुहरुलाई पनि सम्झायो ।

दुबै छोराहरुलाई खाना खुवाएर स्कूल पठाउनु प¥यो । उनीहरुको लुगा धुनु प¥यो । विश्वनाथलाई भ्याइ नभ्याइ भयो । बच्चाहरु स्कूल गएपछि ऊ काममा जान थाल्यो । साँझको खाना कहिले विक्रमले, कहिले विवेकले पकाउँछ । शुक्रवार भयो कि विक्रम नारायणघाट जान्छ । शनिवार पनि दिनभरि ऊ त्यहीं बस्छ अनि आइतवार विहान स्कूल जाने समयमा मात्र घर आउँछ । यसरी नारायणघाटको त्यो तास होटलमा दुई रात काम गर्दा उसले सय दुई सय रुपैयाँ कमाएर ल्याउँछ ।

विश्वनाथले बच्चाहरुको बाबुको मात्र होइन आमाको भूमिका पनि निभाउनु परिरहेको थियो । उसले दुःख पाएको देखेर उसका छिमेकीहरुले अर्को विवाह गर्न सल्लाह दिए । केटी खोजी दिन पनि तयार भए । तर उसले विवाह गर्न मानेन । एउटी केटी विवाह गरेर ल्याएर दुईटा छोराहरु जन्माइन । दुई चारवर्ष ऊ घरमा नहुँदा क्षणिक यौन आवेग शान्त पार्न बच्चाहरुलाई अनाथ बनाएर अर्कैसँग भागिन । बच्चाहरुको, घर समाजको वास्ता नगरिकन गइन् । त्यत्रो मायाप्रितिको कुरा गर्ने आइमाई, बच्चाहरुलाई भुईंमा नराखुँजस्तो माया गर्ने आइमाईले सबैलाई चटक्कै बिर्सेर गइन् । अब आउने केटी कस्ती होलिन् ? ती केटीले उसको बच्चाहरुलाई माया गर्छिन भनेर कसरी विश्वास गर्ने ?

हरेक महिलाको आमा बन्ने चाहना हुन्छ । उनी आमा भइन् भने आफ्ना सन्तानलाई माया गर्न छाडेर अरुलाई त्यति माया गर्दैनन् । यदि उनी आमा बन्न पाइनन् भने अवश्य पनि उसलाई छाडेर जानेछिन् । यस्तै विचार गरेर विश्वनाथले अर्को विवाह नगर्ने विचार ग¥यो ।

विक्रम सात कक्षा पास गरेर आठ कक्षामा पढ्न जान थाल्यो । ऊ सोह्र वर्ष पूरा भएर सत्र वर्ष लाग्यो । विश्वनाथले उसलाई नागरिकताको प्रमाण पत्र लिइदियो । नागरिकता लिएपछि विक्रमले आपूm जवान भएको महसुस ग¥यो । उसले आफुसँग भएको पैसा बैंकमा खाता खोलेर राख्यो ।

घरमा काम भ्याइ नभ्याइ भएकोले विश्वनाथले अब विक्रमको विवाह गरिदिने विचार ग¥यो । यो कुरा उसले विक्रमको अगाडि राख्यो ।विक्रमले हुन्छ पनि भन्न सकेन, हुँदैन पनि भन्न सकेन । केवल मुसु मुसु हाँसी मात्र रह्यो । बाबुको निर्णयमा कुनै विरोध गरेन । 

विक्रम भरखरको केटा भए पनि लोग्ने स्वास्नी भनेको के हो ? उनीहरु बीच कस्तो सम्बन्ध रहन्छ भन्ने कुरो उसलाई थाहा थियो । ऊ नारायपणघाटको होटलमा काम गर्दा युवा–युवतीहरुको कुराकानी उसले सुनेको थियो । अनि उनीहरुको चालढाल सबै आफ्नै आँखाले देखेको थियो ।

विश्वनाथले रजहरका लाजवन्तीलाई आफ्नो घरको जेठी बुहारी बनाएर भित्रायो । भर्खर यौवनको खुड्किलामा टकेकी लाजवन्ती विक्रमको जीवन संगिनीको रुपमा प्रवेश गरिन् । घरमा स्वास्नी ल्याएपछि उसलाई स्कूलमा साथीहरुले जिस्क्याएर हैरान पारे । खाली स्वास्नीको बारे मात्र सोध्न थाले । उसलाई लाज पनि लाग्न थाल्यो । उसलाई स्कूल जान मन लागेन ।

घरमा स्वास्नी ल्याएपछि उसले आपूmलाई ठूलो भएको महसुस ग¥यो । आफ्नो काँधमा ठूलो जिम्मेवारी आएको अनुभूति ग¥यो । घर तीनजनाबाट चारजना सदस्य भए । उसको बाबुको एक्लो कमाईले घर खर्च नचल्ने ठान्यो । उसले आफ्नो खाताबाट पैसा निकालेर विश्वनाथलाई दियो ।

विक्रमलाई स्कूल जान मन लागेन । धेरै पढेरमात्र के गर्ने ? सरकारी नोकरी पाउने होइन ।पाँच छ हजार रुपैयाँ कमाउन महिना दिन काम गर्नुपर्छ । धेरै धन कमाएर मोजमस्तीले जीवन गुजार्ने लोभ उसको मनमा पलायो । त्यस्तो काम त नारायणघाटका ती दाइहरुले गर्छन् । उसलाई पनि उनीहरुको समूहमा बसेर काम गर्न मन लाग्यो । विक्रम उनीहरुको खोजिमा नारायणघाट गयो ।

ऊ पहिले काम गर्ने तास होटलमा गयो । त्यो होटलका साहु उसलाई देखेर खुशी हुन्थ्यो । ऊ जहिले गए पनि चूप लागेर बस्दैनथ्यो । त्यहाँ भित्र के काम गर्नुपर्ने हो काम गथ्र्यो । आज पनि ऊ होटलमा जाने बितिक्कै तास र सेकुवा बनाउने मासु छेट्याएर टुक्रा पार्न लाग्यो । त्यसपछि अरु केटाहरुलाई प्याज कसरी, कत्रो टुक्रा पर्ने भनेर सिकायो । यसरी गर्दागर्दै तास पकाउने समया भयो । ऊ आफैले तास बनाउन लाग्यो । उसको काम हेरेर साहु खुशी भयो ।

“हेर कसरी काम गर्नु पर्छ भनेर विक्रमबाट सिक्नु पर्छ तिमीहरुले ।” साहुले भन्यो ।

ठीक समयमा ती दादाहरु सेकुवा खान आयो । सेकुवा पु¥याउन जाँदा विक्रमले तिनीहरुको नाईकेलाई नमस्कार ग¥यो ।

“ओहो ! तिमी फेरि यहाँ काम गर्न आएको हो ?” नाईकेले सोध्यो ।

“होइन दाइ ! तपाईंहरुसँग भेटघाट गर्न आएको ।”

“हामीसँग के काम छ ?”

“नभेटेको धेरै दिन भयो । यहाँ आए तपाईंहरुसँग भेट हुन्छ कि भनेर आएको ।”

“ल ल ठीक छ । दुई बोटल बियर ल्याऊ ।”

उसले दुई बोटल वियर ल्याइदियो । वियर दिएर पनि ऊ त्यहीं ठिंग उभिरह्यो ।

“बस, यहाँ कति दिन बस्ने विचार छ ? अस्ति अस्तिजस्तै भोलि नै जाने कि ?”

“तपाईंहरुले बस भन्नु भयो भने बस्ने । म पनि तपाईंहरुसँगै काम गर्न चाहन्छु ।” विक्रमले भन्यो ।

उनीहरुले एक अर्काको मुख हे¥यो । अनि नाईकेले भन्यो, “हामीसँग काम गर्न मुटु चाहिन्छ मुटु । छ तिमीसँग मुटु ?”

“परीक्षा लिएर हेर्नुस्, अनि थाहा पाउनु हुनेछ ।”

“ल उसोभए भोलि विहान साढे नौ बजे जिल्ला विकास समितिमा आउनु ।”

विक्रमले हुन्छ भनेर टाउको हल्लायो । ती युवाहरुको नाईकेले उसलाई कुर्सीमा बसाए । उसलाई पनि एक गिलास वियर राखिदिए । जसले पियक्कडले झै घुटु घुटु पियो ।

“खुकुरी चलाउन आउँछ ?” नाईकेले सोध्यो ।

“आउँछ ।”

“कहिले चलाएको ?”

“दशैंमा बोका काट्दा एकैमारमा घाँटी छिनालेको थिएँ ।”

विक्रमको कुराले उनीहरु प्रभावित भए । उसलाई पनि उनीहरुसँगै गेस्टहाउसमा लगे । गेस्टहाउस पुगेपछि उसलाई कामको बारेमा सम्झाउन थाले ।

“हाम्रो काममा सबभन्दा ठूलो कुरा इमान्दारिता हो । हामीसँग काम गर्दा कुनै किसिमको धोका दिनुहुँदैन । धोका दिनेको ज्यान पनि जान सक्छ । प्रहरीको फण्डामा प¥यो भने जतिसुकै यातना दिए पनि साथीहरुको नाम पोल्न पाईंदैन । यो धन्दामा आएपछि ज्यानको बाजी लगाउनु पर्छ । ज्यानको माया हुनेले यो धन्दामा नलागे पनि हुन्छ ।” उनीहरुको कुरा सुनेर एकचोटि त विक्रमको मुटु नै थर्कियो। तर आफ्नो आर्थिक अवस्था बलियो पार्न उसले मुटु दह्रो पा¥यो । त्यो दिन विक्रम त्यहीं बास बस्यो ।

भोलिपल्टदेखि उनीहरुले  विक्रमलाई सुराकीको काम दियो । ऊ नयाँ मान्छे, नयाँ केटो भएर अरुले त्यति वास्ता गर्दैनथे ।त्यसैले  उसलाई सुराकी गर्न सजिलो भएको थियो । उसको सुराकीको आधारमा  कारवाही   चलाउँदा कहिल्यै धोका भएन । पछि उसलाई अरु काममा पनि लग्यो । उनीहरुको काम भनेको कसैको उठाउन नसकेको पैसा उठाईदिने, साझेदारीमा नमिलेको जग्गा डर, धाँक दिएर मिलाई दिने । कुनै ठेकेदारको टेण्डर पास  गराउन अरुलाई टेण्डर हाल्न नदिने । होटेल रेष्टुराँमा कसैले गुण्डागर्दीं गर्न खोजे भने उनीहरुलाई तह लगाउने काम गर्थे । यसरी सहयोग गरे वापत उनीहरुले निश्चित रकम पाउँथे । यसरी पाएको रकम उनीहरु तह अनुसार बाँडेर लिन्थे । विक्रम नयाँ  मान्छे, सबभन्दा कम पैसा उसले पाउँथ्यो ।

यसरी पैसा पाएपछि विक्रमका साथीहरुस् कोही पोखरा, कोही हेटौंडा,कोही वीरगंज घुम्न जान्थे । विक्रम आफ्नो घर आउँथ्यो । विश्वनाथले कहाँ गएर आएको भनेर सोध्दा काम गरेर आएको भन्थ्यो । घर खर्च चलाउन भनेर पाँच दस हजार रुपैयाँ दिन्थ्यो ।

घुमेर आएपछि  विक्रमका साथीहरु कोही रक्सी खाएको, कोही नयाँ नयाँ तरुनी केटी लिएर घुम्न गएको यति खर्च भयो, उति खर्च भयो भनेर गर्वका साथ कुरा गर्न आउँथे । विक्रम मीठो मीठो खानेकुरा लिएर घर आउँथे । सबैजना सँगै बसेर खाएर  रमाउँथे ।

कहिले स्वास्नीलाई लिएर बुटवल, कहिले पाल्पा घुम्न जान्थे । लाजवन्तीलाई नयाँ–नयाँ लुगाहरु किनिदिन्थ्यो । लोग्नेसँग विभिन्न ठाउँमा घुम्न पाउँदा लाजवन्ती खुशी हुन्थिन् । उनले विक्रमलार्य हदैसम्मको माया गर्न थालिन् । उनको समर्पणको भावले विक्रम पनि उनीदेखि धेरै प्रभावित भए । विक्रमले कमाएर ल्याएको पैसा मध्येबाट लाजवन्तीलाई कहिले सुनको औंठी, कहिले सुनको सिक्री बनाई दियो । यसरी सामान पाएपछि सामान देखाउन लाजवन्ती माईत जान्थिन् । सबैलाई आफुले पाएको सामान देखाउँथिन् । सबैजनाले उनलाई भाग्यमानी भन्थे ।

विक्रम महिनामा एक दुईचोटि घर आउँथ्यो । त्यो पनि कुन दिन कुन समय भन्ने ठेगान हुँदैनथ्यो । विक्रम घरबाट गएको एक हप्तादेखि नै लाजवन्ती हरेक दिन सिङ्गार–पटार गरेर व्यग्रताका साथ विक्रमको बाटो हेरिरहन्थिन् । विक्रम घर आएपछि रात रातभर नसुतीकान उसँग जिस्किएर मस्किएर उसलाई खशी पार्थिन् । स्वास्नीको यस्तो समर्पित भाव देखेर विक्रम पनि मोहित भएर रात बिताउन मात्र भए पनि घर आउन थाल्यो ।

विक्रमले आपूmले ल्याएको पैसा विश्वनाथलाई घर खर्च गर्न मात्र होइन जम्मा गर्न  पनि दिन थाल्यो । विक्रम राम्रो काममा लागेको छैन भनेर विश्वनाथले थाहा पायो । उसले विक्रमलाई सम्झाउन थाल्यो । तर विक्रम मानेन । विक्रमलाई केही भन्यो भने महिना दिनसम्म घरमै  आउँदैनथ्यो । त्यसैले विश्वनाथले केही भन्न पनि छाड्यो ।

नारायणघाटमा विक्रमको समूहले गर्नेजस्तै काम गर्ने अर्को समूह पनि पैदा भयो । जसले गर्दा कहिलेकहीं दुई समूह वीच भिडन्त पनि हुन थाल्यो । खुकुरी हानाहान हुन थाल्यो । कति पटक त विक्रमको खुकुरी हनाईबाट विपक्षीहरु घाइते भए । अरुलाई घाइते बनाएपछि विक्रम एक दुई महिना नारायणघाट नै जाँदैनथ्यो ।यसरी बराबर झगडा हुन थालेपछि नारायणघाटको शान्ति सुरक्षामाथि सवाल उठ्न थाल्यो । उनीहरुमाथि प्रहरीले निगरानी बढाउन थाले । एकदिन विक्रमको समूहले सुराकीको आधारमा एउटा घरमा लुट्न गयो । घर लुटेर बाहिर निस्कंदा प्रहरीले देखेर लखेट्यो । उनीहरु सबैजना यताउता दौडिए । विक्रम पनि भाग्न सफल भयो । प्रहरीले उनीहरुको नाईके र अरु दुईजनालाई समाते । त्यसपछि उनीहरुको समूह भताभुंग भयो ।विक्रमले नारायणघाट जान छाड्यो ।

विक्रम घरमा बस्न थाल्यो । बजारमा घुमेर दादागिरी गरेर खान पल्केका विक्रमलाई घरमा बसिरहन मन लागेन । ऊ कावासोतितिर लाग्यो । कावासोतीमा दिनभर यताउता गरी चिया पसल, खाजा खाने पसलहरुमा बसेर गफ गर्दै दिन बिताउन थाल्यो । त्यहाँका एक दुईजना गुण्डा किसिमका केटाहरुसँग उसको चिनजान भयो । उसले दिनहुँ ती केटाहरुलाई चिया खुवाउने, खाजा खुवाउने गर्न थाल्यो । जसले गर्दा ती दुईजना केटाहरु उसको पछि लाग्न थाल्यो । एक हप्तामा अरु दुईजना केटाहरु पनि उसको पछि लाग्न थाले । जोसँग दुई चारजना केटाहरु हरदम पछि लाग्छन् । बजारमा उसको पूmर्तिफार्ती बढ्ने त भइहाल्यो ।

कावासोती नवलपरासी जिल्लाको एउटा इलाका प्रशासनिक केन्द्र थियो । जिल्ला प्रशासन कार्यालय परासीबाट हुने काम कावासोतीबाट नै हुन्थ्यो । त्यहाँबाट उत्तरी भेगमा पनि थुप्रै बस्तीहरु भएको हुँदा कावासोती व्यापारिक ल्यायो । पेस्तोल भएपछि ठूूला ठूला व्यापारीहरुलाई धम्क्याएर पैसा असुल्न थाल्यो । पैसा नदिए दिनदहाडै पसल लुट्न बेर लगाउँदैनथ्यो । उनीहरुले आफ्नो पहिचान लुकाउन जहिले पनि मुकुण्डो लगाउँथे । त्यसैले कसैले पनि उनीहरुलाई चिन्दैनन् । एकचोटि लुटेको पैसा बाँडेर लिएपछि उनीहरु पन्ध्र बीस दिन चूप लागेर बस्थे । कोही कावासोतीबाट अन्तै मोजमस्ती गर्न जान्थे । विक्रम भने घरमा गएर स्वास्नीसँग दिन बिताउँथ्यो । यसरी घरमा जाँदा जहिले पनि विश्वनाथले उसलाई यस्तो काम नगर भनेर बराबर सम्झाउँथ्यो । तर उसले बाबुको कुरा कहिल्यै मानेन ।

विक्रमको समूहले पूर्व पश्चिम राजमार्गको नारायणघाट–बुटवल खण्डमा नाईटबस,ट्रक र कारहरु लुट्न थाले । एकचोटि लुटेको ठाउँमा  अर्को पटक लुट्दैनथ्यो । एक दुई महिनापछि अर्को ठाउँमा गएर लुटपाट गर्थे । यसरी ठाउँ–ठाउँमा गाडीहरु लुटपाट हुन थालेपछि प्रशासनले राजमार्गमा प्रहरी गस्ती बढाई दियो । प्रहरी गस्ती बढ्न थालेपछि उनीहरुले गाडी लुट्ने धन्दा बन्द गरे ।

एकैचोटि हजारौं लाखौं रुपैयाँ आउने धन्दा गरिसकेका उनीहरुलाई अरु काम गर्नै मन लाग्थेन । लूटको धन फुपूको श्राद्ध भनेझै मीठो–मीठो खाएर राम्रा–राम्रा लुगा लगाएर हिंडने बानी भइसकेकाहरु त्यसै कहाँ बस्न सक्थे र ? विक्रमका साथीहरुले उनलाई सम्पर्क गर्न खोजे तर सकेनन् । उसले आफ्नो सक्कली नाम र ठेगाना कसैलाई बताएको थिएन । न त कसैलाई ल्याएको थियो । यस्तो काममा आफ्नो सही ठेगाना बताउनु हुँदैन भनेर उसले नारायणघाटबाट नै सिकेको थियो । त्यसैले नारायणघाटमा उसका साथीहरु गिरफ्तार हुँदा पनि उसलाई पक्रन सकेन । विक्रमले आपूmले कमाएको पैसा मध्ये केही विश्वनाथको खातामा, केही आफ्नो खातामा जम्मा गरिरहेको थियो । केही रुपैयाँ पक्की घर बनाउन ईट्टा र सिमेन्टको लागि पेश्की दिएको थियो ।

केही महिनापछि विक्रम फेरि कावासोती जान थाल्यो । उसका पहिलेका साथीहरु मध्ये चारजना भेट्यो । अरु विदेश गइसकेका रहेछन् । उनीहरुले फेरि आफ्नो पुराना धन्दा सुरु गर्ने निधो गरे । अब उनीहरुको त्यहाँ दादागिरी सम्भब रहेन । त्यहाँ अरु नै ठूलो समूह तयार भइसकेको रहेछ । अब उनीहरु कावासोतीको मालपोत वरिपरी बस्न थाले । कसले कति रुपैयाँमा जग्गा बेच्यो । जग्गा बेतेर आएको पैसा उसले कहाँ राखेको छ पत्ता लगाउन थाले । नगद घरमा लैजानेहरुकहाँ राती डाँका डालेर लुट्ने गर्न थाले । कति ठाउँमा लुट्न सफल भए । कति ठाउँमा असफल भएर भागेर ज्यान बचाउनु प¥यो । उनीहरुको सुराकी राम्रो भएकोले अहिलेसम्म प्रहरी फण्दामा परेका थिएनन् ।

एकदिन एकजना लाहुरे कावासोतीमा जग्गा किन्न आयो । जग्गा किनेर प्लटिङ्ग गरेर बेच्ने उसको योजना रहेछ । लाहुरेले जग्गा पास गराउन मालपोत कार्यालयमा लेखापढी गराउन थाल्यो । जग्गा पास गर्ने अन्तिम समयमा जग्गा धनीको जेठो छोराले आफ्ना भाग जग्गा नबेच्ने भनेर खिचलो निकाल्यो । त्यहाँ कचकच भयो । जग्गा पास गर्नेसमय सकियो । जग्गा पास भएन । जग्गा पास गराउन ल्याएको एक करोड रुपैयाँ बैंकमा राख्न पनि भ्याएन । लाहुरेले त्यो पैसा आपूmसँगै लिएर गयो । यी सबैकुरा विक्रमको सुराकीले ल्यायो । उनीहरुले त्यही रात त्यो पैसा लुट्ने योजना बनायो । उज्यालोमा दुई तीनचोटि घुमेर त्यो घरको निरीक्षण गरे । त्यो घरको निरीक्षणपछि कसले के गर्ने भन्ने कामकाृ बाँडफाँड भयो । एकजना ढोका लगाउनुभन्दा अगाडि त्यो घरमा गएर लुक्ने । एघारबजे उनीहरु गएपछि ढोका खोलिदिने । एकजना ढोकामै बस्ने अरु चारजना माथि जाने भन्ने निधो गरे ।

राती भयो । बजारमा मानिसहरुको चहलपहल कम हुँदै गयो । राजमार्गमा पनि गाडी गुड्न कम भयो । रातको एघार बजे ठीक समयमा योजनाअनुसार उनीहरु त्यो घरमा गए । पहिलेदेखि घरभित्र बसेको मान्छेले ढोका खोली दियो । एकजना ढोकामै बस्यो । अरु चारजना माथि गए । त्यो घरका मान्छेहरुलाई नियन्त्रणमा लिएर लाहुरे सुतिरहेको कोठामा गए । विक्रमले लाहुरेकोकञ्चटमा पेस्तोल राखेर रुपैयाँ माग्यो ।

“मलाई नमार्नुस । म पैसा दिन्छु ।” लाहुरेले खाट मुनिबाट रुपैयाँ भएको ब्याग निकालेर दियो ।

विक्रमले ब्याग खोलेर हे¥यो । ब्यागभित्र टन्न नोटका बिटा थिए ।विना सङ्घर्ष त्यत्रो रुपैयाँ पाएर उनहरु दङ्ग परे । घरका मान्छेहरुलाई एउटै कोठामा थुनेर उनीहरु तल ओर्ले । विक्रमले ब्याग उसको साथी भरतलाई दियो ।

उनीहरु त्यो घरबाट अलि पर पुगेका मात्र थिए ।अगाडिबाट एउटा प्रहरी भ्यान आइरहेको देखे । प्रहरी भ्यान देख्ने बितिक्कै उनीहरु तितरबितर भए । कोही उत्तरतिर भागे । कोही दक्षिणतिर भागे । विक्रमले प्रहरीलाई रोक्न र साथीहरुलाई बचाउनको लागि आफ्नो पेस्तोलबाट दुई राउण्ड हवाई फायर ग¥यो । प्रहरी भ्यान रोकियो । प्रहरीहरु पोजिशनमा बस्यो । त्यतिञ्जेल अँध्यारोको फाईदा उठाउँदै विक्रम राजमार्गतिर लाग्यो ।त्यहीबेला राजमार्गमा एउटा कार आइरहेको देख्यो। विक्रमले पेस्तोल तेर्साएर कार रोक्न लगायो । त्यही कारमा बसेर ऊ भाग्यो । भाग्दा भाग्दै गैंंडाकोट पुग्नै लाग्दा बीच बाटोमा प्रहरी भ्यान रोकिराखेको देख्यो । उसको कार रोक्न लगायो । कारबाट ओर्लेर भाग्न लाग्दा बाटोमा ढुकेर बसेका प्रहरीहरुले उसलाई घेरे । अब आपूm बच्न नसक्ने देखेर उसले दुईटै हात उठाएर आत्मसमर्पण ग¥यो । प्रहरीले उसलाई हतकडी लगायो । उसँग रहेको पेस्तोल खोस्यो  । ऊ बसेर आएको कारको खानतलाशी लियो । कारभित्र केही पनि पाइएन । कारलाई छाडेर उसलाई प्रहरीले भ्यानमा राखेर लगे ।

इलाका प्रहरी कार्यालय कावासोतीमा विक्रमलाई लग्यो । उसको शरीर छामेर हे¥यो । उसको शरीरबाट पाँच हजार रुपैयाँमात्र बरामद भयो ।

“तिम्रो साथीहरु खोइ ?” इलाका प्रहरी कार्यालयका इञ् चार्जले सोध्यो ।

“उनीहरु कोही दक्षिणतिर भागे । कोही उत्तरतिर भागे ।”

“लुटेको पैसा कोसँग छ ?”

“साथीहरुसँगै छ ।”

“तिम्रो साथीहरुको नाम ठेगाना बताऊ ।”

उसले साथीहरुको नाम ठेगाना बतायो । भोलिपल्ट प्रहरीले उसलाई अदालतमा हाजिर गर्न लगे । थप अनुसन्धानको लागि भनेर पन्ध्र दिनको म्याद थपिदियो । प्रहरी अनुसन्धानतिर लागे । उसले दिएको नाम र ठेगाना सबै नक्कली थियो । यो थाहा पाएर प्रहरीहरु ऊदेखि रिसाए ।उसँग केरकार गर्न लागे । केरकारको नाममा प्रहरीले उसलाई चरम यातना दिए । यातनाको कारण ऊ कतिचोटि बेहोस भयो । तर उसले मुख खोलेन । उसलाई यातन दिंदादिंदा प्रहरीहरु नै आजित भए ।प्रहरीले अनुसन्धानको लागि जिल्ला अदालतबाट तीनचोटि म्याद थपेर ल्याए । विक्रमलाई समातेको पच्चिसौं दिनमा उसमाथि जिल्ला अदालतमा मुद्दा दायर ग¥यो । उसमाथि एकैचोटि तीनवटा अभियोग लाग्यो । एक करोड रुपैयाँ डकैती गर्न सहयोग गरेको, प्रहरीमाथि पेस्तोलबाट गोली चलाएको र अवैध हातहतियार राखेकोले हातहतियार खरखजाना मुद्धा लाग्यो । न्यायाधिशले पुर्पक्षको लागि भनेर उसलाई थुनामा राख्नृे आदेश दियो । उसलाई परासी जेल चलान ग¥यो ।

विक्रमको जीवनको इच्छा र आकांक्षा सबैमा तुषारापात भयो । अदालतमा मुद्दा चल्यो । उसको पक्षमा बोल्ने वकिल समेत उसले राख्न सकेन । ऊ प्रहरी हिरासतमा हुँदा पनि उसलाई भेट्न कोही पनि आएन । उसको साथीहरु गिरफ्तार भयो कि भएन उसलाई केही थाहा थिएन । प्रहरीहरुले त कसैलाई गिरफ्तार गर्न सकेको छैन भन्थे ।

विक्रम जेल आएपछि पनि उसलाई कसैले भेट्न आएन । ऊ जिउँदो लाश झै बसिरह्यो । एकदिन अचानक उसको बाबु लाजवन्तीलाई लिएर उसलाई भेट्न आयो । अर्ति दिए झै गरेर उसलाई बाबुले गाली गरेर गयो । लाजवन्तीले उसलाई एकटकले हेरिरहिन् । सायद ससुरोको अगाडि भएर होला केही बोलिनन् । उनको आँखाबाट बलिन्द्र आँशुका धारा बगिरहेको थियो । त्यो आँशुले उनको आँखाको गाजल बगाइरहेको थियो । विश्वनाथले उसलाई खर्च गर्न भनेर दश हजार रुपैयाँ दिएर गयो ।

विक्रमको मुद्दाको अदालतमा पेशी भयो । उसले एकजना वकिल पनि राखेन । दुई वर्षसम्म मुद्दा चलेपछि बल्ल फैसला भयो । उसलाई डकैतीमा पाँच वर्ष, ज्यानमार्ने उद्योगमा पाँच वर्ष र अवैध हातहतियार खरखजानामा तीन वर्ष कैद सजाय सुनायो । ऊ तेह्र वर्षको जेल सजाय भोग्ने मनस्थिति बनाएर बसिरह्यो ।

विक्रम जेल परेको दोस्रो वर्ष पछि एकदिन अचानक माईकबाट तीनचोटि उसको नाम बोलायो । उसलाई भेट्न को आएको होला भनेर उत्सुक भएर ढोकामा गयो । बाहिर उसको स्वास्नी लाजवन्ती आएकी रहिछिन् । एकछिन एकले अर्कोलाई ट्वाल्ल हेरिरहे । दुबैजनाको मुखबाट एक शब्द निस्केन । विक्रमले तीन वर्ष पहिलेको लाजवन्ती । अहिलेको लाजवन्तीको तुलना ग¥यो ।

लाजवन्ती अहिले मस्त जवानीमा पुगिसकेकी थिइन् । गुलाव पूmल भर्खर फक्रेको जस्तै । कसैको हात पर्नासाथ बोटबाट झरी हाल्लाजस्ती भइछिन् । विक्रमले योभन्दा पहिले आफ्नो स्वास्नीलाई यति गहिरिएर हेरेकै थिएन । पहिले त लाजवन्तीलाई उसको एकलौटी हकवाला उपभोग्य सामान ठान्थ्यो । उसको मन लागेको बेला घर जान्थ्यो । बजारबाट किनेर ल्याएको लुगा झै मन लागेको बेला लगाउँथ्यो, मन अघाएपछि फुकालेर हिंडेझै गथ्र्यो । लाजवन्तीलाई त उसलाई मन परेको खेलौना झै गथ्र्यो ।

धेरैदिनको बिछोडपछि आज बल्ल उसले लाजवन्तीको रुप यौवनलाई नियालेर हे¥यो । सावला रङ्गको हिस्सी परेको गोलो अनुहार, स्याउजस्तो रातो गाला, अलि मसिनो आँखा भए पनि कालो गाजल लगाएर ठूलो बनाउने प्रयास गरेकी थिइन् । सिउँदोभरि रातो सिन्दुर हालेर कसैको अर्धाङ्गीनी भनेर जनाएकी होलिन् । उनको ओंठमा रातो लाली थियो । उनको घाँटीमा सुनको सिक्री, कानमा सुनको झुम्का लगाएकी थिइन् । उसले दिएको सामान बिगारेको छैन भनेर देखाउन आएकी होलिन् । विक्रमको आँखा लाजवन्तीको टाउकोबाट चिप्लिंदै छातीमा पुयो । छाती सलले छोपिराखेको भए पनि पुस्ट गोलो आफ्नो आकार देखाइरहेको थियो । उनको जीउडाल पनि बान्की परेको छ । दुई वर्षको अन्तरालमा यत्रो परिवर्तन भइसकेको रहेछ । आज पहिलो पटक उसलाई स्वास्नी राम्रो लाग्यो । यो उसको आँखाको भ्रम हो कि जस्तो पनि लाग्यो । उसले आँखा मिचेर हे¥यो । यो उसको भ्रम होइन वास्तविकता नै रहेछ । लाजवन्तीलाई अङ्गालोमा हालेर धेरैधेरै माया गर्न मन लाग्यो । तर ऊ विवश छ । लाजवन्ती ऊभन्दा टाढा थिइ । उसले छुन पाउँदैन किनकी ऊ एकजना कैदी हो । लाजवन्ती अहिले उसको लागि आकाशको तारा झै भएकी थिइन् ।

विक्रमको मनमा आमाको याद आयो । उसको बाबु दुईचार वर्ष परदेश जाँदा उसको आमाले आफ्नो यौन उन्माद थाम्न नसकेर परिवार, बालबच्चा र समाजलाई तिलाञ्जली दिएर गइन् । दुई दुईजना छोराहरुको माया मोह छिनालेर गइन् । आज जवानीले मस्त उसको स्वास्नी उसको अगाडि उभिरहेकी थिइन् । ऊ उनीबाट अलग्ग जेलमा बन्दी जीवन बिताइरहेको थियो । के लाजवन्तीले उसलाई पर्खिरहन्छिन् र ? उनी के आशामा बस्लिन् ।

“के छ हालखबर ? किन नबोलेकी ?” धेरैबेरपछि विक्रमले लाजवन्तीसँग सोध्यो ।

“के बोल्ने ? केही बोल्ने ठाउँ छ ? तपाई्र यहाँ भित्र बस्नुभएको छ । तपाईंले कसैको कुरा सुन्नु पर्दैन । हामीले त बाहिर अरुको कुरा सुन्दासुन्दा कानै पाकी सक्यो । कसलाई के भन्ने ?” बाँध बाँधेर थुनी राखेको पानीको बाँध फुटेर बाहिर निस्के झै लाजवन्तीले गहभरी आँशु पार्दै भनिन्, “मलाई डाँकाको स्वास्नी भनेर सबैले जिस्काउँछन्, हेला गर्छन् । धारामा पानी थाप्न गयो भने हतपत्ती पानी थाप्नै दिंदैनन् । बुबा र भाइ पनि गाउँको घर बेचेर अन्तै बसाईं सर्ने भनिरहनु भएको छ ।”

“किन ?”

“तपाईंले गरेर बुबा भाइको पनि इज्जत रहेन । गाउँभरिका मानिसहरुको ताना कति सहने भनेर अन्तै जाने रे, जहाँ तपाईंको बारेमा कसैले थाहा नपाएको होस ।”

“अनि तिम्रो के विचार छ ? तिमी कहाँ बस्छौं ।”

“त्यही सल्लाह गर्न म यहाँ आएकी । म पनि बुबाभाइसँगै जान्छु भन्दा बुबाले मान्नु भएन । सासु हुनुहुन्न । लोग्ने छैन । दुईजना लोग्नेमान्छेहरुको बीचमा म तरुनी केटी बस्दा समाजले शङ्का गर्छ रे ! कुरा काट्छ रे ! मलाई बुबासँग जोडेर हेर्न सक्छ रे ! हाम्रो नैतिकताको सवाल छ । त्यसैले माईतीमा बस्न जानु भन्नुहुन्छ ।”

“हुन्छ नि म ननिस्केसम्म माईतीमा गएर बसे भइहाल्छ नि ?”

“मलाई माईती जान पनि मन छैन । तपाईं्र पन्ध्र वर्षपछि मात्र निस्कनु हुन्छ । त्यतिबेलासम्म कहाँ के गरेर बस्ने ? अर्को केटासँग विवाह गरेर जाऊ भन्छन् ।” लाजवन्तीको स्वरमा पीडा झल्किन्थ्यो ।

“त्यो त हो । मलाई पन्ध्र वर्षको जेल सजाय भएको छ । तिमी मलाई पर्खिरहन सक्दैनौं भने जहाँ जान चाहन्छौं जाऊ । मेरो लागि आफ्नो जीवन वर्वाद नगर ।”

“म तपाईंलाई छाडेर जान चाहन्न तर म बस्ने कहाँ ? लाजवन्तीले गहभरि आँशु पार्दै भनिन्, “म मर्न पनि सक्दिन,बाँच्न पनि सक्दिन ।”

मानिस परिस्थितिको दास हो । परिस्थितिले गर्दा केही नबोल्ने लाजवन्तीलाई बोल्न सिकायो । एक्लै कहीं नहिंड्नेलाई,हि.ड्न नजान्नेलाई आज सदरमुकाम आउने हिम्मत दियो ।

“लजु, तिमीले मेरो चिन्ता नलिनु। म जेलभित्रै त मर्दिन होला । एकदिन अवश्य बाहिर निस्कन्छु । तिमीलाई अप्ठ्यारो परे आमाबाबुले भनेको कुरा मान्नु ।” विक्रमले भन्यो ।

लाजवन्ती रुँदै बसेको ठाउँबाट जुरुक्क उठेर गइन् । उनले पछाडि फर्केर पनि हेरिनन् ।

विक्रमको बाबुले पनि उसलाई भेट्न आएन । आउने आशा पनि रहेन । अब स्वास्नी अब स्वास्नी पनि आउने छैनन् । अब उसलाई परासी जेलमा बस्न मन लागेन । काठमाडौं जेलमा सरुवा भएर जान पाउँ भनेर उसले आन्तरिक प्रशासनमा निवेदन हाल्यो । त्यतिबेला माओवादीले देशमा राजतन्त्र विरुद्ध जनयुद्ध गरिरहेको थियो । जनसेनाहरु बन्दुक लिएर ठाउँठाउँमा सरकारसँग भिडन्त गरिरहेका थिए । माओवादी समर्थक जनतालाई सरकारले अनेकौं बहानामा जेलमा थुपार्न थाले । नवलपरासीमा पनि माओवादी आन्दोलन चर्किंदै गयो । आन्दोलन चर्किंदै गए पछि माओवादी कार्यकर्ता र समर्थकहरुको गिरफ्तारी पनि बढ्दै गयो । जेलमा ठाउँको अभाव भयो । मुद्दाको फैसला भइसकेका र अर्को ठाउँमा चलान जान चाहनेहरुलाई चलान पठाउने भयो । विक्रमको निवेदनको आधारमा उसलाई काठमाडौ चलान ग¥यो ।