Friday, October 11, 2024

जिन्दगीका छालहरु–उपन्यासको चौथो खण्ड

जिन्दगीका छालहरु–उपन्यासको चौथो खण्ड 

बाह्र वर्षपछि विक्रम आफ्नो घर बेतहानी जाँदा उसको घरको अवस्था कस्तो रह्यो जान्न यो उपन्यास अवस्य पढ्नु होला ।

नजरराम महर्जन

 दश

भोलिपल्ट विहान विक्रम सुतेको कोठाको ढोका कसैले ढक्ढकायो । विक्रमको निद्रा खुल्यो । ऊ हतपत उठ्यो । झ्यालबाट घाम पसेर कोठा नै उज्यालो भइसकेछ । उसले छतमा हे¥यो । सिलिङ्ग पङ्खा फनफनी घुमिरहेको छ । रातभरि घुम्यो होला । तैपनि गर्मी महसुस भइरहेको छ । काठमाण्डौको घरमा एउटा पङ्खा थिएन । तैपनि गर्मी महसुस हुँदैन । उसले घडी हे¥यो । ओहो ! आठ बजिसकेछ । आज मर्निङ्ग वाक पनि गएन । उसले लुगा लगायो । ढोका खोलेर हे¥यो । ढोकामा भरत मुसुमुसु हाँसेर उभिरहेको छ ।

“कति सुतिरहेको ? आठ बजिसक्यो । म तीनचोटि आइसकें ।”

“हिजो अबेरसम्म बुबासँग गफ गरिरहें । अबेर सुतेकोले अबेरसम्म निद्रा लाग्यो ।”

“बुबा वर्दघाट गएर फर्किने बेला भइसक्यो ।”

“हामीले कमसेकम दिनको आठघण्टा सुत्नुपर्छ बुझ्यौ ?”

“हो हो ल भइगो । भन के छ तेरो हालखबर ?”

“राम्रै छ । मैले काठमाण्डौंमा पाँच आना घडेरी पाइसकें ।

“तेरो ससुरालीबाट पाएको हो ?”

“बिहे त गरेको छैन कहाँ ससुरालीबाट पाउने ?”

“कीर्तिपुरे नेवारको छोरी बिहे ग¥यो भने चारआना जग्गा पाउँछ भन्छ नि ।”

“मेरो घरपति बाले सस्तोमा दिनु भएको हो । तेरो बिहे भयो ?”

“बिहे गरेर बच्चा पनि भइसक्यो ।”

“तिमीले त मेरो बुबालाई जमिन्दार बनाई दियौं ।”

“बुबालाई मैले जमिन्दार बनाएको कहाँ हो र ! तेरो हिस्सा मात्र दिएको हुँ । तिमीलाई किन ढाँट्ने ? हामीले लाहुरेको एक करोड रुपैयाँ लुटेका थियौ नि । त्यो रुपैया लिएर भाग्न म सफल भएँ । तिमी गिरफ्तारीमा प¥यौं । तिमीले हाम्रो नाम पोलेनौं । दुई वर्षसम्म म चूप लागें । तिमीलाई पन्ध्र वर्ष कैद सजाय भयो । अब त्यो मुद्दा सकियो होला भनेर म बाहिर आएँ । त्यही पैसा जग्गामा लगानी गरें । सस्तोमा जग्गा किन्ने केही महिनापछि महंगोमा बेच्ने गरेर मैले करोडौं कमाइसकें । तेरो भागको केही अंशमात्र बुबालाई दिएको हुँ । काठमाण्डौंमा तेरो घर बनाउन जति रुपैया चाहिन्छ म दिन्छु ।”

“मेरो घर बनाउन यो लुटको धन मलाई चाहिंदैन । म आफै कमाएर घर बनाउँछु । मैले काठमाण्डौंमा काम पाइसकेको छु ।”

“हेर तँ धेरै सिद्धान्तवादी नबन । हामीले लाहुरेको धन लुट्यौं त के भयो ? उसको पनि खून–पसिनाको कमाइ होइन । कौडीको मोलमा जग्गा किनेर सुनको मूल्यमा बेचेर कमाएको पैसा त हो नि । त्यो धन लुट्नको लागि हामीले पनि ज्यानको बाजी लगाएकै हौं । तैंले आठ वर्ष जेल काटेकै हो । पहिलेको धन्दा र अहिलेको धन्दामा कुन राम्रो छ ?”

“अहिलेको धन्दा नै राम्रो लाग्छ नि । अहिले कोहीदेखि डराउनु पर्दैन । जहाँ मन लाग्यो, त्यहाँ जान पाउँछु । अब भुलेर पनि पुरानो धन्दामा फर्कीदैन ।”

“पहिले मात्र हामी आफ्नो सौखले लागेको कहाँ हो र ? कुनै काम नपाएर खान, लगाउन नपाएर त लागेको हो नि । अब त हामीसँग प्रशस्त धन भइहाल्यो । अब राम्रो काम गरेर आरामले बस्ने ।”

विक्रम र भरत गफ गर्दागर्दै दश बज्यो । विश्वनाथ वर्दघाटबाट ट्रयाक्टर लिएर फर्कियो । सँधै खाना खाने बेला भयो कि विहान जे जति खाए पनि भोक लाग्दो रहेछ । विक्रमको सँधै भात खाने समय भयो । उसलाई भोक पनि लागिसक्यो । तर भान्सामा खाना पाकेको थिएन । उनीहरु दुबैजना तरकारी पुरी खाएर बाहिर गए ।

भरतसँगै विक्रम विश्वनाथले खेती गर्ने ठाउँमा गयो । उनीहरुको खेतको सिमानामा बाँसको फट्टामा डोरी बाँधेर सिमाना छुट्याइ राखेको छ । उँचा जमिनमा ब्याड बनाएर थरिथरिका वर्षे तरकारी रोपीराखेको छ । अलग–अलग दुईटा गोठ बनाईको छ । एउटा गोठमा भैंसीहरु र अर्को गोठमा गाईहरु राखेका छन् । एकजना मानिस चारा काटिरहेको छ । अर्को मानिस गोठ सफा गरिरहेको छ । खेतको अलि उँचा ठाउँमा चार इञ्च पाइपको बोरिंग राखेको छ । सबै व्यवस्था राम्रो छ ।

“भरत, मेरो बुबालाई यस्तो ज्ञान कसरी आयो ?” विक्रमले उत्सुक भएर सोध्यो ।

“जिल्ला कृषि कार्यालयबाट सञ्चालित तालीममा सहभागी भएर सिकेको ।” भरतले भन्यो ।

विश्वनाथले ट्रयाक्टर चलाउन पनि सिकेको छ । ड्राइविंग लाईसेन्स पनि लिइसकेको छ । तैपनि ट्रयाक्टर चलाउन एकजना ड्राइभर पनि राखेको छ । विहान ड्राइभर आउनुभन्दा अगाडि विश्वनाथले आफैले ट्रयाक्टर चलाएर दूध र तरकारी वर्दघाट पु¥याउँथ्यो । दूध डेरीलाई दिन्थ्यो । त्यसपछि मात्र ज्याला लिएर खेत जोत्ने, अरुको सामान ओसार्ने काम गर्दथियो । यस हिसाबले ट्रयाक्टरले पनि राम्रै कमाइ गरिरहेको छ । आफ्नो बाबुको प्रगति भएकोमा विक्रम सन्तुष्ट भयो ।

विक्रमले त्यस दिन घरमै बितायो । उसलाई कहीं बाहिर जान मन लागेन । उसलाई हरदम उसको अतीतले पछ्याइरहेको छ । अघि एकछिन बाहिर घुम्न जाँदा जो भेटे पनि कहिले छुट्यौ ? कहाँ बसिरहेका छौं । भनेर सोधेर हैरान पारे । जवाफ दिंदादिंदा ऊ हैरान भइसकेको छ । ऊ जेल परेको सबैलाई थाहा रहेछ । तैपनि कसैले उसलाई एकचोटि भेट्न आएको होइन । अहिले उनीहरुले देखाएको सहानुभूति सबै नक्कली हुन् । अहिले ऊ जतिसुकै असल मान्छे भए पनि मानिसहरुको नजरमा ऊ डाँका हो, हत्यारा हो । कतिजना ऊदेखि डराएका पनि छन । उनीहरु विक्रमलाई देखे पनि नदेखेको जस्तो गरी हिंड्दथे । त्यसैले त होला सूर्यमानले उसलाई तिम्रो अतीत कसैलाई नबताउनु भनेको रहेछ । यदि घरमा फलामको ठूलो ढोका राखेर बन्द नगरेको भए कति मानिसहरु लुसु लुसु घरमा आएर अनेकौं सवाल गर्न लाग्यो सक्थ्यो होला ।

भोलिपल्ट विहान भरतसँग घुमेर आएपछि विक्रम घरमा आयो । खाना खाइसके पछि विक्रमलाई भाइ विवेक भेट्न मन लाग्यो । उसलाई घरमा बोलाउँ कि जस्तो लाग्यो । तर उसको पढाइ बिग्रिन्छ कि भन्ने डरले ऊ आफै उसलाई भेट्न जाने विचार ग¥यो । उसले विश्वनाथसँग विवेकको मोबाईल नम्बर लियो । आफ्नो मोबाईलको चार्जर पनि किन्नु छ भनेर ऊ खाना खाएर नारायणघाट गयो । उसले नारायणघाटमा आफ्नो मोबाईलको चार्जर छ कि हेर्नु छ । नारायणघाटमा भएका मोबाईल पसलहरु घुमेर हेर्दा पनि कहीं उसको मोबाईलको चार्जर पाइएन । विक्रमको मोबाईल सेट नयाँ कम्पनीको नयाँ मोडल रहेछ । प्रदीप साहू हङ्गकङ्ग घुम्न जाँदा नयाँ सेट भनेर उसलाई ल्याई दिएको थियो । अहिलेसम्म काठमाण्डौमा त आएको छैन । नारायणघाटमा कहाँबाट आउँछ ?

विक्रमले घडी हे¥यो । बाह्र बजिसकेछ । अब त विवेकको क्याम्पस पनि सकियो होला । विवेकको कोठा चौबीस कोठीनिर छ भनेर विश्वनाथले भनेको थियो । उसले चौबीस कोठी चोकमा बसेर विवेकको मोबाईलमा फोन ग¥यो ।

“दर्शन बुबा” फोन उठाउने बितिक्कै विवेकले भन्यो ।

“म बुबा होइन तेरा.े दाइ विक्रम ।”

“ओहो दाइ ! तपाईं कहाँ हुनुहुन्छ ?”

“म तिमीलाई भेट्न नारायणघाट आएको छु । तिमी कहाँ छौ ?”

“तपाई कहाँ हुनुहुन्छ मलाई लोकेशन बताउनुस म लिन आउँछु ।”

“म चौबीस कोठी चोकमा छु ।”

“ल म तुरुन्त आएँ । त्यहीं उभिरहनु होला ।” विवेकले मोबाईलको लाइन काट्यो ।

एकछिनमा विवेक आइरहेको देख्यो । विवेक त हट्टाकट्ट जवान भइसकेको रहेछ । विक्रमभन्दा अग्लो र मोटो पनि छ ।

“दाइ नमस्कार” विक्रमको नजिक आएर विवेकले भन्यो ।

“नमस्कार” भन्दै विक्रमले विवेकलाई अङगालो मा हाल्यो ।

“दाइ तपाईं कहिले आउनु भएको ?”

“म अस्तिमात्रै आएको ।”

“तपाईं अस्ति मात्र छुट्नु भएको हो ?”

“होइन म छुटेको चार वर्ष भइसक्यो । हिंड तेरो कोठामा गएर गफ गरुँ ।”

दुवैजना विवेकको कोठामा गए । विवेकको कोठामा किताब कापी जथाभावी फाली राखेको देखेर विक्रमले सोहोर्न लाग्यो । विवेकलाई लाज लाग्यो । उसैले सबै किताब कापी सोहोरेर एक ठाउँमा तह लगाएर राख्यो । विक्रमले कोठामा चारैतिर हे¥यो । कोठामा खाना बनाउने भाँडाकुँडा केही थिएन ।

“विवेक तिमी कहाँ खाना खान्छौं ?”

“होटलमा महिनावारी खाना खान्छु ।”

“त्यसैले त तिमी यति अल्छी भएको । अहिले तिमी कतिमा पढ्दैछौं ?”

“अरु पढ्ने विचार छ कि छैन ?”

“पढ्ने त विचार छ । बुबासँग सोध्नुपर्छ । उहाँले के भन्नुहोला ?”

“किन बुबाले नपढ भन्नुहुन्छ ?”

“अँ बीबीएस त पढ्नु पर्दैन । धेरै पढेर के गर्ने ? हामीले सरकारी नोकरी पाउने होइन । विवाह गरेर घरजम गरेर बस्न कर गर्नु भएको छ । पढ्न नदिने भए विवाह नै गर्दिन भनें । अनि बल्ल बुबाले पढाउनु भएको हो ।”

“म जेल पर्दा त तिमी सानै थियौं । आठ वर्षमा त तिमी जवान भयौं होला । तिमीले मलाई एकचोटि पनि भेट्न आएनौ । मैले त तिमीहरु बसाई सरेर अन्तै गयौं होला भन्ठानेको थिएँ ।

“होइन दाइ, म त आउँछु भनेको थिएँ । तपाईंको सहयोगी भनेर मलाई पनि समात्छ भनेर बुबाले पठाउनु भएन ।”

“ल भइगो, अब बीबीएस पास गरेर एमबीएस पढ्न काठमाण्डौं आउनू । म बुबालाई भनीदिन्छु ।”

“दाइ, तपाईलाई हाम्रो आमाको बारेमा केही थाहा छ ?”

“मलाई के थाहा नि ? तिमी यहाँ बस्ने तिमीलाई थाहा होला नि । के छ आमाको हालखबर ?”

“हाम्री आमा यहीं नारायणघाटमा हुनुहुन्छ । उहाँले साह्रै दुःख पाइरहनु भएको छ ।”

“तिमीले कसरी थाहा पायौं ? कसले भनेको ?”

“दुई महिना पहिले हाम्रो डेरामा माग्न आएकी थिइन् । घरपति हुनुहुन्न भनेर कसैले पनि केही पनि दिएन । मैले झ्यालबाट हेरेको त हाम्रै आमाजस्तो लाग्यो । उनले झुत्रा लगाएकी थिइन् । दुब्ली पातली ख्याउटे जस्तो देखिन्छिन् । उनीदेखि मलाई माया लाग्यो । म तल ओर्लें ।

“तपाईले खाना खानु भएको छैन ?” भनेर मैले सोधें ।

“हप्तादिन भयो मैले पेटभरि खाना खान पाएको छैन ।” अमाले मलिन स्वरमा भन्नुभयो ।

मैले आमालाई आपूmले खाना खाने गरेको होटलमा लगेर खाना खुवाएँ । उहाँले मलाई चिन्नु भएको रहेनछ । खाना खाएर मलाई आशिर्वाद दिनुभयो । भोक लागे भोलि विहान पनि बाह्र बजे यहाँ आउनु म खाना खुवाउँछु भनें । भोलिपल्ट पनि उहाँ आउनुभयो । मैले उहाँलाई भात खुवाएर आफ्नो कोठामा ल्याएँ । उहाँसँग विस्तारै उहाँको अतीतको बारेमा सोधें । उहाँले आफ्नै गल्तीले आज यस्तो अवस्थामा पुगेको बताउनु भयो । उहाँको कुरा सुनेर मलाई पूरा विश्वास भयो उहाँ हाम्रै आयो हो । आमा हामीलाई छाडेर ज्ञानुरामसँग भागिन् । आमाले छोरा पाउनु भएछ । आमाले लैजानु भएको पैसा भएसम्म बाहिरै राखेछ । पैसा सकिएपछि आफ्नो घर लगेछ । पैसा सकिएपछि ज्ञानुरामले आमालाई आफ्नो घर लगेछ । छोराको आमा भएर घरमा केही पनि भनेनछ । दुई वर्ष पहिले ज्ञानुरामलाई लागू औषध चरेशसहित गोरखपुरमा समातेर जेल पठाईदियो । अनि त सासु र सौता मिलेर आमालाई पिटेर घरबाट निकाली दिएछन् । छोरालाई चाहिं उनीहरुसँगै राखेछन् । त्यसबेलादेखि आमाले भीख मागेर जीवन गुजार्दै हुनुहुन्छ ।

आमाको सबै कुरा सुनेर मैले, “आमा म तपाईंको कान्छो छोरा विवेक हुँ” भन्दा त आमा करेण्टले झट्का हानेको झै मेरो कोठाबाट हुट्टिएर बाहिर निस्कनुभयो । त्यसबेलादेखि मैले उहाँलाई भेटेको छैन ।”

विवेकको कुरा सुनेर विक्रम रनभुल्लमा प¥यो । उसलाई के गरुँ, के भनूँजस्तो भयो । उसको मन उथलपुथल भयो । आखिर जो भए पनि आमा हुन । आमाको दुःख सम्झेर उसलाई पनि दुःख लाग्यो ।

“ल आज म गएँ । भोलि फेरि यही समयमा आउँछु । कोठामा बसिरहनु ।” यति भनी विक्रम विवेकको कोठाबाट बाहिर आयो ।

अब उसलाई नारायणघाटमा एक मिनेट बस्न मन लागेन । ऊ बाईक लिएर सरासर आफ्नो घर आयो । ऊ आएको देखेर भरत पनि आयो । तर उसलाई भरतसँग पनि गफ गर्न मन लागेन ।

“आज मलाई अली जीउ सञ्चो भएन । मलाई आराम गर्न देऊ यार ।” उसले भरतलाई भन्यो ।

“के भयो डाक्टर देखाउन जाउँ हिंड ।” भरतले भन्यो ।

“डाक्टरै देखाउनु पर्ने गरेर त्यस्तो केही भएको होइन । हिजोदेखि नै अलिअलि जिउ भारी भएको थियो । आज आराम गर्नुप¥यो ।”

भरत चूप लाग्यो । विश्वनाथ आयो । उसले पनि डाक्टर देखाउन जाउँ भनेर करायो । दुबै जनालाई पर्दैंन म आराम गर्छु भनेर टा¥यो । ऊ कोठामा बसेर आमाको बारेमा सोचेर बसिरह्यो ।

एघार


भोलिपल्ट विहान खाना खाएर विक्रम फेरि नारायणघाट गयो । ऊ सिधा विवेकको कोठामा गयो । विवेकले क्याम्पसबाट आएर खाना पनि खाइसकेछ ।

“विवेक आमा कहाँ बस्नु हुन्छ ? तिमीलाई थाहा छ ?”

“आमा देवघाट वृद्धाश्रममा बस्नुहुन्छ ।”

“हिंड आमालाई भेट्न देवघाट जाऊँ ।”

विवेक खुशी भयो । ऊ विक्रमको मोटरसाइकल पछाडि बसेर देवघाटतिर लागे ।

“दाइ, विस्तारै हाँक्नुस, यहाँ बजारमा खोज्दै जाऊँ । यहाँ पनि भेटिन सक्छ ।”

विक्रमले मोटरसाइकल विस्तारै चलाउँदै सिनेमा हल, पूलचोक, बसस्टप सबै ठाउँ खोज्दै गए । तर कहीं पनि आमा भेटेनन् । उनीहरु देवघाट गए । वृद्धाश्रममा गएर सोधे । त्यहाँ सरस्वती चौधरी नाम गरेकी महिला छैन भने । अनि वृद्धाश्रमको चौकीदारलाई सरस्वतीको हुलिया बताएर सोधे ।

“उनी त यहाँ बास मात्र बस्न आउँछिन् । उनले बेड पाएकी छैनन् । हामीले दया माया गरेर रात बिताउन दिएको छु । दुईचार दिनदेखि विरामी जस्तो देखिन्छिन् । आज विहान खोक्दै बजारतिर लागेकी थिइन् ।”

उनीहरु त्यहाँबाट निराश भएर फर्के । आँपटारी चोकमा एकजना महिला भीख मागिरहेकोे देखे । उनीहरुको आमा हो कि जस्तो लागेर मोटरसाईकल रोकेर हेरे । होइन रहेछ । विवेकले सरस्वतीको हुलिया बताएर उनलाई देखेको छ कि भनेर ती भीखारी महिलासँग सोध्यो ।

“अघि विहान उनी यही बाटोमा बेहोस भएर लडेकी थिइन् । प्रहरीले एम्बुलेन्समा राखेर लगेको थियो । कहाँ लग्यो थाहा छैन ।” ती महिलाले भनिन् ।

त्यहीं आँपटारी चोकमा रहेको प्रहरी वृतमा गएर विक्रमले सोध्यो ।

“भरतपुर अस्पतालमा लगेको छ । त्यहाँ जानुस ।” एकजना प्रहरीले भन्यो ।

विक्रम र विवेक छोटो बाटो भएर अस्पतालमा गए । भरतपुर अस्पतालको इमरजेन्सी वार्ड बाहिर एकजना दुब्ली पातली महिला खुम्चिएर भुईंमा अचेत भएर लडिरहेको देखे । विवेकले आमालाई चिन्यो । ऊ आमा भनेर दौडेर गयो ।

विक्रमले आमालार्य जुरुक्क उचारेर इमरजेन्सी वार्डभित्र लग्यो ।

“डाक्टर, एउटी महिला बेहोस भएर बाहिर लडिरहेकी छिन् । उनको उपचार गर्नुको सट्टा यसरी बाटोमा फाली राख्नुहुन्छ ?” विक्रमले डाक्टरलाई भन्यो ।

“अघि विहान प्रहरीले ल्याएको थियो । हामीले एउटा स्लाइन पानी दिइसकें । भोकले बेहोस भएकी थिइन् । हामीले गर्न सक्ने गरी सक्यौं । यहाँ जेनरल बेड खाली छैन ।”डाक्टरले भन्यो ।

“ठीक छ । उहाँको सम्पूर्ण खर्च हामी ब्यहोर्छौं । जेनेरल वार्डमा ठाउँ नभए क्याबिनमा राखेर भए पनि औषधी गर्नुप¥यो ।”

विक्रमले अस्पताल प्रशासनमा गएर फाराम भ¥यो । फाराम भर्दा विरामीसँगको नाता लेख्नु प¥यो । विक्रमले छोरा नाता लेख्यो । पाँच हजार रुपैयाँ अग्रिम जम्मा गरीदियो । सरस्वतीलाई क्याविनमा लगेर राख्यो । तर ओढ्ने ओछ्याउने केही छैन । पानीको भाँडा गिलास चम्चा सबैथोक चाहियो । विक्रमले विवेकलाई सामान किन्न पठायो । आमाको शरीरमा लगाइराखेको लुगाहरु झुत्रा र मैलो छ । कपडा चाहियो । कहाँबाट ल्याउने ? घरमा खबर गरुँ भने बुबामा मोबाईल नै आपूmसँग छ । फेरि अहिले एकैचोटि आमा भेट्यो भन्दा बाबुले के भन्ने हो ? उसले भरतलाई सम्झेर फोन ग¥यो ।

“भरत दुईजोर सारी, चोलो र पेटीकोट लिएर तिमी तुरुन्त भरतपुर अस्पतालमा आउनु । खर्चको लागि बीस हजार रुपैयाँ पनि लिएर आउनू ।”

“किन को महिला अस्पतालमा भर्ना भएको छ ? बुहारी त पक्कै होइन होला ।” भरतले जिज्ञासा राख्यो ।

“जो भए पनि यहाँ आएपछि थाहा भइहाल्छ । मैले भनेजस्तो गर न ।”

डाक्टर आयो । सरस्वतीको ब्लड प्रेसर हे¥यो । स्टेथेस्कोपले छाती ढाडमा राखेर जाँच्यो । “तपाईंको आमाको शरीरमा रगतको कमी छ । ब्लड प्रेसर पनि लो छ । अहिलेको परीक्षणबाट यति थाहा भएको छ कि उनी भोकले गर्दा बेहोस भएकी हुन् । तत्काल एउटा इन्जेक्शन दिन्छु । तातो दूध, हर्लिक्स, विस्कुट र खाना खुवाउनुस् । अरु भोलि विहान परीक्षण गरुँला ।” डाक्टरले भन्यो ।

विवेकले विछ्यौना र कम्बल लिएर आयो । विक्रमले आमालाई उठाएर बिछौना लगायो र कम्बल ओढाएर सुतायो । विवेकलाई फेरि एउटा थर्मसमा एक लिटर दूध तताएर हर्लिक्स र बिस्कुट लिएर आउनु भन्यो ।

इन्जेक्शन दिएको केही क्षणमै सरस्वतीलाई अलिअलि होस आयो । उनले विस्तारै आँखा खोलिन् । उनको आँखा अगाडिको दृश्य देखेर उनलाई सपना हो कि विपनाजस्तो लाग्यो । उनले फेरि आँखा बन्द गरिन् । विवेकले थर्मसमा दूध राखेर ल्यायो । सरस्वतीले फेरि विस्तारै आँखा खोलिन् । उनको अगाडि आफ्ना दुबैजना छोराहरु उभिरहेका देखिन् । उनले टुहुरा बनाएर छाडेर गएका छोराहरु अहिले हट्टाकट्टा जवान भइसके । एक मनले उनी हर्षित भइन् । अर्को मनले छोराहरुलाई देखेर उनी लज्जित भइन् । त्यस्तो सानो उमेरमा अनाथजस्तो बनाइ छाडेर गएकी उनले अहिले छोराहरुलाई कसरी मुख देखाउने ? उनको आँखाबाट बर्रर आँशु झ¥यो । उनले विक्रमसँग आँखा जुधाउन सकिनन् । उनले फेरि आँखा चिम्म गरिन् । उनको आँखाबाट अविरल आँशु झर्न थाल्यो ।

“आमा म विक्रम, तपाईंको जेठो छोरा । नरुनुहोस् आमा । अब हामी ठूला भइसक्यौं ।” विक्रमले आमाको आँखाको आँशु पुछ्दै भन्यो, “हामीलाई भेटीसकेपनि पनि किन रुनु हुन्छ ?”

सरस्वतीले पुलुक्क आँखा खोलिन् र छोराहरुलाई पालैपालो हेरिन् ।

“आमा केही त बोल्नुुस् ।”विक्रमले आमाको हात समातेर भन्यो ।

सरस्वतीले एक शब्दा पनि बोलिनन् । उनी पत्थको मूर्ति झै भएर विक्रमलाई एकटकले हेरिरहिन् । विवेकले गिलासमा दूध र हर्लिक्स फिटेर दियो । सरस्वतीले गिलास पनि समातिनन् । विवेकले नै चम्चाले हर्लिक्स खुवाउन थाल्यो । ज्ञानी बच्चाले झै मुख आँ गरेर उनले सुरुप सुरुप हर्लिक्स पिउन थालिन् । उनको मानसिक स्थिति के भइरहेको होला भन्ने विक्रमलाई थाहा थियो । त्यसैले उसले अरु केही भनेको थिएन ।

विवेकले दुई गिलास हर्लिक्स र एक प्याकेट विस्कुट आमालाई खुवायो । भरत आफ्नो श्रीमती रुक्मिणीलाई लिएर अस्पताल आईपुग्यो । सरस्वतीको दायाँ बायाँ विक्रम र विवेक बसिरहेको देखेर ऊ छक्क प¥यो । उसले इशारामा उनी को हुन भनेर सोध्यो । भरतलाई चुप रहन विक्रमले इशारा ग¥यो । रुक्मिणीले झोलाबाट सरस्वतीको लागि ल्याएको लुगाहरु निकालिन् ।

“ल भाउजु, आमालाई लुगा फेरि दिनुहोस् ।” विक्रमले रुक्मिणीलाई भन्यो ।

विवेक, विक्रम र भरत तीनैजना क्याबिनबाट बाहिर आए ।

“उहाँ आमा को हुनुहुन्छ ?” क्याबिनबाट बाहिर आउने वितिक्कै भरतले सोध्यो ।

“आमा भनेपछि आमा नि । अरु को हुने ?”

“कसको आमा ? उहाँलाई के भएको ?”

“हाम्री आमा । विरामी भएर अस्पताल भर्ना गर्न ल्याएको देखिनस् ?”

“के यिनी तिम्रै आमा हुन ? तिम्रो आमा त हरायो भनेको होइन ?”

“हो हराइरहेकी आमा सत्र वर्षपछि फेला पर्नुभयो त यस्तो अवस्थामा ।”

“कहाँ जानु भएको थियो ? केही थाहा पायौं ?”

“आमाले बोल्नै भएको छैन, कसरी थाहा पाउने ?”

यतिकैमा रुक्मिणी बाहिर आएर भनिन्, “आमाको लुगा फेरी सकें भित्र गए पनि हुन्छ ।” सबैजना क्याबिन भित्र गए । विक्रमले एक प्याकेट विस्कुट खोलेर एउटा विस्कुट झिकेर आमालाई खुवायो । सरस्वतीले विस्तारै कुरुम कुरुम विस्कुट चपाउन थालिन् । विक्रमले आमाको हात समातेर सोध्यो, “आमालाई अहिले कस्तो छ ?”

सरस्वतीले बरर आँशु झारिन् । उनको मुखबाट एक शब्द निस्केन । विक्रमले पनि एक गिलास दुधमा हर्लिक्स फिटेर आमालाई दियो । सरस्वतीले आफैले गिलास समातेर हर्लिक्स पिउन थालिन् ।

“भरत आज म यहीं आमासँगै बस्छु । मैले बाबाको मोबाईल ल्याएको थिएँ । यो मोबाईल बाबालाई दिनु । म विवेकको मोबाईल राख्छु ।” विक्रमले भन्यो ।

“आमालाई स्याहार्न मेरी श्रीमत र विवेक बस्छन् । हामी घर जाउँ ।” भरतले भन्यो ।

“भोलि बिहान सबेरै आमाको रगत जँचाउनु पर्छ । डाक्टरलाई पनि जँचाउनु छ । म यहीं बस्छु ।”

“हेर विक्रम, भोलि विहान आठ नबजीकन डाक्टर आउँदैैन । डाक्टरले जााचेर प्रेस्क्रिप्सन नलेखेसम्म केही पनि टेस्ट गर्दैन । भोलि विहान सबेरै हामी आउँला नि ।” भरतले विक्रमलाई घर जान कर गर्दै आफुले ल्याएको बीस हजार रुपैयाँ विवेकलाई दिंदै भन्यो, “ल विवेक रुक्मिणीसँगै तिमी कुरुवा बस्नु । हामी भोलि विहान आउँछौं ।”

“हुन्छ” भनेर विवेकले रुपैयाँ लिएर खल्तीमा हाल्यो ।

भरत र विक्रम मोटरसाईकलबाट घर आए । घर पुग्ने बित्तिक्कै पिशाव लाग्यो भनेर विक्रम चर्पीमा गयो ।

“अङ्कल ! अङ्कल !! हराइरहेकी काकी फेला प¥यो नि ।” भरतले हर्षित मुद्रामा भन्यो ।

“कस्को काकी ? को काकी हराएकी थिइ ?” विश्वनाथले आश्चर्यचकित हुँदै सोध्यो ।

“विक्रमको आमालाई भरतपुर अस्पतालमा भर्ना गराएर आएको ।” भरतले सहजभावमा भन्यो ।

विश्वनाथ छक्क प¥यो । उसको मुखबाट बोली फुटेन । त्यतिकैमा विक्रम चर्पी गएर आयो ।

“विक्रम तिम्रो आमालाई अस्पताल भर्ना गराएर आएको रे हो ?” विश्वनाथले अविश्वासको भावमा सोध्यो ।

“हो बुबा ! आमा बेहोस भएर बाटोमा लडिरहनु भएको थियो । भरतपुर अस्पतालमा भर्ना गराएर आएको । भाइ र रुक्मिणीलाई कुरुवा राखेर आएको छु ।” विक्रमले नढाँटीकन भन्यो ।

“त्यो रण्डीलाई किन अस्पताल लगेको ? मरे मर्न दिए भइहाल्थ्यो नि ? जबकि उनले तिमीहरुलाई निर्दयतापूर्वक छाडेर गइ भने तिमीले किन माया गर्नु परेको ? त्यो रण्डीको लोग्ने कहाँ म¥यो ।”

“आमालाई भगाएर लैजाने ज्ञानुरामलmाई लागूऔषध चरेससहित गोरखपुरमा समातेर जेल हाल्यो रे । त्यसपछि उसको जेठी स्वास्नी र आमा मिलेर हाम्री आमालाई घरबाट निकाली दिएछन् । कहीं जाने ठाउँ नभएर आमा देवघाटमा बसेर नारायणघाटमा भीख मागेर खाइरहनु भएको रहेछ ।”

“उनको पापको घडा फुटेको हो । उनले जस्तोसुकै दुःख पाए पनि हामीलाई के मतलब ? तिमीले किन वास्ता गर्नु परेको ? जब उनी अरुसँग पोइला गइसकिन् भने किन ‘आमा आमा’ भनेर उनको पछि लागेको ?”विश्वनाथले विक्रमलाई हकार्दै भन्यो ।

“हामीले हाम्री आमालाई आमा नभनेर के भन्ने ? तपाईंको त आमासँग विवाह गरेर ल्याएपछि मात्र नाता कायम भएको थियो । हामीलाई त आमाले नौ महिना कोखमा राखेर जन्माउनु भएको थियो । त्यसैले हाम्रो त आमासँग जन्मसिद्ध नाता छ । त्यो नातालाई हामीले तोड्न चाहेर पनि तोडिंदैन ।” विक्रमले आफ्नो बाबुको आँखामा आँखा गाडेर भन्यो, “उनी हाम्रो आमा नभए पनि मानवीय नाताले भए पनि मद्दत गर्नु हाम्रो कर्तव्य हो ।”

“अरु कसैलाई मद्दता गरेको म सहन सक्छु । हामीलाई चटक्क छाडेर जाने निर्मोहीलाई माया गरेको म सहन सक्दिन । लोग्ने हुँदाहुँदै, तिमीहरुजस्ता दुई दुईजना लालाबालालाई चटक्कै छाडेर अर्को लोग्ने खोजेर जाने आइमाईलाई के भन्ने ? उनलाई फेरि आमा कसरी भन्न सकेको ?”

“एउटी स्वास्नी छँदाछँदै कान्छी स्वास्नी लाउने बाबुलाई बाु भन्नु हुन्छ भने आमालाई आमा भन्न किने नमिल्ेन ?”

“ल भइगो, म तिमीसँग लामो विवाद गर्न चाहन्न । भर्खर जोड्न लागेको हाम्रो परिवार फेरि तोड्न चाहन्न । म नभएको बेला तिमीहरुलाई टुहुरा बनाएर जाने निर्दयी आइमाइलाई यो घरमा हुल्न दिन्न ।”

“ठीक छ बुबा । तपाई आमालाई यो घरमा हुल्न चाहनु हुन्न भने म आमालाई घर ल्याउँदिन । आपूmसँगै काठमाडौं लगेर पाल्छु । तर एउटा कुरा बुबा आमाले हामीलाई छाडेर जानुका आमाको मात्र दोष छैन । तपाईको पनि दोष छ ।”

“कसरी मेरो दोष छ ? तिम्रो आमालाई मैले सौता हालेको छु र ?”

“अर्को विवाह नगर्दैमा तपाईं निर्दोष हुनुहुन्न । कलकलाउँदो जवानीमा पाँच पाँच वर्षसम्म घर नआउनु तपाईंको दोष होइन ?”

विक्रमको कुरा सुनेर एकछिन त विश्वनाथ अकमकियो । ऊ रिसाएर जुरुक्क उठेर बाहिर गयो । उनीहरुको कुरा सुनेर भरत किंकर्तव्यविमूढ भयो । भरत पनि बाहिर जान लाग्यो ।

 “पख न कमसेकम चिया त पिएर जाउ ।” विक्रमले भरतलाई रोक्दै भन्यो, “बुहारी चिया बनाएर ल्याऊ त ।”

बुहारी चिया लिएर ढोकामा उभिरहेकी थिइन् । ससुरा र जेठाजुको विवाद भइरहेकोले उनी चियाको ट्रे हातमा लिएर बाहिर उभिरहेकी थिइन् । विक्रमले बोलाउने बित्तिक्कै उनी कोठामा गइन् । दुई कप चिया टि टेबुलमा राखेर उनी बाहिर गइन् ।

“विक्रम ! तिम्रो घरको यत्रो दर्दनाक कहानी तिमीले मलाई कहिल्यै बताएनौं ।” भरतले भन्यो ।

“यस्तो कुरो सबैलाई बताउँदै हिंड्ने कुरा पनि त होइन नि । मेरो बाबा पैसा कमाउन परदेश जानुभयो । अमाले हामीलाई छाडेर अरुसँगै हिंड्ने भयो । त्यसैले त मैले भाइ पाल्नको लागि होटलमा काम गर्नु परेको थियो । यदि हामी धनी भएको भए आमाबाबुसँग छुट्टिएर बस्नु पर्ने थिएन भनेर त पैसा कमाउन डकैती गर्नुप¥यो । लुटेरा बन्नु प¥यो ।” विक्रमले आफ्नो अतीत स्मरण गर्दै भन्यो ।

“तर विक्रम अर्को ठाउँमा गएर आएकी आइमाईलाई बुबाले कसरी राख्नुहुन्छ ? समजले स्वीकार्ला ?”

“हेर भरत । समाज भनेको हामीले जसरी चलाउँछौं त्यसरी चल्छ । ज्ञानुरामले मेरो आमालाई लैजाँदा ऊ पनि त अर्काको लोग्ने थियो । अहिले मेरो बुबाले पनि अर्काको स्वास्नी ल्याएको माने त भइहाल्यो नि । हामी पुरुषहरु बाहिर गएर दशजना केटीहरु खेलाएर आउँदा आपूmलाई बहादुर थान्छौं । मर्दको दशवटा स्वास्नी हुन्छ भन्छन् । तर नारीलाई अवला ठानी रण्डी बेश्या भनेर उपनाम दिन्छौं । उनीहरुले मजबुरीवश या अज्ञानवश गरेको भूललाई माफी दिन सक्दैनौं ?”

“तिम्रो बुबाले आमालाई स्वास्नी स्वीकार गरेन भने के गर्नें ?”

“स्वास्नीको रुपमा नस्वीकारे पनि साथीको रुपमा त स्वीकार्न सकिन्छ । के नारी र पुरुषको सम्बन्ध यौनजनित मात्र हुन्छ ?”

विक्रमको कुरा भरत नाजवाफ भयो । के ठीक हो, के बेठीक हो उसले ठम्याउन सकेन । भोलि विहान सबेरै आउँछु भन्दै भरत त्यहाँबाट हिंड्यो ।

बुहारीले दुबैजनालाई खाना खान बोलाइन् । दुबैजना खाना खान भान्सामा गए । डाइनिङ्ग टेबुलमा सँगै बसेर खाना खाए । तर दुबैजनाले एक पनि बोलेनन् । खाना खाएर विक्रम आफ्नो कोठामा गयो । विश्वनाथ आफ्नो काममा लाग्यो ।


बाह्र


भोलिपल्ट विहान सबेरै विक्रम उठयो । ऊ नित्यकर्म गरेर कोठामा फर्कंदा बुहारी हातमा चिया लिएर उभिरहेकी थिइन् । उसले चिया कप लिएर पियो । लुगा लगाउर भरतपुर गयो ।

ऊ अस्पताल पुग्दा भरतको स्वास्नीले सरस्वतीलाई मुख धुन लगाएर कपाल चिटिक्क पारी सकेकी थिइन तर विवेक त्यहाँ थिएन ।

“विवेक खोइ ?” विवेकलाई नदेखेर विक्रमले रुक्मिणीसँग सोध्यो ।

“हिजो राती एकजना मात्र कुरुवा बस्न पाइन्छ भने पछि विवेक कोठामा गए । बाबु आज क्याम्पस गएर मात्र आउनुहुन्छ ।” रुक्मिणीले भनिन् ।

त्यतिकैमा भरत पनि आइपुग्यो । उसलाई नपर्खीकन विक्रम भरतपुर आयो भनेर वित्रबmलाई करायो ।

  “मोबाईल बुबालाई फर्काइ दिएँ । तिमी कहाा छौ ? के थाहा ? त्यसैले एक्लै आएँ ।” विक्रमले स्पष्टिकरण दियो ।

डाक्टर कोठामा आयो । सरस्वतीलाई चेक ग¥यो । सरस्वतीको स्वास्थ्य जाँच गर्दै डाक्टरले नर्सलाई भन्यो, उनलाई तातो रगतको जरुरत छ । यसको रगत म्याचिङ्ग गरेर कोही रगत दिने छ भने तुरुन्त दिनुप¥यो ।”

“डाक्टर साहेब ! म उहाँको छोरा हुँ । मेरो रगत मिल्छ होला । म रगत दिन तयार छु ।”

“छोरा हुँदैमा रगत मिल्नै पर्छ भन्ने छैन । रगत ग्रुप छुट्याउनु पर्छ ।” डाक्टरले भन्यो ।

“उसोभए मेरो रगत ग्रुप पनि हेर्नुहोस् । म पनि रगत दिन तयार छु ।” भरतले भन्यो ।

नर्सले तिनैजनाको रगत नमूना लिएर गइन् ।

एक घण्टापछि नर्स कोठामा आइन् । विक्रमको रगत मिलेको नर्सले जानकारी दियो । विक्रमले सर्टको बाहुलामाथि उठाएर बस्यो । नर्सले उसको रगत निकालेर बाईलमा पठायो । त्यही बाईलबाट रगत सिधा सरस्वतीलाई दिइयो । सरस्वतीलाई विक्रम देखेर माया लाग्यो । छोराको रगत झिकेर आपूmमा राखीरहेको थियो । तर विक्रमको अनुहारमा दर्दको कुनै चिन्ह थिएन । बरु सन्तोषको चिन्ह झल्किरहेको थियो । विक्रमको रगत जति जति सरस्वतीको शरीरमा घुसिरहेको थियो त्यति त्यति उनलार्य गर्मीपना महसुर भइरहेको थियो । रगत दिने काम सकियो । भरतले विक्रमलाई अण्डा, जिलेबी र दूध खान दियो । सरस्वतीको शरीरमा विक्रमको रगत थोपा थोपा चुहिरहेको थियो । विक्रम आमाको सिरानीमा बस्न गयो ।

“आमा तपाईं बोल्न सक्नुहुन्न ? किन नबोल्नु भएको ? तपाईंको स्वर सुन्न म लालायित छु ।”विक्रमले आमाको टाउको मुसार्दै भन्यो ।

“छोरा मलाई माफ गर । म तिमीहरुलाई मुख देखाउन लायककी छैन ।” सरस्वतीले सुकेको स्वरमा भनिन् ।

सरस्वतीले विक्रमको टाउको मुसार्न थालिन् । आमाको हातको स्पर्श पाएर विक्रम हर्षले पुलकित भयो । उसले आमाको हात समातेर भन्यो, “आमा ! अब हामीलाई छाडेर कहीं नजानु होला । हामीसँगै बस्नुपर्छ ।”

सरस्वतीलाई रगत दिन सकियो । नर्सले उनको हातबाट सियो निकाल्यो । त्यहीबेला विवेक खाना लिएर आयो र आमालाई खाना खुवायो ।

“तिम्रो बाबालाई कस्तो छ ? सञ्चै छ ?” सरस्वतीको मुखबाट प्रश्नै प्रश्न गरिन् ।

“अहिले हाम्रो बुबा घरमै हुनुहुन्छ । हाम्रो घर पक्की भइसक्यो । हाम्रो दशवटा भैंसी र पाँचवटा जर्सी गाईहरु छन । बुबाले तरकारी खेती गर्नुहुन्छ । हाम्रो आाफ्नै ट्रयाक्टर पनि छ । विवेकको विवाह पनि भइसक्यो ।अहिले ऊ नारायणघाटमा बसेर पढ्दै छ । म काठमाडौं बस्छु । अब म पनि काठमाण्डौं गएर विवाह गर्छु । हाम्रो बिहे गर्ने बेला भयो भनेर बुबाले अर्को विवाह गर्न मान्नु भएन ।” विक्रमले संक्षेपमा सबै कुरा भन्यो ।

सरस्वतीको मुहारमा उज्यालोपना झल्कियो । उनले विवेकको टाउको मुसार्दै सोधिन्, “तिमीले मलाई कसरी चिन्यौं ? मैले त तिमीलाई सानै उमेरमा छाडेर गएको थिएँ ।”

“तपाईं भीख मागिरहनु भएको भएको देख्ने बित्रिक्कै मेरो मन तपाईंप्रति आकर्षित भयो । म तपाईको पछि लागें । तपाईलाई सहयोग गर्दै मैले तपाईंको अतीतको बारेमा सोधें । तपाईंले आफ्नो अतीतको कुरा सुनाउनु भयो । मैले आफ्नो आमा भन्ने थाहा पाएँ ।” विवेकले भन्यो, “पछि दाइ भेट्दा दाइलाई भनें । अनि हामी दुबैजना तपाईलाई खोज्दै आएको ।”

त्यसपछि भरतको श्रीमती रुक्मिनीलाई कुरुवा बस्न दिएन । विक्रम आफै आमाको कुरुवा बसयो । ऊ दिनभरि आमासँग बस्दा पनि उसले एकचोटि पनि ज्ञानुरामको बारेमा सोधेन । न त आफु डकैत भएर जेल जीवन बिताउनु परेको कुरा नै बतायो । उसलाई थाहा छ ज्ञानुरामको बारेमा कुरा उठाउनु उसको आमाको दिलमा निको भइसकेको घाउ उप्काउनु जस्तो हुनेछ । त्यो घाउ उप्काएर आमालाई पीडा दिन ऊ चाहँदैनथ्यो । उसलाई पनि उसको जेल जीवनको बारेमा कसैले कुरा उठाएको मन पर्दैनथ्यो ।

सरस्वतीलाई अस्पताल भर्ना गरेको चौथा दिन डिस्चार्ज ग¥यो । उनलाई विवेकको डेरामा लगेर राखियो । विक्रमले आमालाई घर लैजाने हिम्मत गर्न सकेको थिएन । उसलाई थाहा छ अहिले तुरुन्त आमालाई घर लैजाँदा बाबाले बिरोध गर्न सक्छ । बाबुले आमालाई रुचाउँदैन भन्ने कुरो उसले आमालाई भनेको थिएन । यो कुरा आमाले थाहा पायो भने कति चित्त दुखाउने होला । सरस्वतीले पनि विश्वनाथले उनलाई स्वीकारेको छ कि छैन सोधेकी थिइनन् । सोध्ने हिम्मत पनि गरेकी थिइनन् । उनलाई छोराहरुले यति मान सम्मान र माया गरिरहेका छन । अब उनी फेरि छोराहरुबाट अलग्ग रहन चाहन्नथिइन् । छोराहरुले के के गर्छन् हेर्दै जाने, जे जे भन्छन् मान्दै जाने उनले विचार गरिन् ।

विक्रम घर आएको एक हप्ता भयो । अब काठमाडौं जानुप¥यो । दुई चार दिनको लागि भनेर आएको यत्रो दिन भइसक्यो । सूर्यमानले के सोच्यो होला ? उसलाई आमाको पीर भयो । आमालाई कहाँ राखेर जाने ? के गर्ने भयो । आमालाई राख्ने ठाउँ निश्चित नभइकन ऊ काठमाडौं जान पनि भएन । आमालाई भाइकोमा छाडेर जाउँ कि आपूmसँगै लिएर जाउँ भयो । भाइकोमा छाडेर जाउँ भने बाबु आएर बेइज्जत गरेर आमालाई निकाली दिन्छ कि जस्तो लाग्यो । काठमाण्डौं लैजाँदा घरपतिबाले केही भन्ने हुन कि भन्ने डर लाग्यो । आमा हो लिएर गए के भन्छ र ? जस्तो पनि लाग्यो । तर कसरी लिएर जाने ? आपूm मोटरसाईकल लिएर आएको । मोटरसाईकलमा कसरी लिएर जाने ? मोटरसाईकल चढ्ने बानी नभएकालाई मोटरसाईकलमा राखेर लैजान गाह्रो हुन्छ । हवाईजहाजबाट लिएर जानुपर्ला । मोटरसाईकल विवेककहाँ राखेर जानुपर्ला ।

विक्रमले आमालाई हवाईजहाजमा राखेर लैजाने विचार ग¥यो । आमालाई बाठमाण्डौं लिएर जानु अगाडि बाबुसँग एकचोटि कुरा गर्नुपर्छ । यो कुराको जानकारी बाबुलाई पनि दिनुपर्छ । आमालाई चोरेर भगाएर लैजान लागेको त होइन । उसले आमालाई जति माया गरेको छ । बाबुलाई पनि उतिकै माया र सम्मान दिनुपर्छ । केही खबर नदिइकन आमालाई लैजाँदा बाबु रिसाउन पनि त सक्छ ।

आमालाई नारायणघाटमा विवेककहाँ राखेर ऊ घर गयो । विश्वनाथ आफ्नो कोठामा बसेर केह िलेखिरहेको थियो । किन डिस्टर्व गर्ने भनेर ऊ आफ्नो कोठामा गयो । आफ्नो लुगाहरु मिलाउन थाल्यो ।

खाना खाने समय.भयो । चम्पाले खाना पस्काउँ कि भनेर सोधिन् । विक्रमले हुन्छ भन्यो । एकैछिन पछि दुबैजना खाना खान भान्सामा गए । डाइनिङ्ग टेबुलको पूर्वतिर विक्रम बस्यो । पश्चिमतिर विश्वनाथ बस्यो । अर्थात् दुबैजना आमनेसामने बसेर खाना खान थाले । पहिलेसँगै बसेर खाना खान्थे ।

“बुबा !” विक्रमले कोमल भएर विश्वनाथसँग भन्यो, “म यहाँ आएको आठ दिन भइसक्यो । काठमाडौंमा मेरो काम शुरु हुने बेला भयो । आमालाई अस्पतालबाट डिस्चार्ज गरेर ल्याइसकें । त्यसैले म भोलि काठमाडौं जाँदैछु ।”

“तिमी एक्लै जाने कि ....।”विश्वनाथ बीचैमा रुक्यो ।

विक्रमले विश्वनाथको आशय बुझ्यो । ऊ मनमनै खुशी भयो । उसले आफ्नो मनको कुरा लुकाएर भन्यो, “बाबा ! तपाईं नै भन्नुस न म आमालाई पनि काठमाण्डौं लिएर जाउँ कि यहाँ छाडेर जाउँ ?”

“छोरा तिम्रो आमालाई काठमाण्डौं लिएर जाँदा तिमीलाई अप्ठ्यारो पर्नसक्छ ।  यहाँ छाडेर जाँदा मलाई अप्ठ्यारो पर्छ । यो समाजले के भन्ला ?” विश्वनाथले अप्ठ्यारो मान्दै भन्यो ।

“बुबा ! यो समाजको कुरा छाड्नुस् । समाज जता पानी बग्यो उतै जाने माछा जस्तो हो । आमाले हामीलाई छाडेर जाँदा यी छिमेकी, समाज भनाउँदाले हामीलाई के नै मद्दत गरे र ? एक छाक कसैले खुवाएन । अरु दिनका दिन घरमा आएर तिम्रो आमा आयो कि भनेर तमाशा हेर्न आउँथे । चन्द्रावती अन्टीकहाँ घरको सामान राखें । हाम्रो घरमा ताला लगाएर साँचो बुझाउन जाँदा त हामीलाई कहीं जनऊ यहीं बस भन्न सकिन । मैले होटलमा भाँडा माझेर भाइलाई हुर्काएँ, पढाएँ । हामी गरिब भएर सबैले हेला गरे । त्यसैले धन कमाउन म गुण्डा बनें, डाँका बनें । आठ वर्ष जेल जीवन बिताएर आएँ । आज तपाईंसँग धन भयो । दुईजना लक्का जवान छोराहरु छन् । तपाईंलाई अहिले मानिसहरुले कति सम्मान गर्छन् । अब तपाईलार्य केही भन्ने कसैको हिम्मत छैन । अहिले यो हाम्रो घरको कुरा हो । तपाईले आमालाई स्वीकार्नु भयो भने कसैले केही गर्न सक्दैन ।”

“बाबा ! आमालाई यहीं घरमा ल्याउनुस् । मलाई साथी पनि हुन्छ ।” चम्पाले विस्तारै भनिन् ।

विश्वनाथले विक्रमको मुख हे¥यो । उसको मुहारमा अनौठो चमक प्रकट भइरहेको छ । उसले बुहारीको मुखमा हे¥यो । उसले बुहारीको मुखमा हे¥यो । उनी पनि उत्सुक भएर एकटकले ससुरालाई हेरिरहेकी थिइन् ।

“बाबा ! भन्नुस न के गरुँ ?” विक्रमले बाबाको विचार जान्न दोहो¥याएर सोध्यो ।

विश्वनाथले निकैबेर सोचिरह्यो । अब विक्रम बच्चा होइन, उसको कुरालाई नमान्दा रिसाएर जाने हो कि ? उसले आमालाई काठमाण्डौं लाने कुरा गरेको छ । बल्ल सबैजना एक ठाउँमा मिलेर बस्ने बेला फेरि छुट्टिन नपरोस । यहि सोचेर विश्वनाथले विक्रमलाई भन्यो, “छोरा, तिमीलाई जे गर्दा सजिलो र राम्रो लाग्छ त्यस्तै गर्नु । अब तिमीहरु बच्चा रहेनौं । हुन त तिमीले बाबुको कर्तव्यजस्तो गरी भाइलाई स्याहा¥यौं । मभन्दा पढेलेखेका, जान्ने सुन्ने भइसके । त्यसैले छोराहरुको इच्छा र चाहना विरुद्ध म जान चाहन्न ।”

“मेरो बाबा कति महान हुनुहुन्छ ।” विक्रमले बाबुको खुट्टा ढोग्न गयो ।

“म महान होइन छोरा, तिमी महान छौं । तिमीले हाम्रो परिवारको लागि कति दुःख कष्ट सह्यौं । आज हामी जुन अवस्थामा छौं यो सबै तिम्रै कारण हो ।”

विश्वनाथले सरस्वतीलाई स्वीकार्ने भनेको कुरा सुनेर विक्रमको कम हर्षित भयो । मानिसलाई धेरै दुःख हुँदा मात्र अतालिने होइन, एकैचोटि खुशीको अनुभूति हुँदा पनि अतलिंदो रहेछ । विक्रमलाई यो खुशीको खबर कसलाई सुनाउँ कसलाई सुनाउँजस्तो भयो । अहिल्यै आमालाई खबर गरुँ कि, भाइलाई खबर गरुँ भयो । यस्तो खुशीको खबर फोनबाट के दिने, भेटेरै भनूँला भनेर ऊ चूप लाग्यो ।

त्यसरात विक्रमलाई निद्रै लागेन । कहिले विहान होला जस्तो लागिरहेको थियो । उसको मनमा अनेकौं थरिका कुराहरु खेलिरहे । मिर्मिरे उज्यालो भए पछि उसलाई बल्ल निद्रा लाग्यो । ढोका नै नलगाई ऊ निदायो ।

विहान सबेरै बुहारी चम्पा उठिन् । घरभरि बढार कुढार गरिन् । नुहाई–धुवाई गरेर आइन् । विक्रमको कोठामा ढोका खुल्ला देखेर ऊ उठिसकेको होला भन्ठानिन् । भान्सामा गएर दुई कप चिया पकाइन् । चिया लिएर उनी पहिले ससुराको कोठामा गइन् । ऊ नुहाउन बाथरुम जानु भएको रहेछ । टी टेबुलमा चिया राखेर आइन् । त्यसपछि विक्रमको कोठामा गइन् । त्यहाँ पनि चिया टि टेबुलमा नै राखेर फर्किन् ।

विश्वनाथ चिया खाएर आफ्नो काममा लाग्यो । उसलाई विहान सात बजेभित्र तरकारी र दूध लिएर वर्दघाट जानु पर्दथ्यो । चम्पा खाना बनाउनतिर लागिन् । विक्रम उठ्ने बित्तिक्कै नारायणघाट जाने हो कि खाना खाएर मात्र जाने हो सोध्नप¥यो भनेर उनी फेरि जेठाजुको कोठामा गइन् । जेठाजु त उठेकै रहेनछ । अघि उनले राखेर गएको चिया सेलाई सकेछ । सेलाएर चिया नपिएको हो कि ! ल जे होस दाजुलाई पनि खाना बनाउनु पर्ला भनेर खाना बनाउन गइन् ।

विश्वनाथ वर्दद्दघाटबाट फर्की सकेका थिए । तर विक्रम अझै उठेको थिएन । ऊ विक्रमको कोठामा गयो । ऊ अझै मस्तिले निदाईरहेको देख्यो । यति अबेरसम्म कहिल्यै नसुत्ने छोरा अहिलेसम्म नउठ्दा उसलाई चिन्ता भयो । कहीं विक्रमलाई ज्वरो आयो कि । काठमाण्डौंजस्तो सितल ठाउँमा बसिरहेको मान्छे अहिले तराईको गर्मीले गर्दा विरामी प¥यो कि ! ऊ विक्रमको नजिक गयो । विस्तारै उसको निधार छामेर हे¥यो । ज्वरो त आएको छैन । उसले विक्रमको टाउको मुसार्दै भन्यो, “छोरा उठ्ने बेला भएन ?”

विक्रम झल्यास्स बिउँझियो । आफ्नो नजिक बाबु बसिरहेको देखेर ऊ छक्क प¥यो । उसले हातको घडी हे¥यो । ओहो ! दश बजिसकेछ ।

“जिउ सञ्चो भएन कि के हो ?” विश्वनाथले चिन्तित भएर सोध्यो ।

“होइन बुबा, मलाई केही पनि भएको छैन । मानिसलाई दुःख पर्दामात्र निद्रा नलाग्ने होइन, धेरै खुशी हुँदा पनि निद्रा नलाग्ने रहेछ । हिजो तपाईंले मलाई यति खुशी दिनुभयो कि मैले पचाउनै सकिन । हाम्रो पाँचजना परिवार एउटै छतमुनी बस्दा कति रमाइलो होला । यही कल्पना गर्दा गर्दै रात बितेको पत्तै भएन ।”

“मैले त छ सात जनाकै कल्पना गरेको थिएँ । आमालाई सँगै राख्ने तिम्रो चाहना मैले गरिदिएँ । दुबैजना छोराको बिहे गरेर नाति नातिना खेलाउने मेरो धोको कहिले पूरा गरिदिने ?” विश्वनाथले विक्रमसँग आँखा जुधाउँदै सोध्यो ।

“छिट्टै पूरा गरिदिन्छु बुबा । काठमाण्डौं पुग्ने बित्तिक्कै पार्वतीसँग बिहे गर्छु । उनी पनि बिहे गर्न हतारिएकी छिन् । उनलाई घरबाट अरुसँग बिहे गर्न दवाव आइरहेको छ । म यहाँ आउने अघिल्लो दिन उनी मकहाँ आएकी थिइन् । मेरो आफ्नै घर नभइकन बिहे नगर्ने भनेर फर्काएँ । उनी रिसाएर गइन् । अहिले त मेरो घरमात्र होइन परिवारै भइसक्यो ।”

चम्पाले चिया ल्याइन् । विक्रमले बिछ्यौनामै बसेर चिया पियो । त्यसपछि मात्र ट्वाईलेट गयो । नुहाएर आयो । लुगा फेरेर ऊ बाहिर जान ठिक्क प¥यो । चम्पाले खाना पस्काउँ कि भनेर सोध्न आइन् । खाना खाएर मात्र जाने विचारले हुन्छ भन्यो ।

“बुबा ! खाना खाएर म नारायणघाट जान्छु । आमालाई लिएर आउँछु ।” खाना खाँदै विक्रमले भन्यो ।

विश्वनाथले केही बोलेन । केवल मुसुक्क हाँस्यो । सायद उसलाई लाज लाग्यो होला ।

खाना खाइसकेपछि विक्रमले भरतलार्य फोन ग¥यो,“भरत म आउँदै छु । तिमी कावासोती बजारमा बसिरहनु ।”

विक्रम मोटरसाईकल लिएर गयो । भरत कावासोती बजारको चोकमा नै बसेर उसलाई पर्खिरहेको थियो ।

“हामी नारायणघाट जाउँ । आज आमालाई लिएर आउनुपर्छ ।” विक्रमले भन्यो ।

“हो ! बुबाले मान्नुभयो ?” भरतले छक्क परेर सोध्यो ।

“किन नमान्ने ? हामी दुई भाइले आमालाई स्वीकार गरिसकेपछि बाबाले स्वीकार नगरी सुख ? बाबा हामीबाट अलग रहन सक्नुहुन्न । आखिर बाबाले पनि त आमासँग बाह्र–पन्ध्र वर्ष बिताउनु भएको थियो ।”

“तिमी महान छौं विक्रम ।”

“आमाबाबुलाई मिलाउनु हामी छोरा–छोरीको कर्तव्य हो । मैले त आफ्नो कर्तव्य मात्र निभाएको हुँ ।”

दुबैजना मोटरसाईकलबाट नारायणघाटतिर लागे । उनीहरु भरतपुरमा विवेकको कोठामा पुग्दा विवेक पनि क्याम्पसबाट आइसकेको रहेछ । उनीहरु खाना खान जान लागेका रहेछन् । विक्रम र भरत कोठामा नै बसिरह्यो ।

सरस्वती र विवेक खाना खाएर आए । आमा आउने बितिक्कै विक्रमले भन्यो, “आमा कपाल कोर्नुस्, नयाँ लुगा लगाउनुस् । आज हामी घर जाने ।”

सरस्वती छक्क परिन् । उनले विक्रमलाई ट्वाल्ल हेरिरहिन् । एकछिन त उनी ढुङ्गाको मूर्ति झै भइन् । विक्रमको कुरामा उनले विश्वासै गर्न सकिनन् । विक्रमको मुखबाट त्यहीं कुरा दोहो¥याएर सुन्न मनलाग्यो । त्यसैले उनले सोधिन्, “के भनेको छोरा ?”

“आमा ! आजदेखि तपाईं यो अर्काको घरमा नराख्ने हाम्रो आफ्नै घरमा लैजाने भनेको ।”

“दाइ ! आमासँग म पनि घर आउँछु ।” विवेकले खुशी हुँदै भन्यो ।

“हामी सबैजना जाने ।” विक्रमले आमाको मुख हे¥यो । उनको आँखामा अझै अविश्वासको भाव झल्किरहेको देखेर विक्रमले भन्यो, “हो आमा । तपाईंले विश्वास गर्नु भएन ?”

“छोरा मलाई त यो कुरा सपना हो कि विपना हो जस्तो लागिरहेको छ ।”सरस्वतीले फेरि पनि अविश्वास गर्दै सोधिन्, “के तिम्रो बाबाले मलाई माफी दिनुभयो ?”

“हो आमा, बाबाले तपाईंलाई स्वीकार गर्नुभएको छ । बाबासँग सोधेर आएको हुँ ।” विक्रमले आमालाई मायालु आँखाले हेर्दै भन्यो, “आजदेखि पुराना सबै कुरा विर्सेर अब नयाँ तरिकाले जीवन सुरु गर्नुहोस् । बुबाले तपाईंलाई केही नराम्रो भन्नु भए पनि तपाईले केही जवाफ नदिनुहोस् । मलाई भन्नुहोस् म बुबालाई सम्झाउँछु ।”

सरस्वती चूप लागिन् । उनी लुगा फेर्न सुरसार गर्न लागिन् । विक्रम, विवेक र भरत कोठाबाट बाहिर निस्केर बाटोमा बसेर कुरा गर्न थाले ।

“भरत आज आमाबुबाको पुनर्मिलन हुने दिन घरमा गएर रमाइलो गर्नुपर्छ । म आमालाई लिएर जान्छु । तिमी र भाइ बजार गरेर आउनु । माछा–मासु ल्याउनु, केही मिठाईहरु र कोल्ड ड्रिंक्सहरु पनि ल्याउनु ।”

“अनि वियर कति बोतल ल्याउने ? ह्विस्की कुन ल्याउने ?” भरतले सोध्यो ।

“वियर–रक्सी केही पनि नल्याउनू ।”

“वाह ! तिमी यस्तो संन्यासी भइसकेको ?” भरतले व्यङ्ग्य हान्यो ।

“तिमी मलाई सन्यासी भन या जे मनलाग्छ भन । यो मदिरा सेवन साह्रै नराम्रो बानी हो । मदिराजन्य सेवनले मानिसको दिमागमा शैतान नियत भरिदिन्छ । अब म फेरि शैतान बन्न चाहन्न ।”

सरस्वतीले कोठाको ढोका खोलिन् । तीनैजना कोठाभित्र गए । विक्रमले आमाको सामान एउटा झोलामा राख्यो ।

“ल विवेक तिमी पनि लुगा लगाएर चिटिक्क परेर बस्नु । हामी एकछिन बाहिर गएर आउँछौं ।” विक्रमले भन्यो ।

भरत र विक्रम तल झरे । मोटरसाईकलमा चढ्न लाग्दा भरतले सोध्यो, “कहाँ जाने ?”

“आज आमाबाबुको पुनर्मिलनको दिन । केही उपहार दिनु पर्दैन ?”

“के दिने विचार गरेका छौं ?”

“तिमीसँग पैसा छ ?”

“कति पैसा चाहियो ?”

“तीन तोला सुनको लागि पैसा चाहियो । एक तोला सुनको औंठी बाबालाई, दुई तोला सुनको सिक्री आमालाई दिने विचार गरेको छु ।”

“हिंड म किनीदिन्छु । मसँग चारवटा एटीएम कार्ड छ । कार्डबाट रुपैयाँ झिकूँला ।”

भरतको मोटरसाईकलमा बसेर विक्रम नारायणघाट गयो । दुवैजना एउटा सुन पसलमा पसे । तयारी गहना छ कि हेरे । सिक्री त रहेछ नै । औंठी पनि रहेछ । विक्रमले औंठी लगाएर हे¥यो । उसलाई अलि खुकुलो छ । विश्वनाथलाई ठिक्क होला भनेर लियो । विक्रमको नाममा बिल पनि बनायो । सामान र बिल विक्रमले खल्तीमा राख्यो र भरतपुरतिर लागे ।

उनीहरु भरतपुर पुग्दा विवेक र सरस्वती कोठामा ताला लगाएर बाहिर बाटोमै बसिरहेका थिए । घर जान दुबै जना हतारिएको देखेर विक्रम मुसुक्क हाँस्यो ।

विक्रमको मोटरसाईकल पछाडि सरस्वती बसिन् । भरतको पछाडि विवेक बस्यो । सामान भएको झोला विवेकले पछाडि बोक्यो । कहिल्यै मोटरसाईकलमा नबसेकी सरस्वती डराएर खुम्चिइन् । उनले दायाँ हातले विक्रमको कठालो बेस्सरी समातिन् । विक्रमलाई घाँटी नै न्याकेको जस्तो भयो । उसलाई सास फेर्न गाह्रो भयो । विक्रमले आमालाई यसरी समात्ने भनेर सिकाएर विस्तारै गइरह्यो ।

विक्रमले मोटरसाईकल आफ्नो घर अगाडि ध्याच्च रोक्यो । कहाँ आइपुगेको, मोटरसाईकल किन रोक्यो होला भनेर सरस्वती मोटरसाईकलमै बसिरहिन् ।

“आमा ओर्लनुहोस्, हाम्रो घर आइपुग्यो ।” विक्रमले भन्यो ।

सरस्वती मोटरसाईकलबाट विस्तारै ओर्लिन् । उनले घरको चारैतिर हेरिन् । चारैतिर ठूलो पर्खालले घेरिएको थियो । तीनतल्ले पक्की घर, पहेंलो रंगले रंगाएको, सरस्वती छक्क परेर घर हेरिरहिन् । उनले कल्पना नै नगरेको घरमा आइपुगिन् ।

विक्रम मोटरसाईकलबाट ओल्र्यो र घरको गेटमा गएर बेल थिच्यो । तुरुन्तै चम्चाले ढोका खोल्न आइन् ।

“चम्पा ! मम्मी” विक्रमले सरस्वतीको परिचय दिंदै भन्यो । चम्पाले सरस्वतीको खुट्टा ढोगिन् । उनले आशिर्वाद दिइन् ।

आफ्नो घरभित्र पस्नुभन्दा अगाडि सरस्वतीले ढोका ढोगिन् । विक्रमले मोटरसाईकल भित्र राख्यो । उसले गेट बन्द गर्न लागेकै बेला भरतको मोटरसाईकल पनि आइपुग्यो ।

“बजार गएर आएको हो ?” विक्रमले भरतसँग सोध्यो ।

“तिम्रो आदेश म उल्लङ्घन गर्न सकुँला र ?”

“कति छिटो आइपुगेको नि । हामी कहीं नरोकि आउँदा त अहिले भर्खर आइपुग्यौं ।”

“तिमीले जस्तो साईकल चलाएर आएको हो र ?”

विवेक दुईटै हातमा झोला बोकेर घरभित्र पस्यो । उसको एउटा हातको झोला चम्पाले लिइन् ।

“पख, तिमी घरभित्र नपस । पहिले भाउजू र बच्चालाई पनि लिएर आउनू ।” विक्रमले भरतलाई भन्यो ।

भरत गेटबाहिरबाटै फक्र्यो । विक्रम गेट लगाएर भित्र गयो । विवेक र चम्पा आफ्नो कोठामा बसेर खुसर फुसर गरिरहेका थिए । सरस्वती भान्सामा झोलाबाट सामान निकालेर अलग–अलग राखिरहेकी थिइन् ।

विक्रम आफ्नो कोठामा गयो । उसले पार्वतीको मोबाईलमा फोन ग¥यो । अहिले पनि पार्वतीको मोबाईल स्वीच अफ भएको जानकारी दियो । उनको मोबाईल हरायो कि भन्ने सोच्यो । घरमा विश्वनाथ थिएन । ऊ तरकारी खेततिर गएको होला । आमा घरमा ल्याइसकें भनेर फोन गरुँ कि जस्तो लाग्यो । होइन घरमै एकैचोटि भेट्टाउने विचार गरेर फोन गरेन । विक्रमले सूर्यमानलाई फोन ग¥यो ।

“नमस्कार बुबा, म विक्रम बोलेको ।”

“तिमी अहिले कहाँ छौं ?”

“म नवलपरासी घरमै छु ।”

“काठमाण्डौं कहिले आउने ?”

“अरु एक दुई दिन लाग्छ होला ।”

“प्रदीप साहुले फेरि ठेक्का पाउनु भएको छ । हामीलाई फेरि एग्रीमेण्ट पेपरमा सहि गर्न बोलाइरहनु भएको छ ।”

“काम कहिलेदेखि शुरु हुन्छ ?”

“अर्को हप्तासम्म सामान आउँछ रे ।”

“बुबा, पार्वतीको केही खबर आयो ?”

“केही खबर आएको छैन । दुर्गाले फोन गरेर सोध्या सोध्यै छ । तिमीसँग पार्वती छैनभन्दा पनि विश्वास गर्दिनन् ।”

“म पर्सितिर आउँला ।” भन्दै विक्रमले फोन राख्यो ।

विवेक विक्रमको कोठामा आयो । भरत पनि स्वास्नी र बच्चा लिएर आयो । रुक्मिणी भान्सामा गइन् । भरत र बच्चा विक्रमकहाँ आए । तिनैजना बसेर कुराकानी गर्न थाले । त्यतिकैमा ट्रयाक्टरको आवाज आयो । सबैजना तल बैठक कोठामा आए । विवेकले गेट खोल्न गयो ।

ट्रयाक्टर कम्पाउण्डभित्र राखेर विश्वनाथ घरभित्र पसे । आउने बित्तिक्कै ऊ बाथरुमभित्र पस्यो । नुहाएर आफ्नो कोठामा गयो । लुगा फेरेर चिटिक्क परेर विक्रम भएको ठाउँमा आयो । सबैजनालाई देखेर विश्वनाथले सरस्वती आएको अनुमान गरिसकेका थिए । तर कसैसँग सोध्ने हिम्मत गरेनन् । न त कहीं गएर हेर्न जान नै सक्थो ।

“विवेक एक राउण्ड गरमागरम चिया पिउनु प¥यो बुहारीलाई भनेर आऊ ।” विश्वनाथले कोठामा आउने विवेकलाई भन्यो ।

“बुबाले नै भान्सामा अर्डर दिएर आउनु भए हुन्थ्यो । सबैजना उतैछन् ।” विक्रमले भन्यो ।

“ म भनेर आउँछु ।” विक्रमको चाल थाहा नपाएको विवेकले भन्यो ।

“बुबा, चिसो चिया पिउनु हुन्छ कि ! मैले हाफ बोतल ल्याएको छु ।” भन्दै भरतले सिलबन्दी रक्सीको आधा बोतल निकाल्यो ।

विश्वनाथको आँखामा चमक देखियो । उसले विक्रमको मुख हे¥यो । विक्रमले भरतको हातबाट बोतल खोस्दै भन्यो, “रक्सी वियर केही पनि नल्याउनु भनेको होइन ?”

“तिमीले नखाने भए नखाउ न । हामीलाई किन रोक्छौं ?” भरतले भन्यो ।

“ल ठीक छ । अहिले नै खाने होइन । भरे भोज खाने बेलामा खानू ।”

“किन घरमा भोज पनि बनाएको छ ?” विश्वनाथले सोध्यो ।

“हो बा, अहिले अन्टी, चम्पा र रुक्मिणी मिलेर भोज बनाउँदै छन् । यस्तो खुशीयालीको दिन कहिले आउँछ ?” भरतले भन्यो ।

“जति खुशीयाली मनाउनु छ मनाउनु । भोलि विहान मलाई काठमाण्डौं जानु छ । मैले अहिले भर्खर काठमाण्डौंमा घरपतिबालाई फोन गरेको थिएँ ।हाम्रो साहुले नै ठेक्का पाउनुभएको छ रे ? मैले पनि काम पाउने भएँ । एग्रीमेन्ट गर्न जानुपर्छ ।”

“एक दुई दिनपछि गए हुन्न ?” विश्वनाथले भन्यो ।

     “हुँदैन । हाम्रो साहू समयको पक्का मान्छे । पर्सिसम्म मैले सम्झौतामा सही गरिन भने काम पाउँदिन होला ।”

चम्पा एउटा ट्रेमा चिया लिएर आइन् । उनको पछिपछि सरस्वती पनि आइन् । कोठामा पस्ने बित्तिक्कै सरस्वतीले विश्वनाथको खुट्टा ढोग्न गइन् । विश्वनाथले खुट्टा तानेन । सरस्वती निहुरिएर उसको खुट्टामा टाउको राखेर निहुरीरहिन् ।

“शौभाग्यवती भएस् ।” विश्वनाथले सरस्वतीलाई उठाउँदै भन्यो ।

“आमा शौभाग्यवती हुन त सिउँदोमा सिन्दूर चाहियो, गालामा सूनको सिक्री चाहियो । होइन र बुबा ?” विक्रमले आफ्नो खल्तीबाट गहना बट्टा र सिन्दूरको प्याकेट निकालेर विश्वनाथलाई दियो ।

विश्वनाथले सिन्दूरको बट्टा खोलेर सरस्वतीको सिउँदो भरिदियो । विक्रमले गहना बट्टाबाट सूनको सिक्री निकालेर विश्वनाथलाई दियो । विश्वनाथले सरस्वतीलाई सिक्री पनि लगाईदियो । विक्रमले औंठी आमालाई दियो । सरस्वतीले विश्वनाथको औंलामा औंठी लगाइदिइन् । विश्वनाथले सरस्वतीलाई गर्लाम्म अङ्गालोमा हाल्यो । विक्रमको आँखामा आँशु टल्पलायो । कसैको मुखबाट एक शब्द निस्केन । कोठामा शान्त वातावरण छायो । एकैछिनमा उनीहरु अलग्गिए । सायद बच्चाहरु कोठामा भएको अनुभूतिले गर्दा होला । अङ्गालोबाट छुट्टिएर पनि एकले अर्कोलाई आँखै नझिम्काइ हेरिरहे । उनीहरुको आँखाको भावले भनिरहेको छ “अब हामी कहिल्यै छुट्ने छैनौं ।”

चम्पा चियाको ट्रे लिएर उभिएको उभियै भइन् । कोठाको निष्तब्धतालाई चिर्दै भरतले भन्यो, “बुहारी चिया ल्याऊ न ।” बल्ला चम्पाले सबैलाई चिया दिइन् । सबैजना सँगै बसेर चिया पिए ।

साँझ भयो । खाने पिउने दौर चल्यो । भरतले विक्रमलाई रक्सी खाने कि वियर खाने भनेर सोध्यो ।

“तपाईंहरुलाई जे खान मन लाग्छ खानु । मलाई त कोका कोला भए पुग्छ ।” विक्रमले भन्यो ।

“किन तिमीले रक्सी खान छाडिसक्यौं ?” भरतले सोध्यो ।

“जेल परेदेखि छोएको छैन ।”

विश्वनाथ र भरत रक्सी पिइरहे । अरुहरु कोका कोला पिएर रमाइरहे । विक्रम आफ्नो कोठामा सुत्न गयो । त्यस राति अबेर भएकोले भरत पनि त्यहीं बास बस्यो ।

भोलिपल्ट विक्रमलाई काठमाण्डौं जानु थियो । त्यसैले ऊ सँधैभन्दा अलि चाँडै उठ्यो । ट्वाइलेट गरेर नुहाएर आयो । उसले आफ्नो सामान मिलाउन लाग्यो । तैपनि घरमा कोही उठेका थिएनन् । ऊ काठमाण्डौं जान तयार भयो । तर कसैसँग बिदा नै नलिइकन कसरी जाने ? सबैजना सुतिरहेका थिए । सुतिरहेकाहरुलाई उठाउँ भने कसलाई उठाउँ ? आमालाई उठाउँ कि बुहारीलाई उठाउँ भयो ।

विक्रम बाहिर गयो । आफ्नो मोटरसाईकल निकाल्यो । मोटरसाईकल पुछपाछ ग¥यो । उसले सुतिरहेका मान्छेहरुलाई उठाउन एउटा जुक्ति निकाल्यो । मोटरसाईकल स्टार्ट गरेर प्वाँ प्वाँ हर्न बजाई दियो । हर्न सुनेर एक एक जना गरेर सबै जना उठेर आए । आफ्नो योजना सफल भएकोमा विक्रम मुसुक्क हाँस्यो ।

चम्पा हत्तपत्त घर बढार्न थालिन् । विश्वनाथ ट्वाईलेट भित्र गयो । विवेक हाई काट्दै बाहिर आयो । रुक्मिणी पनि ओढ्ने मिलाउँदै आइन् । सरस्वती चिया पकाउन भान्सामा गइन् ।

“हिजो तिमी चाँडै सुत्यौं । त्यसैले आज चाँडै उठ्यौं । हामी ड्रिंक्स गरेर अलि अबेर सुतेकोले उठ्न अबेर भयो ।” भरतले भन्यो ।

“ल ल स्पष्टीकरण दिनु पर्र्दैन । म काठमाडौं जाँदैछु । मेरो अनुपस्थितिमा यो घरको जिम्मेवारी तिमीले उठाउनुपर्छ ।”

“अब आउँदा एक्लै आउने होइन । मोटरसाईकल पछाडि पनि राखेर ल्याउनु पर्छ ।”

“आज्ञा शिरोपर, मोटरसाईकलमा होइन मोटरमै राखेर ल्याउँला ।” भरतलाई जवाफ दिंदै विवेकतिर हेरेर विक्रमले भन्यो, “ल बीबीएस पास गरेर एमबीएस पढ्न काठमाण्डौं आउनुपर्छ ।”

सरस्वती चिया लिएर आइन् । विश्वनाथ पनि मुख पुछ्दै त्यहीं आयो । सबैजनाले आँगनमै बसेर चिया पिए ।

“ल अब म काठमाण्डौं जान्छु । आजै पुग्नुपर्छ । ” झोला पछाडि बोक्दै विक्रमले भन्यो ।

“आज कुन बाटो भएर जाने ?” भरतले सोध्यो ।

“मुगलिङ भएर जाने । नयाँ बाटोमा अब त उकालै उकालो चढ्नुपर्छ । मोड काट्नै गाह्रो ।”

विक्रमले आमाबुबाको खुट्टा ढोग्यो । दुबै जनाले सुमंगलपूर्वक काठमाण्डौं पुगोस्, गरेको काम सफल होस् भनेर आशिर्वाद दिए । विवेक र चम्पाले विक्रमको खुट्टा ढोग्न आए । दुवै जनालाई आशिर्वाद दियो ।

“बुहारी ! आमा भर्खर घरमा आउनु भएको छ । उहाँले नजानेको कुरा सिकाई दिनु । उहाँले केही गल्ती गर्नु भए सम्झाई दिनू । झगडा नगरी मिलेर बस्नू ।” विक्रमले चम्पालाई भन्यो ।

विक्रम मोटरसाईकलतिर लाग्यो । भरत उसलाई अङ्गालो मार्न आयो । उसले पनि अङ्गालो मा¥यो । उनीहरु दुई जना छुट्नै मन लागेन । छुट्न मन नलागेर के गर्ने ? आफ्नो गन्तव्यमा पुग्नैपर्छ । गन्तव्यमा पुग्नको लागि कदम अगाडि बढाउनै प¥यो । उनीहरु अलग्गिए ।

विवेकले गेट खोलिदियो । विक्रमले मोटरसाईकल चढ्दै सबै जनालाई हात हल्लाएर “बाई” गरेर गयो ।

मोटरसाईकलबाट काठमाण्डौं गइरहेको विक्रमको मन साह्रै हर्षित थियो । उसले के सोचेर नवलपरासी आएको थियो । आज के भयो । चुँडिएको मालाको गेडाझै छताछुल्ल पोखिएका उसका परिवारका सदस्यहरुको हालखबर बुझ्न आएको थियो । आज उसले चुँडिएको त्यो मालालाई फेरि गाँसी दिएको थियो । लावारिसजस्तो उसको जिन्दगीमा आज उसले सबैथोक पाएको छ । अब फेरि त्यो माला कहिल्यै नटुटोस् भन्ने कामना गर्दै ऊ मोटरसाईकल कुदाइरहेको थियो ।

उसले मलेखुमा मोटरसाईकल रोक्यो । एकछिन आराम ग¥यो । अनि मलेखुको माछासँग भात खायो । आज उसलाई यो बाटोबाट आएकोमा अपशोच लागिरहेको छ । यो बाटोमा कति ट्रक, कति बस, कति माइक्रोबस चल्दो रहेछ । ती गाडीहरु यति कुदाएर ल्यायो कि उसको मनै थर्कमान भयो । अरुले जति कुदाए पनि आपूmले नकुदाउने भन्ने सोच्दै ऊ आइरह्यो ।

विक्रम साँझमात्र काठमाण्डौं पुग्यो । ऊ साँचो लिन सूर्यमानको कोठातिर गयो । सूर्यमान घरमै रहेछ । ऊ आएको देखेर सूर्यमान खुशी भयो । घरको हालखबर सोध्यो । उसले आफ्नो घरको सबै खुशीयाली खबर सुनायो । आमालाई फेरि घरमा राखेर आएको कुरा सुनाउँदा सूर्यमान छक्क प¥यो ।

“साह्रै राम्रो कुरा सुनायौं तिमीले । मैले भनेको होइन ? जिन्दगी एक संघर्ष हो । डटेर मुकाविला गर्नुपर्छ । समस्यादेखि डराएर भाग्नु हुँदैन । समयले सबै ठीक गर्छ ।”

“बा, पार्वती छैन भन्छन् । कहाँ गयो होला । हाम्रो कामको लागि पार्वतीको बदला अर्का केटी राख्नुप¥यो । धेरैजसो पसलहरुमा दिउँसो महिलाहरु नै बसिरहेका हुन्छन् । उनीहरुसँग कुराकानी गर्न केटी नै चाहिन्छ ।”

“मैले व्यवस्था गरिसकें । हाम्रो ड्राइभर हर्केको मामाको छोरी शकुनतलालाई राख्छु भनिसकें । उनलाई हर्कैले सबै काम सिकाई दिन्छु भनेको छ ।”

विक्रम घरपति आमा भेट्न माथि भान्सामा गयो ।

“भोक लाग्यो कि ! खाजा खो हो ?” घरपति आमाले सोधिन् ।

“अहिले भोक लागेको छैन । भरे एकैचोटि भात खाउँला ।” यति भनि विक्रमले आमाको खुट्टा ढोग्यो । आमाले आशिर्वाद दिइन् । स्वास्नीले लोग्नेको खल्ती छाम्छन् । आमाले छोराको पेट छाम्छ भनेको यही हो । आमाले उसलाई कति माया गर्छिन् ।

विक्रमले हातमुख धोएर लुगा फे¥यो । मोबाईलको चार्जर खोजेर मोबाईल चार्जमा राख्यो । बिछ्यौनाका तन्ना फे¥यो । कोठामा कुचो लगायो । अनि फेरि ऊ माथि गयो । उसले सूर्यमानको मोबाईलबाट आपूm काठमाण्डौं आईपुगेको खवर दिन घरमा र भरतलाई फोन ग¥यो । खाना खाने बेला भयो । तीनैजना सँगै बसेर खाना खाए । विक्रमलाई आज थकाई लागेको थियो । त्यसैले ऊ चाँडै सुत्न आफ्नो कोठामा गयो ।


Thursday, October 10, 2024

युवा पलायन र रोक्ने उपाय

 युवा पलायन र रोक्ने उपाय


संगीता उप्रेती श्रेष्ठ

          अहिले पत्रपत्रिका, सामाजिक संजाल चोक चौतारी जताततै देशको दक्ष जनशक्ति कसरी र किन विदेश पलायन हुन्छ । पढेको जनशक्ति विदेश पलायन हुन दक्ष जनशक्ति रोक्नुपर्छ । विदेश पलायन र यसले निम्त्याएको निराशा शिक्षा नीति सुधारौं आदि जस्ता समाचारहरुले स्थान ओगटेको देखिन्छ । सुनिन्छ । यस्ता नकारात्मक सन्देश दिने खालका समाचारहरु जो व्यवसायमा छैनन्, जो उद्यमशील छैनन्, जसले केह ीगर्न हिम्मत गर्दैनन् त्यस्ता व्यक्तिहरुले फैलाइरहेका छन । यो पंक्तिकारको आशय यहाँ कुनै समस्याहरु छैनन् भन्न खोजेको चाहिं होइन । युवा पलायनलाई हटाउने उपायबारे छलफल गर्नु अघि यसका कारणहरु बुझ्नु पर्छ व्यापक रुपमा फैलिएको युवा पलायनका थुप्रै कारणहरु छन ।

नेपालको सामाजिक एवं शिक्षा प्रणाली यस्तो छ कि स्कुलदेखि कलेजसम्म घरमा बालबालिकाहरुलाई ठूलो भएपछि केही उद्यम गर्छु भनेर सिकाउँदैन । बालबालिकाहरुलाई कक्षामा फेल भयो भने हली बन्छस् भनेर कृषि फर्म गर्नेलाई निरुत्साहित गरिन्छ । कृषि कर्म भनेको स्कुलमा फेल भएपछि वा केही गर्न नसकेपछि मात्र गर्ने पेसा हो भनेर बुझाइन्छ । यहाँको शिक्षा खासगरि स्कुल पछिको लामो महङ्गो र सैद्धान्तिक छ । यस प्रकारको शिक्षा प्रणाली र संस्कारका कारण युवाले जागिर नपाउँदा निराश हुन्छन् र आपूmलाई बेरोजगार ठान्न थाल्छन र त्यसले विदेशमा पढदै कमाउन सकिन्छ भन्ने पुल फ्याक्टरले समेत काम गरेको छ ।

नेपालको शिक्षा नीति पनि दोषपुर्ण छ । नियमित र औपचारिक शिक्षा कक्षा कोठाभित्र सीमित छ । अहिले शिक्षा प्रणाली रोजगारमुखी छैन । डिग्रीमुखी छ जसका कारण सामान्य शिक्षा हासिल गरेका मानिसले कुनै पनि काम गर्न  सक्दैनन् । विद्यालयमा सिकाईने कुराको वास्तविक जीवनसँग धेरै सरोकार हुँदैन । विद्यालय र कलेजमा बढीमा १० प्रतिशत ज्ञान वास्तविक जीवनमा उपभोगी हुन्छ । विद्यालय र कलेजहरुमा विद्यार्थीहरुलाई व्यावहारिक ज्ञान दिनुपर्छ । रोजगारमूलक शिक्षाको अभावले हामीलाई अपाङ्ग बनाएको छ । हाम्रा विद्यालय र कलेजहरु सेवकहरु उत्पादन गर्ने कारखानाको रुपमा काम गर्छन । व्यवसाय गरेर मालिक बन्ने कुरा सिकाउँदैनन । किनभने हामीले अपनाएको शिक्षा प्रणालीनै यस्तै छ । अहिले जागिर सिमित छ ।  सबैले जागिर पाउन सक्दैनन् र उद्यमशीलता वा स्वरोजगारको शिक्षा नपाएकोले युवाहरु शिक्षित भए पनि अशिक्षित र बेरोजगार भएर घुम्न बाध्य छन । शिक्षाले न बजारको माग अनुरुप ज्ञान र सीप दिन सकेको छ । न स्वरोजगारको बाटो खोज्न सकिन्छ भन्ने सिकाएको छ । त्यसैले यहाँ काम छैन भनेर पलायनको बाटो रोज्न सिकाएको छ । हाम्रो समाजमा ठूलोवडा भनेको राजनीतिक दलका नेताहरु हुन । कुनै पनि दलको नेताको आर्थिक उपार्जनका लागि कुनै पेसा छैन वा देखिंदैन । तर तिनीहरुको रहनसहन र जीवनशैली लोभलाग्दो छ । राजनीतिक दला र त्यसका नेताहरुले आफ्ना कार्यकर्ताहरुको सीप विकाशसमा स्थान दिन चाहँदैनन् । सबैजसो सरकारमा भर पर्न चाहन्छन् । त्यसैले कुर्न पनि सरकार वा नेताले जनतालाई धेरै सरकारी जागिर सितैमा दिने बाचा गर्छन् । त्यही लोभ र लालचका कारण ले कुनै पनि व्यक्ति राजनीतिक दलमा आवद्ध हुन्छन् र जागिर खान लालायित हुन्छन् । जनताको मनमा काम भनेको सरकारी जागिर हो जागिर पाउनको लागि जसको लागि वर्षौ बित्छ, बर्षौ केही नपाउँदा पनि नेताहरुको पछाडि जागिरका लागि दौडिरहन्छन् । तर उसले सीपमुलक तालिम लिन चाहँदैन । जागिर सीमित छ तर पनि हरेक घरमा सबैले जागिर पाउनुपर्छ भन्छन जुन सम्भब छैन । मानिसहरु स्वरोजगार बन्न चाहँदैनन् किनभने तिनीहरुका लागि यो एकदम सानो काम हो र सबै मान्छे सरकारी जागिरे बन्न सक्दैनन् । अनि तिनीहरु बेरोजगार हुन्छन् । यो बेरोजगारको अर्को मुख्य कारण हो ।

नेपालका युवाहरुले रोजगारीको अर्थ सरकारी जागिर बनाएका छन । जबसम्म युवाहरुको रोजगारीप्रतिको सोच परिवतृन हुँदैन, तबसम्म बेरोजगारी रहिरहनेछ । दक्ष बन घरबाहिर निस्क, केही नयाँ सोच, केही नयाँ गर, आफ्नो सीपमा मिहिनत गर भन्ने सोच नभएर कलेज पढिसकेपछि टाई–सुट लगाउर कामको खोजमा जान्छन् । यो पंक्तिकारले धेरै युवाहरुको अन्तर्वार्ता लिएको छ तर बजारको अनुरुपको ज्ञान सीप हुँदैन । जब कुनै कम्पनीमा अन्तर्वार्तामा सहभागी हुन्छन् । तब मात्र तिनीहरुलाई थाहा हुन्छ कि बजारको माग अनुरुपको ज्ञान र सीप मसँग रहेनछ भन्ने कुरा । अनि बेरोजगारीको नारा लगाउँनै बस्छ र यो मुलुकमा बसेर काम छैन भनेर विदेश जाने सपना बुन्न थाल्छन् । कलेज छोड्ने बितिक्कै म के कुरामा दक्ष छु भन्ने कुराको निश्चितता भएपछि मात्र कम्तिमा दुई वर्ष आफ्नो सीप अनुसारको काममा लाग्यो भने बेरोजगार बस्नु पर्दैन । 

आज पनि समाजमा विभेद भेदभाव र छुवाछुतको भावना व्याप्त छ । समाजमा सर्टिफिकेट र डिग्री भएको जनशक्ति छ तर बजारको माग अनुसारको ज्ञान र सीप भएको दक्ष प्राविधिक जनशक्ति छैन । शिक्षित र असल सीप भएका व्यक्तिहरुका लागि राम्रो संरचनात्मक व्यवस्था छैन । र तिनीहरुका लागि परिश्रमिकको पर्याप्त व्यवस्था छैन । समाजमा लगभग सबै क्षेत्र र तहमा समानता छैन । राज्य संयन्त्रमा पहुँचमा भएका व्यक्तिहरुका छोराछोरी, परिवार र आफन्तको अवस्था राम्रो र अरु बाँकीको नराम्रो देखिने हुनाले उदासिनता बढ्दो छ । जसको पहुँच माथिल्लो तहमा छैन, उसले आपूmलाई भएको ठान्छ, जसले उनीहरुलाई पलायन हुन बाध्य बनाउँछ । विकाश, रोजगारी र जनसंख्या वृद्धिमा तालमेल र सामन्जस्यता भएन भने बेरोजगारी बढ्छ । जनसंख्या वृद्धिले प्रत्यक्ष रुपमा श्रमशक्ति बढाएर बेरोजगारी निम्त्याउँछ किनभने रोजगार विस्तारको दर जनसंख्या वृद्धिको जस्तो छिटो हुन सक्दैन । यो सत्य हो कि बढ्दो श्रमशक्तिलाई बढ्दो दरमा नयाँ रोजगारीका अबसहरु चाहिन्छ तर व्यावहारिक रुपमा रोजगारीको विस्तारले श्रमशक्तिको बृद्धि र बेरोजगारीलाई क मगर्न पर्याप्त हुँदैन । जनसंख्या वृद्धिले अप्रत्यक्ष रुपमा पुँजी निर्माणका लागि स्रोतहरु बढाएर बेरोजगारको अवस्थालाई असर गर्छ । नेपालमा ठूलो संख्यामा गरिवीको आधाररेखामा भएको जनसंख्या भएकोले उनीहरुको परिवारमा पालनपोषण, खाद्यान्न लताकपडा, बास, औषधीमुलो र शैक्षिक सुविधा जस्ता सार्वजनिक उपभोगमा अतिरिक्त खर्च वा बढी स्रोतहरु खर्च हुन्छ । यसले आम्दानीको ठुलो हिस्सा बचत र लगानीमा मोड्नेअवसरहरु घटाउँछ । जसले आर्थिक वृद्धिको बाटोमा अवरोध खडा गरेको छ र रोजगारीका अवसरहरुको वृद्धिलाई सुस्त बनाएको छ । जनसंख्या वृद्धिको तुलनामा सरकारको रोजगारी योजगारी योजना पर्याप्त छैन । नेपालको विद्यमान जनसंख्यामा वार्षिक दुई लाख मानिस थपिन्छन । तर जनसंख्या वृद्धिको समानुपातिक दर अनुसार रोजगारीका अबसर बढेको छैनन् । रोजगारीका अवसरहरु र जनसंख्या वृद्धिको बीच ठूलो खाडल रहेकोले सबै जनतालाई पर्याप्त रोजगारीको सुविधा उपलब्ध गराउनु सरकारका लागि निकै गाह्रो काम हो । सरकारले यस दिशामा पर्याप्त कदम चालेको छैन । सरकारको त्रुटिपूर्ण योजनाले यो समस्या धेरै हदसम्म बढाएको छ । जसका कारण बेरोजगारको समस्या दिनानुदिन बढ्दै गएको छ । जसका कारण बेरोजगारको समस्या दिनानुदिन बढ्दै गएको छ । त्यस कारण अब नेपाल सरकारले आफ्नो दक्ष युवाशक्तिलाई विदेश पलायनबाट रोक्न बजारको माग अनुरुपको अर्थात अवस्था अनुसारको व्यवस्था मिलाउँदै जानु बाहेकको पर्छ र उर्जाशिल युवाशक्तिलाई विदेश पलायनबाट रोक्नुपर्छ । आफ्नो स्वार्थपुर्तिको लागि मात्र सोच्ने हो भने देश यथास्थितिमा पुग्ने छ देशै रहेन भने केको र कसको लागि राजनीति गर्ने ?त्यसैले बेलैमा आफ्नो मनको ढोका खोली छातीमा हात राखी सोच र राजनीति भन्दा थोरै माथि उठेर जनता निधिमा लागौ अब हामी सबै देशभक्त जुटौं युवा पलायन रोकौं ।


Wednesday, October 9, 2024

किपूया इतिहासय विराङ्गना कीर्तिलक्ष्मी ब्व ३


किपूया इतिहासय विराङ्गना कीर्तिलक्ष्मी ब्व ३

च्वमि ः प्रयाग मान प्रधान

कीर्तिलक्ष्मी छम्ह वीर योद्धाया रुपय् चित्रण यानातःगु हृृदयचन्द्र सिंह प्रधानं पर्वते भासं च्वयातगु “कीर्तिपुरको युद्धमा” प्याखं नेसं.१०९३ (विसं २०३०) पाखे ब्वनागु दु । उगु इलय् स्कूल–कलेजय् ब्वनेमाःगु हिरण्यलाल श्रेष्ठं च्वयातगु नेपाल परिचय सफुती अर्निको किपूयाम्ह धैगु न्ह्यथनातःगुलिं उत्साहीत जुयाः वीराङ्गना कीर्तिलक्ष्मी बूगु, अर्निको थेंजाःम्ह कलाकार बूगु किपू, गौरवमय किपू धैगु नेसं.१०९७(बिसं २०३४) पाखे तुंझ्वः त्वालय् जूगु नेपालभाषा साहित्य सम्मेलनय् कविता ब्वनागु लुमन्ति डा. शिवशरण महर्जनं कनादीगु दु(शिवशरण महर्जन, दँ ६४, नेसं ११४०, ल्वहंदेगः, किपू– १०¬) ।

सम्पादक÷प्रकाशक छत्रबहादुर कायस्थं पिथना झायाच्वंगु “नेपाल संस्कृति” लय्पौपाखें नेपालसंवत् १११९ म्हपूजा खुन्हुु “कीर्तिलक्ष्मीया पलाः” नांया सपूm पिथनादीगुदु । उगु सफुतिइ सम्पादक÷प्रकाशक छत्रबहादुर कायस्थं पिकाक पाखेंया धाःपुती “थ्व सफुतिइ ८ पु छधाः प्याखं मुनाच्वंगु दु । ४ पु ऐतिहासिक ४ पु सामाजिक खः” मेगु झ्वलय् “कीर्तिलक्ष्मी किपू देया म्ह्याय्मचा खः । किपू देया रक्षा यायेगु लागि गोरखाया जुजु पृथ्वीनारायण शाहया फौजलिसे ल्वाना सिना वंम्ह कीर्तिलक्ष्मी नेपाः देया हे छम्ह  देशभक्त वीरमाता खः । थुजोम्ह वीरमाताया देशभक्तिया भावना चिरस्मरण यायेत च्वमिजुं थ्व सपूmया नां कीर्तिलक्ष्मीया पलाः तयादीगु खः” अथे हे मेगु झ्वलय् “थुजोगु गौरवमय सपूm पिथनेत बचं बियादीम्ह हनेबहम्ह वरिष्ठ साहित्यकार तथा अन्वेषक भाजु डा. जनकलाल वैद्यजुयात दुनुगलं निसें सुभाय् देछाना च्वना” धकाः न्ह्यथना दीगु दु ।

“कीर्तिलक्ष्मीया पलाः” छधाः प्याखं सपूmया विषय सूचीदुने च्यापु छधाः प्याखं मध्ये प्यपु (१) भृकुटीया संकल्प (२) कीर्तिलक्ष्मीया पलाः (३) जुजु पृथ्वीनारायण शाह (४) वीर बलभद्र ऐतिहासिक धकाः न्ह्यथनातगु दु ।

प्याखं च्वमि वरिष्ठ साहित्यकार तथा अन्वेषक भाजु डा. जनकलाल वैद्यजुं थःगु “जिं कने माःगु खँ” दुने “...भृकुटीया संकल्प ऐतिहासिक एकांकी नाटक न्हूगु शिक्षा योजना कथंया झिगूगु कक्षाया ब्वने सफुती (नेसं १०९५ प्रकाशित जूगु ...कीर्तिलक्ष्मीया पलाः व वीर बलभद्र ऐतिहासिक एकांकी (झी थ्यं ल्याः १६३ नेस १०९६ स व झिगूगु कक्षाया ब्वने सफुती ने.स. १०९५ स छसिंकथं) प्रकाशित जुइ धुंकूगु खः ...अथे हे ..जुजु पृथ्वीनारायण शाह एकांकीस न्ह्यब्वया तयागु खः । ...” धैगु धाःपू प्वंकातगु दु ।

“कीर्तिलक्ष्मीया पलाः” छधाः प्याखं सफुती दुथ्यागु प्यपु सामाजिक व प्यपु ऐतिहासिक थीथी नांया छधाः प्याखं मध्ये “कीर्तिलक्ष्मीया पलाः” छधाः प्याखंयात सपूmया छ्यों छुना प्रकाशित जूगु अले कीर्तिलक्ष्मी ऐतिहासिक पात्र, कीर्तिलक्ष्मी किपूया म्ह्याय मचा, ऐतिहासिक प्याखंया रुपय् प्रष्ट न्ह्यब्वयातगुयात ब्वमिंपिन्सं बांलागुकथं नालाः कयाच्वंगु खनेदु । 

नां जाःम्ह कलाकार वरिष्ठ निर्देशक मदन दास श्रेष्ठया निर्देशन Kirtipur the legend of Kirti Laxmi नांया ऐतिहासिक संकिपा दयेका कीर्तिलक्ष्मीयात ऐतिहासिक पात्रया रुपय् न्ह्यब्वये हयेधुंकूगु दु ।

त्रिभुवन विश्वविद्यालय, अंंगे्रजी स्नातकोत्तर उपाधीया लागि प्रितिमान ठाडा मगरं विश्वेश्वर प्रसाद कोइरालां च्वयातःगु ‘सुम्नीमा’ उपन्यासया सुम्नीमा पात्र व हृदय चन्द्र सिंह प्रधानं च्वयातगु ‘कीर्तिपुरको युद्धमा’या पात्र कीर्तिलक्ष्मीया A Conparative study of representations of Nationalism and Ethnicity in Koirala's "Sumnima" and Pradhan's "Bttle of Kirtipur विषयसं शोधप्रबन्ध यानादीगु दु । उगु शोधप्रबन्धय् —

"Ti stare in other words both Pradhan and Koirala attempt to reinterpret the ethnic identies texts, In the Battle of Kirtipur and Sumnima respectively. But their field is different former reinterprets the true political history ...... Koirala gives emphasis on religious respect and in contrast, Pradhan focuses on political aspect of nationalism and ethnicity. Pradhan dramatizes historical war that took place during the process of unification of the modern Nepal by King Prithvi Narayan Shah, between Kirtipur and Gorkha ..." (Magar, 2010:38, 57 धैगु न्ह्यथनातःगु दु ।

अथे हे रमेश प्रसाद अधिकारीया A comparative Study of representations of Nationalism and Ethnicity in Koirala's Sumnima and Pradhan's Battle of Kirtipur च्वसुइ नं किपू व गोरखाया दथुइ जूगु युद्धया योद्धाया रुपय् कीर्तिलक्ष्मी न्ह्यःथनेया नापं लिच्वलय् —

"... Gorkhali are no more brave in front of the Kirtipures, Rather a single kirtipure Kirti Laxmis is enough brave to tackle with a group around Gorkhalis ..." (Adhikary, 2020:70)

धैगु न्ह्यथना कीर्तिलक्ष्मीया वीरताया चर्चा यानातगु दु । थथे हे लोककवि राजभाई जकःमिं नेपालसंवत् ११३३ पाखे “कीर्तिलक्ष्मी” नां छुना किपू देय्या ऐतिहासिक म्ये–प्याखं च्वयादीगु दु । नेपालसंवत ११४०, विसं.२०७७ असार १६ गते नेपालभाषा एकेदमीया ग्वसालय् जूगु छधाः प्याखं ब्वज्याय् उगु म्ये–प्याखंया च्यागूगु खण्डया कीर्तिलक्ष्मीया शहादत छधाः नं मञ्चन जूगु दु ।

नेसं.१०७९ (विसं २०१६) पाखे हृदय चन्द्र सिंह प्रधानं पर्वते भासं च्वयातगु “कीर्तिपुरको युद्धमा” प्याखं जयन्त शर्मां अंगे्रजी भाषाय् भाय् हिलाः हृदय चन्द्र सिंह प्रधान स्मृति प्रतिष्ठानपाखें नेसं.११२८(इसं २००८)पाखे प्रकाशन जुइधुंकूगु दु । उगु प्रकाशनया भूमिकाय् त्याःपिन्सं बूपिन्त क्वत्यला इतिहास सुचुकाः तइगु खँ न्ह्यथनातःगु दु –"There are many stories hidden in the womb of history because the winning rulers generally dominated the losers' history and established a new history of themselves being all the time true ...." (Sharma, 2008, preface) थुगु खँयात तीबः दुगु विद्वानपिनिगु धापू थथे नं दु –

“लोक जीवनमा उपलब्ध मौखिक स्रोतहरु जनइतिहासका अनिवार्य स्रोत हुन् । किनभने लिखित इतिहासको मूल हिस्सा दुई–चार जना शासकका वृतान्तमा खर्चिएको हुन्छ, जसले अगणित शासितजनलाई निषेध गरिरहेको हुन्छ । भारतीय इतिहासकार लालबहादुर बर्मा भन्छन्, ‘लिखित स्रोतहरुमा मुख्यतः समाजको उच्च शासकवर्ग परिलक्षित हुन्छ ।...लिखित शब्द शासकहरुको हतियार बनेर शासितहरुलाई निःशब्द पारिदिन्छ ।’...”(सङगीत, विसं २०७६ ः कोसेली–घ) 

द्वंगुयात भिंके ः

किपू नगरपालिकाया ऐतिहासिक व सांस्कृतिक सम्पदा सफुती आपालं द्वंगु खनेदुगु हुनिं भिंकेया लागि च्वमिया छपु च्वसु “किपू नगरपालिकाया ऐतिहासिक व सांस्कृतिक सम्पदा सपूm ः छगू यला” नामं कीर्ति रिसर्च जर्नलय् पिहां वःगु दु । स्वगू ब्वथलाय् निगूगु ब्वय् ध्यान वनेमाःगु थाय्या नं न्हय्गूगु लिउ ब्व दु । स्वंगूगु लिउ ब्वय् गथु प्याखं बाय् बाघभैरव प्याखंया वारे उगु सपूmतिइ द्वंक न्ह्यथनातगु तप्यंक खनेदुगु हे झिगू दु, व मध्ये दसिया लागि छगू न्ह्यथने ः स्वंगूगु लिउ ब्वय् बाघभैरव आजुद्यःया नासःद्यःया न्ह्योने प्याखं हुली अले थन ‘सीजा‘ तइ । थ्व ‘सीजा‘ गणेश त्वताः मेपिं सकलदेवीपिंत बी । थनलिपा द्यःपिं छम्ह छम्ह या यां सिइगु ज्या सुरु जुइ ।...दक्कसिबे लिपा गणेश सिइ” (श्रेष्ठ,शर्मा नेसं ११३९ ः १७१)  धैगु  न्ह्यथना तल थ्व गलत खः । आजुद्यःदेगःया नासःद्यःया न्ह्योने मखु नगामय् बालकुमारी द्यःछेँ न्ह्यःने ‘सीजा‘ गणेश त्वःता मेपिं सकल देवीपिन्तजक मखु भैरवयात नं भतीभती ह्वलीगु खः । गणेश सिइगु मदु । लक्ष्मी बुंगाया लः गणेशं त्वंका  द्यःपिं म्वाकीगु थ्व प्याखंया सांस्कृतिक परम्परा दु” अथे हे प्यंगूगु लिउ ब्वय् “क्वाथछेँ आगंछेँ ...प्रधानतयगु छेँजःया मिसापिंसं मोहनीया चालं खुन्हु अबीर दुगु पुजाभः ज्वनाः लँय् निखेरं दनाच्वंपिं सकलसित सिन्हः तिकुतिकुं थ्व नखः हनेगु ज्याय् प्रधान छेँजःपिनिगु महत्वपूर्ण भूमिका ...ु” (श्रेष्ठ,शर्मा नेसं ११३९ ः १८७) धैगु गलत खँ न्ह्यथना तगुदु । सिन्हःमूलय्च्वंगु भुयूसिन्हः तिकाः वइगु खः । अबिर दुगु पूजाभः मखु । आगंछेँ छगू इञ्चनिसें न्यागू इञ्चया तलवार दुु” (श्रेष्ठ,शर्मा नेसं ११३९ ः १८७) धैगु गलत खँ न्ह्यथने हःगु दु । तलवार छगू फिटनिसें प्यंगू फिटया खः । अन दुगु तलवारयात पृथ्वीनारायणया सेनानाप जूगु युद्धय् आत्मसमर्पण याःपिनिगुपाखें कयातःगु जुइमाः ...” धैगु (श्रेष्ठ,शर्मा नेसं ११३९ ः १८७) धैगु गलत अनुमान खँ न्ह्यथने हःगु दु । गुगु तलवार स्वगिलय् थाय्थासय् पिहां वइगु पायाः थें पिहाँ वइगु किपूया आगंछेँ(कोत)य हे च्वंगु तलवार खः । बरु न्हापांगु युद्धय् कालुपाण्डेया छ्यों किपूया योद्धां पालेवं बिस्युं वंपिं सेना व कालुपाण्डेया युद्ध ज्वलं आजुद्यः देगलय् तयातःगु खनाः हे च्वंगु दु”(प्रधान, नेसं. ११४२ ः ८५) । थुलिमछि गलतकथं न्ह्यथनातगुयात भिंकेगु मयात धाःसा किपूया धार्मिक सांस्कृतिक परम्पराय् भ्रमय् लाःवनीगु सम्भावनायात पाठकवर्ग वाचायेके माःगु नापं भिंके माःगु खनेदु ।

युद्धलिपा पृथ्वीनारायण शाहया सेनापाखें किपू बासीया न्हाय् चायेगु व देय्या नां हे नष्कटपुर धकाः अपहेलना याःगु धैगु चर्चा दु । कर्कपेत्रिक, जेसेपी, सिल्भां लेभी, राजकबि ललिता बल्लभ, त्रिरत्न मानन्धर, बालगोपाल श्रेष्ठ आदि पिन्सं नं किपूमिपिनिगु न्हाय् चागु दु धैगु खँ न्ह्यब्वयातगु दु, भाषा बंशावलि नं दु(प्रधान, नेसं. ११४० ः ८०–८६) । बाबुराम आचार्य नं तकं “ढोका खोलेपछि शहर भित्र प्रवेश गर्दा गोर्खाली उपर आक्रमण गर्ने २,४ जनाको मात्र दण्ड स्वरुप नाक कान काटेको” (आचार्य, बिसं. २०४४ ः ७८८) धैगु न्ह्यथनातगु हे खनेदु ।

“...कीर्तिपुरेलाई नसकट्टापुर पनि नामकरण गरिए । ... गोरखाले कीर्तिपुर जनताको नाक कान काटेको होइनन् ... भन्ने भनाइमा सत्यता देखिंदैन । धेरै जसो समकाली ग्रन्थहरुमा नाकान काटिएको घट्ना बर्णन छ” (बैद्य, तीर्थ प्रसाद मिश्र, बिसं.बिसं. २०५४ ः ४३) धैगु न्ह्यथना न्हाय् चागु हे खः धकाः प्रस्त यानातगु हे खनेदु ।

किपूया काय्मचा पुरातत्वविद् शुक्रसागर श्रेष्ठं “...नाक काटेको विषयलाई लिएर धेरै विवाद भए । ...जब विदेशीले राम्रो लेख्दा हास्दै खुशी हुँदै सकार्ने अन्य मन नपर्ने र आघात पर्ने लेखेको पाएमा त्यसलाई असत्य मान्ने हो भने यो देशको सम्पूर्ण इतिहास नै पुनर्लेखन गर्न जानु पर्ने हुन्छ । तत्कालीन इतिहासलाई केलाएर हेर्दा यो घट्ना (नाक कान काटेको) सत्य नै हो” (श्रेष्ठ, बिसं. २०५७ ः २३) धैगु न्ह्यथनातगु दु ।

उलिमछि विद्वानपिनिपाखें किपूया जनताया न्हाय् चागु दु धकाः न्ह्यथनातगु दु । किपूमितय्गु न्हाय् ध्यंगु दु ध्यंगु खः धैगु बंशावलि, यात्रा विवरण, थीथी सपूm, साहित्यया पित वयेधुंकूग दु, तर किपू नगरपालिकाया ऐतिहासिक व सांस्कृतिक सम्पदा सफुतिइ “...किपूयात ‘नकट्टापुर’ धकाः नां छूगु नं सत्य धैगु खनेमदु । पृथ्वीनारायण शाहया पालंनिसें थौंतकं पिदंगु ऐतिहासिक ज्वलं मध्ये किपूयात न्हाय् ध्यंगु वा ‘नकटापुर’ ‘नसकटापुर’ धकाः न्ह्यथनातःगु गनं मदु ।” (श्रेष्ठ, शर्मा, नेसंं.११३९ ः ५८) धैगु आसय प्वंकाः पृथ्वीनारायण शाहयापाखें किपूया जनतातय्गु न्हाय् ध्यंगु मदु धैगु सिद्ध यायेगु कुतः जूगु खनेदुु ।न्हाय् ध्यंगु मदु धैगु प्वंकाःतगु धापू पाय्छि खः कि मखु ?अजोगु आसयप्रति पाठकवर्गं विश्लेषण यायेमाः लाकि म्वाः ? न्ह्यसः दंगुदु ।

“...पृथ्वीनारायण शाहं किपू त्याकेधुंकाः थःपिंलिसे वःपिं भारदार व शैनिकतय्त जग्गाया ब्यवस्था यानाः थ्व क्षेत्रया विकास अभियानया नापं धार्मिक, सामाजिक व आर्थिक क्षेत्रय् नं न्ह्यथने बहःगु ज्या याःगु खनेदु ।” (श्रेष्ठ, शर्मा, नेसंं.११३९ ः ६२) धैगु बखान यानाःतगु दु, तर छु छु ज्या जुल स्पष्ट न्ह्यब्वयातगु मदु । बरु किपू कब्जा जुइ न्ह्यः हे पूर्खापिन्सं ब्यवस्था व विकास यानाःवंगुयात ध्वस्तनस्त व हस्तक्षेप याःगु खनेदु । अथे जुयाः पाठकवर्गं सपूmया धारणायात विश्लेषण यायेमाःगु खनेदु ।

“...बिसं. १८२६ मंसिर १गते भक्तपुर राज्यनापं कान्तिपुर व ललितपुर राज्यत गोरखा राज्यय् दुने लाःगु जुल । थुकिं स्वसःदँति स्वतन्त्र राज्यया रुपय् दुगु नेपाल उपत्यकाया थ्व स्वंगुलिं मल्ल राज्यतय्गु पतन व गोरखा राज्य उदय जूगु खनेदु ।” (श्रेष्ठ, शर्मा, नेसंं.११३९ ः ५३) धैगु न्ह्यब्वयातगु दु । थ्व न्ह्यब्वयातगु आसय छु तप्यंक थुइकेगु खःसा  गोरखा राज्य व पृथ्वीनारायण शाहया चाकडिकथं जय जयकार याःगु खनेदु । तर, गोरखा राज्य उदय जूगु ग्व ? ईसा पूर्वनिसें नां जायाच्वंगु नेपाः थौं नं नेपाः हे खः नेपाः हे दु । थुगुकथं किपूया मूर्त अमूर्त सम्पदा संस्कृतिया ध्वस्त व हस्तक्षेपयात विकास निर्माण यात धैगु धापूप्रति असहमत यायेमाः, न्हाय् ध्यनाः अपमानयाःगुयात त्वःपुइगु जूगु कुतःया विमति तयेमाः, किपू नगरपालिकाया ऐतिहासिक व सांस्कृतिक सम्पदा सफुतिइ नेपाःगालय् गोरखाया राज्यया उदय जुल धैगु असान्दर्भिक खँयात चीकेगु कुतः जुइमाः । दक्कले वीराङ्गना कीर्तिलक्ष्मी हे काल्पनिक पात्र धैगु न्ह्यब्वयाः किपूया गौरवमय ऐतिहासिक पात्रयात बुलुकाः किपूया घोर अपमान याःगु विरुद्ध सः थ्वयेमाः, पलाः न्ह्यायेमाः । अजागु सफुतिइ कीर्तिलक्ष्मी धैम्ह मदु, बासुपासां च्वःगु उपन्यासया काल्पनिक पात्र जक खः धाःगु पत्याः यानाः च्वने ज्यूला ?पत्याः यानाः च्वनेगु स्वाभिमानी किपूमिपिन्त ल्वला ?

लिखँ ः

च्वय् थीथी पक्षय् गलतकथं न्ह्यब्वयाः समग्रह किपूया इतिहास, सम्पदा संस्कृतिइ उपहास जुइकथं च्वयातगु सफुतिइ कीर्तिलक्ष्मी काल्पनिक पात्र धयातगु खँ पत्याः यानाच्वनेगु थःत थःम्हं अपमान यायेगु जुइ । अथे जुयाः शासक व शोषक वर्गं थःगु द्वंगु खँत सुचुकाः, थःगु गुणगानजक याकाः च्वकाः तइगु, पूर्वाग्रह जुया च्वइगु इतिहासयात हे पत्याः यानाःच्वनेगु पाय्छि मजुइधुंकल । इमिगु इतिहासय् न्ह्यथना मतःधकाः किपूया गौरवमय् पात्रतय्त वास्ता मयाये मजिल, सम्मानकथं लुमंकेमाःगु सचेत नागरिकया कर्तब्य जुइधुंकल । शासकतयसं च्वःकातगु इतिहासया पानाय् दुमथ्याःसां जनताया नुगःपाना–पानाय् कीर्तिलक्ष्मी कियाः वयाच्वंगु दु, जनश्रुतिकथं नं थ्वयाः वयाच्वंगु दु । कीर्तिलक्ष्मी किपूया छु त्वालय् याम्ह ? सुया म्ह्याय् ? लानी हे लाकि सु ? धैगु अध्ययन अनुसन्धान यानाः वने हे ज्यूनि । आंखिर किपूया छम्ह म्ह्याय्मचा, छम्ह वीर वीराङ्गना हे जुल .. कीर्तिलक्ष्मी

लिच्व ः

किपू व गोरखा दथुइ जूगु युद्धया किपू पक्षया इतिहास समेत् न्ह्यब्वयेत, किपूया वीर योद्धा व वीराङ्गना कीर्तिलक्ष्मी न्ह्यब्वया किपूया पर्यटन विकाश यायेत ः

वीरताया नारा थ्वयेके, वीराङ्गनाया झ्वाता तयेके

वीराङ्गना कीर्तिलक्ष्मीया झ्वाता ः किपूया गौरवमय गाथा

वीराङ्गना कीर्तिलक्ष्मीया झ्वाता तयेनु ः किपूया गौरवमय इतिहास ब्वयेनु


Monday, October 7, 2024

जिन्दगीका छालहरू उपन्यासको खण्ड तीन —नजरराम महर्जनको वास्तविकतामा आधारित घटना प्रधान उपन्यासको तेश्रो खण्ड

 जिन्दगीका छालहरू उपन्यासको खण्ड तीन —नजरराम महर्जनको वास्तविकतामा आधारित घटना प्रधान उपन्यासको तेश्रो खण्ड 


यो भन्दा पहिले दोस्रो खण्डमा नायक विक्रमको अतीतको बारेको जानकारी दिएको थियो । उ जेल परेको बारे थाहा पाए पछि के भयो ? जेलबाट निस्केपछि विक्रमको जीवन कसरी अगाडि बढ्यो भन्ने जानकारी लिन यो उपन्यास अवश्य पढ्नु होला ।

सात

विक्रमलाई काठमाडौंको भद्रगोल जेलमा ल्याएर राख्यो । परासीको साँघुरो जेलबाट काठमाण्डौंको भद्रबन्दी गृहमा आउँदा विक्रमलाई रमाइलो लाग्यो । ऊ भर्खर आइपुगेको भएर कुनै कोठामा ठाउँ खाली छैन भनेर उसलाई टि.भी.हलमा बस्न दियो । त्यहाँ पनि तीस पैंतीस जना लाईनले सुत्दारहेछन् । तैपनि उसलाई यस जेलमा रमाइलो लाग्यो । यहाँ सबै कुरो व्यवस्थित रहेछ । वन्दीहरु पनि लगभग छसय जना जति थिए । हूल–हूल मानिसहरू भेटिन्छन् । ओरालो उकालो ठाउँ पनि रहेछ । विहान साँझ घुम्नेहरुको भीड लाग्थ्यो । टि.भी. हलमा टि.भी. पनि राखेको थियो । बेलुका नम्बर नभएसम्म हेर्न पाउँथे । खेलकूदको लागि तल ग्राउण्डमा भलिवल, वास्केटवल र ब्याडमिन्टन कोर्ट थियो । चेस त जहाँ बसेर खेले पनि हुन्थ्यो । नयाँ ठाउँ कोही चिनेको थिएन । ऊ एक्लै एक्लै बसिरह्यो ।

एकदिन विक्रम पीपल बोटमुनि छहारीमा बसिरहेको थियो । एकजना अधवैंशे मानिस उसको नजिक बस्न आयो । एकछिन उसको मुहार हेरेर सोध्यो, “नयाँ आएको जस्तो छ हो ?”

“हो, बा परासी जेलबाट चलान भएर आएको चार दिन भयो ।”

“के मुद्दामा आएको ? मुद्दाको फैसला फैसक्यो ?”

“हातहतियार खरखजाना, डाँका र ज्यानमार्ने उद्योगको अभियोगमा पन्ध्र वर्ष कैद तोकेको छ ।”

“अनि तिमीले डाँका डालेकै हो त ? तिमीसँग हतियार थियो ?”

“हो मेरो नेतृत्वमा साथीहरु मिलेर एक करोड रुपैयाँ लेटेका थियौं । मसँग कटुवा पेस्तोल पनि थियो । प्रहरीले लेखेटेपछि साथीहरुलाई बचाउन हवाई फायर गर्दै उल्टो दिशातिर भागें । प्रहरीले मलाई समात्यो । विक्रमले एक शब्द नढाँटीकन सबै कुरा बतायो । उसले पनि ती मान्छेसित सोेध्यो, “बा को घर कहाँ हो ? के मुद्दामा यहाँ आउनु भएको ?”

“मेरो नाम सूर्यमान हो । घर यहीं काठमाण्डौको कीर्तिपुरमा छ । म एकजना व्यापारी हुँ । मेरो ठूलो किराना पसल थियो । वीरगञ्जबाट चामल दाल ल्याएर थोक व्यापार गर्थे ।” सूर्यमानले पनि आफ्नो बारेमा भन्दै गयो, “माओवादीले राजतन्त्रको अन्त्य गरेर गणतन्त्र स्थापना गर्न जनयुद्ध थालेको त थाहा नै होला । सुरुमा दमन गरेर जनयुद्ध दबाउन खोजेको थियो । जति दमन भयो जनयुद्ध झन चर्किंदै गयो । जनताको सहयोग पनि बढ्दै गयो । माओवादीले मसँग पनि सम्पर्क ग¥यो । जनयुद्धमा सहयोग गर्ने हाम्रो पनि कर्तव्य हो भनेर मैले चामल बोराका बोरा सहयोग गरें । कहिलेकहीं आर्थिक सहयोग पनि गर्थें । युवाहरु धमाधम माओवादी जनसेनामा भर्ना हुन थाले । सरकारका भरौटेहरुको नजरमा युवाहरु जतिलाई जनमिलिसिया देखिन थाल्यो ।  कीर्तिपुरको धेरैजसो घरमा सरकारी सेनाले घर खानतालासी गर्न थाले । त्यसैले मैले सरकारी सेनाबाट बचाउन मेरो छोरालाई पढाउने बहानामा अमेरिका पठाई दिएँ । सरकारले जवरजस्ती स्थनीय निकायको निर्वाचन गरायो । त्यसको विरोध गर्दा मलाई आतङ्वादी समर्थक भनेर गिरफ्तार गरेर ल्यायो । अहिले पुर्पक्षको लागि थुनामा राखेको छ । राजतन्त्र ढल्यो भने छिट्टै बाहिर जान पाउँला नभए यहीं जीवन बिताउनु पर्ला ?”

सूर्यमानले कति आत्मविश्वासका साथ भनेको । आपूm जेलमा बस्नु पर्नाको कारणमा उसलाई कुनै अपशोच थिएन । बाहिर जाने आशा पनि छाडेको छैन । उसको कुराले विक्रमको मनमा हौसला बढ्यो । त्यहीबेला एकजना मानिस आएर सूर्यमानलाई बोलाएर लग्यो ।

अर्को दिन विक्रम एक्लै टिभी हलनिर घुरिएर बसिरहेको थियो । सूर्यमानले उसलाई बोलाएर लग्यो । अङ्गालो मारेर तल खेलकूद ग्राउण्डको डिलमा बसायो ।

“तिमीले कति पढेका छौं ?” सूर्यमानले विक्रमसँग सोध्यो ।

“आठ कक्षासम्म पढेर छाडेको ।”

“हेर बाबु, जीवन अमूल्य छ । यसलाई त्यतिकै खेरस नफाल । जेलमा प¥यो भनेर अपशोच नगर्नु । यहाँ बसेर पनि फाईदा लिन सकिन्छ । यहाँ त्यतिकै बसेर दिन बिताउनु भन्दा पढ्ने गर । यहाँ पनि स्कूल छ । यहाँबाट एसएलसी पास गर्न सक्छौं । आजकल पियनको जागिर खान पनि एसएलसी पास हुनुपर्छ । अहिले आठ कक्षामा भर्ना हुने । तीनवर्षमा एसएलसी पास गर्न सक्छौं । म यहाँ बसुन्जेल तिमीलाई सिकाई दिन्छु ।”

सूर्यमान भेटेको विक्रमलाई देवता भेटे झै भयो । उसले विक्रमलाई टि.भी.हलबाट उठाएर आपूmसँगै कोठामा सुताउन लग्यो । आपूmसँगै प्राइवेट भान्सामा खाना खान दियो । उसलाई किताब, कापी र कलम पनि किनिदियो । आठ कक्षामा भर्ना गरिदियो ।

विक्रम विहान नम्बर खुल्ने बित्तिक्कै उठेर मुख धोएर स्कूल जान्थ्यो । स्कूलबाट आएर खाना खाइसकेपछि पढ्न थाल्थ्यो । आपूmले नबुझेको कुरा सूर्यमानसँग सोध्थ्यो ।

विक्रमको मेहेनत र लगनशीलता देखेर सूर्यमान खुशीभयो । विक्रमले राम्रो अंक ल्याएरस कक्षा आठ पास ग¥यो । कक्षा नौमा पढ्न थाल्यो । स्कूलमा शिक्षकहरुले पनि उसलाई विशेष ध्यान दिन थाले ।

विक्रमले नौ कक्षा पनि पास ग¥यो । ऊ दश कक्षामा पढ्दा देशमा माओवादी र संसदवादी पार्टीहरुको बीच राजतन्त्र फाल्ने कुरामा कार्यगत एकता भयो । जंगलबाट माओवादीले जनयुद्ध चर्कायो । सडकबाट संसदवादी पार्टीहरुले सरकार विरुद्ध आन्दोलन चर्कायो । ठाउँ ठाउँमा गोली चल्यो । जनता मरे । तैपनि जनलहर सरकार विरुद्ध सडकमा उत्रबे । राजाले बाध्य भएर आपूmले लिएको कार्यकारिणी अधिकार आन्दोलनरत पार्टीहरुलाई सुम्पिदियो । आन्दोलनरत पार्टीहरुको संयुक्त अन्तरिम सरकार गठन भयो । जसमा माओवादी पार्टी पनि सामेल भयो । संवैधानिक राजतन्त्रब भएको संविधान खारेज गरेर नयाँ अन्तरिम संविधान बनाउनतिर लागे ।

देशमा राजतन्त्र ढलेर अन्तरिम सरकार बनेपछि राजनैतिक बन्दीहरु रिहा हुन थाल्यो । सार्वजनिक अपराधमा कैद गरिएकाहरु पनि छ्टे । यसै क्रममा सूर्यमान पनि रिहा भएर गयो ।

सूर्यमानले हरेक महिना विक्रमलाई भेट्न आइरह्यो । उसलाई खर्च पनि पु¥याइरह्यो । राजनैतिक परिवर्तनको साथै जेलमा धेरै सुधारहरु भयो । बन्दीको सिधा बढ्यो । विशेष गरेर आफन्तहरुसँग भेटघाट गर्ने व्यवस्था राम्रो भयो ।

विक्रमले एसएलसी परीक्षा पनि दियो । रिजल्ट हुँदा ऊ दोस्रो श्रेणीमा पास भयो । सूर्यमानले उसलाई बधाई दिन आयो ।

देशमा राजनैतिक परिवर्तन पछि नयाँ अन्तारिम संविधान बन्यो । गणतान्त्रिक नेपालको नयाँ संविधान बनाउन संविधानसभाको चुनाव भयो । संविधानसभाको चुनावमा माओवादी पार्टीले सबैभन्दा बढी सीट जित्यो । माओवादीको नेर्तत्वमा सरकार गठन भयो ।

एकदिन सूर्यमानले विक्रमलाई भेट्न आयो । उसको मुद्दाको फैसला कागज छ कि भनेर सोध्यो । विक्रमसँग त्यस्तो कुनै कागज थिएन । जेलको आन्तरिक प्रशासनमा त्यो कागज नबुझाएसम्म आधा सजाय माफीको लागि सिफारिस हुँदैन । विक्रमसँग उसलाई पुर्पक्षमा पठाउँदाको कागज सिवाय अरु केही थिएन । सूर्यमानले त्यही कागज लिएर गयो ।

सूर्यमानले नवलपरासी जिल्ला अदालत परासीमा गएर विक्रमको मुद्दा फैसलाको मिशिल नक्कल लिएर आयो । आन्तरिक जेल प्रशासनमा बुझाई दियो ।

त्यो कागजअनुसार त विक्रम छुट्ने बेला भइसकेको रहेछ । एकजनालाई एकैपटक दुई तीनवटा मुद्दा लगायो भने अर्को मुद्दाको कैद हद भएरस जाँदो रहेछ । विजया दशमीको उपलक्ष्यमा कर्तव्य ज्यान, ज्यान मार्ने उद्योग, हातहतियार–खरखजाना, चोरी, डकैती आरोपमा थुनामा रहेका जसले आधा सजाय भुक्तानी गरिसकेकालाई आधा सजाय माफी दिएर जेल मुक्त गरियो । जेल मुक्त हुनेहरुमा विक्रमको नाम पनि आयो ।

आपूm रिहा हुने खबर सुनेर पहिले त उसको हर्षको सीमा रहेन । तर त्यो खुशी धेरैबेरसम्म रहन सकेन । उसलाई जिम्मा लिन कोही न कोही आउनुपर्छ । उसको जिम्मा लिन को आउँछ ? ऊ यहाँ आएदेखि उसलाई कसैले भेट्न आएको छैन । उसको बाबु, भाइ र स्वास्नी कहाँ छ ? जिउँदो छ कि मरिसकेको छ उसलाई केही थाहा छैन । उसलाई भेट्न कोही आएन भने उसको घरको ठेगानामा पत्र पठाउँछ । तैपनि कोही आएन भने उसलाई उसको जिल्लाको जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा कागज पठाउँछ । जिल्ला प्रशासन कार्यालयले उसको गाउँमा लगेर गाउँहरुको रोहबरमा मात्र उसलाई छोड्ने छ ।

 रिहाइ हुनेहरुको नाम माईकबाट बोलाउने क्रम सुरु भइसक्यो । माईकबाट जसको नाम बोलाउँछ । त्यो मान्छे ढोकामा जान्थ्यो । एकछिन पछि त्यो मानिसको सामान ढोकामा पु¥याईदिन्थ्यो । यसरी धमाधम गइरहेका छन् । माईकबाट नबोलाएकाहरु आफ्ना मान्छे आयो कि आएन भनेर छटपटाइरहेका थिए । विक्रमको मन छटपटिन थाल्यो । उसलाई एउटैमात्र आशा थियो सूर्यमान आउँछ कि । यदि आज ऊ जान पाएन भने दशैं पछिमात्र बाहिर जान पाउने छ । 

जेलमा जतिसुकै सुविधा भए पनि, जतिसुकै स्वतन्त्रता छ भने पनि जेल जेल नै हो । चारैतिरको अग्ला–अग्ला पर्खालबाट बाहिर जान पाउने होइन । मानिस स्वतन्त्रता पे्रमी प्राणी हो । ऊ स्वतन्त्र भएर बाँच्न चाहन्छ । सूर्यमान अमाउने भएदेखि त अघि नै आइसक्नु पर्ने थियो । पहिले सूर्यमानले विक्रमलाई भेट्न आउँदा बाह्रबजेदेखि साढे बाह्रबजेसम्म आइपुग्थ्यो ।

विक्रम यस्तै सोचिरहेको बेला अचानक माईकबाट उसको नाम तीनचोटि बोलायो । माईकबाट तीनचोटि नाम बोलाउनुको अर्थ भेटघाट आएको छ । को आएको होला भनेर विक्रम उत्सकतापूर्वक ढोकामा गयो । ढोकाबाट बाहिर हे¥यो । सूर्यमान आएको रहेछ । उसको हर्षको सीमा रहेन ।

“विक्रम चौधरीको मान्छे” गेटकिपरले भनेपछि सूर्यमान भेटघाटस्थलमा बस्न गयो । विक्रमलाई ढोका बाहिर पठायो । सूर्यमानसँग भेटघाट ग¥यो ।

“म तिमीलाई जिम्मा लिन आएको ।” सूर्यमानले भन्यो ।

“आज म छुट्दै छु भन्ने तपाईंले कसरी थाहा पाउनुभयो ?”

“तिमीलाई छुडाउने सबै प्रबन्ध त मैले गरेको थिएँ । मलाई थाहा हुँदैन र ? ल सामान सबै ठीक पार ।”

“मैले बिहानै सबै सामान मिलाईसकें ।”

“ल भइगो जाऊ  । म कागज मिलाएर तिमीलाई बोलाउन लगाउँछु ।”

विक्रम कोठामा आएर साथीहरुसँग भेटघाट गर्न थाल्यो । एकैछिनमा उसलाई माईकबाट दुईचोटि बोलायो । दुईचोटि बोलाउनुको अर्थ हो ढोकामा सामेल हुने । ऊ ढोकामा गयो । उसलाई ढोकाबाट बिना हतकडी बाहिर पठायो । सूर्यमानसँग जेलरको अफिसमा गयो । त्यहाँ ऊ रिहा भएको भन्ने फाराममा सहि गरायो । त्यसपछि प्रहरी कार्यालयमा गएर पनि सहि ग¥यो । अनि बल्ल उसलाई सामान लिन पठायो । तर ढोकानिरको सिक्रीभन्दा अगाडि जान दिएन । उसको सामान ल्याउन उसको नम्बरको सहनाईकेलाई माईकबाट अर्डर दियो । एकैछिनमा उसको सामान ल्यायो । उसलाई सूर्यमानको जिम्मा दिएर पठायो ।

अब सूर्यमानले उसलाई कहाँ लैजान्छ ? के गर्छ भनेर विक्रम सोच्दै गयो । सूर्यमानले एउटा ट्याक्सीमा उसको सामान राखेर उसलाई सिधै आफ्नो घर लग्यो ।

  सूर्यमानको श्रीमतीले उसलाई रातो टिका लगाएर स्वागत गरिन् । सूर्यमानको घरको चौथो तल्लामा विक्रमलाई कोठा दियो । पाँचौं तल्लामा सूर्यमान बस्थ्यो । त्यसदिन विक्रमलाई सूर्यमानकै भान्सामा खाना खान दिइयो ।

भोलिपल्ट सूर्यमानले विक्रमलाई खाना बनाएर खाना भाँडाकुँडा स्टोभ सबै सामान किनी दियो । उसले आपूm बस्ने कोठामै खाना बनाएर खायो । विक्रमलाई थाहा छ सूर्यमानले उसलाई स्वाबलम्बी बन्न प्रेरणा दिंदै छ । उसको स्वाभिमानको परीक्षा लिंदैछ ।

     एक दुई दिन विक्रमले कीर्तिपुर बजार घुमेर बितायो । अब कहाँ जाउँ ? के गरुँ भयो । काम नगरीकन त्यतिकै बसिरहन पनि मिलेन । ऊ कामको खोजीमा गयो । तर के काम पाउँछ ? सूर्यमानले दिएको चामल सकिन लागिसक्यो । अब फेरि किनी दिन कसरी भन्ने ? उसलाई घर जाउँ कि जस्तो पनि लाग्यो । घरमा गएर के गर्ने ? उसको बाबु आफ्नो आफ्नो घर बेचेर अन्त बसाई सर्ने भनेको सुनेको थियो । यदि साँच्चिकै गइसकेको भए के गर्ने ?

एकदिन विहान ऊ कीर्तिपुरको नयाँबजार घुम्न गयो । एउटा घरको अगाडि एक ट्रिप वालुवा खसाली राखेको थियो । एकजना मानिस त्यो वालुवाको थुप्रोको चारैतिर ईट्टा टुक्रा राखेर घेरीरहेको थियो ।

“यो बालुवा बोक्नु पर्ने हो ?” विक्रमले त्यो मानिससित सोध्यो ।

“हो, तिमीले बोक्ने हो ?”

“कहाँ पु¥याउनु पर्ने ?”

“चार तल्ला माथि तीन सय रुपैयाँ ज्याला दिन्छु ।”

“चार सय दिने भए बोक्छु ।” विक्रमले अन्दाजमा भन्यो ।

साहूले मान्यो । विक्रमले डोकोमा राखेर वालुवा बोक्न थाल्यो । सुरुमा त उसलाई निकै गाह्रो भएको थियो । मानिसको मनमा एउटा दृढ सङ्कल्प हुनुपर्छ ।उसले कुनै पनि काम गर्न सक्छ । विक्रमलाई पैसाको खाँचो थियो । पैसाको लागि उसले कुनै पनि काम गर्न सक्छ । उसले आधा ट्रिप वालुवा बोकी सकेपछि अरु ज्यामीहरु काम गर्न आए । ती ज्यामीहरु वालुवा बोक्न नपाएर साहुसँग कचकत गर्न थाले ।

“तिमीहरु समयमा आउनु पर्छ । एक ट्रिप वालुवा बोकाउन पाँच सय रुपैयाँ दिएर पनि तिमीहरुलाई खुशामद गर्नुपर्छ । यो भाइले चार सय रुपैयाँमा बोक्यो ।”

ती ज्यामीहरुले विक्रमलाई खाउँला झै हेरेर गए । डकर्मी आयो तर ज्यामी छैन । विक्रमलाई ज्यामी काम पनि गर्ने हो कि भनेर सोध्यो । उसले सहर्ष स्वीकार ग¥यो ।

त्यस दिनदेखि विक्रमले ज्यामी काम गर्न थाल्यो । अन्त काम नपाएसम्म यो काम गरे पनि हुन्छ भनेर सूर्यमानले पनि ज्यामी काम गर्न स्वीकृति दियो ।

विक्रमले ज्यामी काम गर्दागर्दै डकर्मी काम पनि सिक्न थाल्यो । काम नभएको बेला यताउता घुमेर बिताउँथ्यो । सूर्यमानको घरको हरेक काम उसले गरिदिन्थ्यो । त्यसैले सूर्यमानको परिवारले उसलाई मन पराइ राखेको थियो । उसले दैनिक पत्रिकाको वर्गीकृत विज्ञापन हेरेर काम गर्न दरखास्त राखेर अन्तर्वार्ता दिन जान्थ्यो । कहिल्यै पास भएन बेकार दरखास्त फारामको पैसा मात्र खेर जान्थ्यो । उसले ज्यामी काम गर्दै छ सात महिना बिताइसकेको थियो ।

विक्रमले आफ्नो अतीतको कुरा बताएर पार्वतीसँग सोध्यो, “भन पारु, अझ पनि तिमी मलाई प्रेम गछौं ?”

“विक्रम अब त म तिमीलाई प्रेममात्र होइन । पूजा गर्छु विक्रम तिमी महान छौं ।” पार्वतीले आफ्नो दुईटै हातको माला बनाएर विक्रमको घाँटीमा राख्दै उसको छाती चुमिन् ।

दुवैजना मिलेर माछा बनाएर खाए । राती आठ बजेमात्र विक्रम घर पुग्यो । उसले खाना पनि खाएन । माछा र चिउरा खाएर उसको पेट भरेको छ ।

विक्रम आज चाँडै सुत्न विछ्यौनामा गयो । विछ्यौनामा पल्टेर छतमा ट्वाल्ल हेरेर मनमा सोच्न लाग्यो । आज उसबाट भयङ्कर भूल हुन लागेको थियो । उसको आमाले पनि पतिको अनुपस्थितिमा आफ्नो क्षणिक यौन आवेग थाम्न नसकेर ठूलो भूल गरिन् । जसले गर्दा उनीहरुको जीवन वर्वाद भयो । आज बाबु कहाँ छ ? आमा कहाँ छ ? भाइ कहाँ छ ? ऊ आपै कहाँबाट कहाँ आउनु परेको छ । उसको जिन्दगीले भर्खर बामे सर्न लागेको थियो । हिंड्ने बेला नै नभइकन खुट्टा भाँचियो भने के गर्ने ? उसले आफ्नो यौन आवेगलाई थाम्नै पर्छ ।

यस्तै सोच्दा सोच्दै उसको दिमाग शुन्य भयो । ऊ भुसुक्कै निदायो ।

आठ

दशैं सकियो । तिहार आयो । तिहार सकियो । माघे संक्रान्ति आयो । एवम रीतले समय बित्दै गयो । विक्रमको व्यापार राम्रो हुँदै गइरहेको थियो । लक्ष्यभन्दा बढी सामान बिक्री भइरहेको थियो ।

एकदिन दक्षिणकालीमा सामान पु¥याएर आउँदा चोभारमा पुग्दा गाडीको पछाडिको पाँग्रा पन्चर भयो । जगेडा पाँग्रा थिएन । त्यसैले गाडी रोकेर पाँग्रा निकाल्यो । पन्चर तालेर हावा भर्ने बेलामा लोडसेडिङ्ग भयो । हावा भर्न पाएन । आठ बजे बत्ती आयो । पार्वतीको सतुङ्गल जाने बस चल्न बन्द भइसक्यो होला । हावा भरेर पार्वतीलाई सतुङ्गल पु¥याएर पैसा बुझाउन कालीमाटी अफिस गयो । अफिस बन्द भइसकेको थियो । विक्रमले प्रदीप साहुलाई फोन ग¥यो ।

“आज अफिस–गोदाम सबै बन्द भइसकेको छ । भोलिमात्र पैसा बुझाउन ल्याउनु ।” प्रदीप साहुले भन्यो ।

विक्रम गाडी लिएर फर्कियो । बल्खुबाट रिङ्गरोड काटेर कीर्तिपुरतिर लाग्यो । कीर्तिपुको त्रिभुवन विश्वविद्यालय गेट नाघेर जाने बित्तिक्कै दुईटा मोटरसाईकलले उनीहरुको बाटो छेक्न आए । ड्राइभरले गाडी रोक्यो । दुईजना केटाहरु ड्राइभरतिर लागे । दुई केटाहरु विक्रमतिर आए । उनीहरुले के खोजेका हुन विक्रमले थाहा पाईहाल्यो । अघि टायर बनाउन झिकेको टायर लिभर विक्रमको खुट्टा मुनि नै थियो । उसले त्यो टायर लिभर दायाँ हातले समात्यो । बायाँ हातले विस्तारै ढोका खोलेर बाहिर निस्क्यो ।

विक्रम गाडीबाट बाहिर निस्कने बित्तिक्कै केटाहरुले उसलाई समात्न खोज्यो । उसको दायाँ हातमा रहेको टायर लिभरले उनीहरुको शरीरको विभिन्न भागमा बजार्न थाल्यो । ती दुबैजना केटाहरु ढले । ड्राइभरतिका दुबैजना केटाहरु खुकुरी नचाउँदै विक्रमतिर आए । दश वर्ष पहिलेको विक्रम अहिले मस्त जवान भइसकेको थियो । दश वर्ष पहिलेको विक्रममा रहेको दानवीय प्रवृति हावी भयो । विक्रमले चारैजनालाई टायर लिभरले हानेर ढाल्यो । चारैजना जमिनमा ढलेपछि विक्रमले प्रहरीलाई फोन गरेर बोलायो । प्रहरीले चारैजना गुण्डाहरुलाई गिरफ्तार गरेर लगे । ती चारजना मध्ये दुईजना त प्रहरीको सर्वाधिक खोजीमा परेकाहरु थिए । प्रहरीले विक्रमको जाहेरी लियो । तुरुन्त घटनास्थलको मुचुल्का उठाएर लग्यो ।

विक्रम घर पुग्यो । उनीहरु यति अवेरसम्म नआएर सूर्यमान चिन्तित भएर घर बाहिरै बसिरहेको थियो ।

“किन यतिबेलासम्म कहाँ गएर आएको ?” सूर्यमानले सोध्यो ।

“टायर पन्चर भएर अबेर भयो । कालीमाटीमा जाँदा अफिस पनि बन्द भइसकेछ । सामान पैसा सबै फिर्ता ल्याएको छु । सामान के गर्ने ?” विक्रमले सोध्यो ।

“गाडीलाई ट्रिपालले छोपेर ताला लगाई राख । हर्के ताला लिन माथि आऊ ” सूर्यमानले भन्यो ।

विक्रम आफ्नो कोठामा गयो । हर्के साहूसँगै माथि गयो । माथि पुग्ने बित्तिक्कै हर्केले अघि गेटनिर भएको घटना सूर्यमानलाई सुनायो । त्यो घटना सुनेर सूर्यमान मुसुक्क हाँस्यो । हर्के छक्क प¥यो । विक्रमको अतीत हर्केलाई थाहा थिएन । सूर्यमानलाई थाहा थियो । परी आएको बेला जे पनि गर्न सक्ने क्षमता विक्रममा छ भन्ने सूर्यमानलाई विश्वास थियो ।

अघिल्लो रातिको खबर अफिसमा पनि पुग्यो । प्रहरीले पत्रिकामा समेत समाचार छाप्न लगायो । विक्रम एक्लैले चारजना गुण्डाहरुलाई ढालेको खूब चर्चा भयो ।

“अबदेखि साँझ छ बजेपछि पैसा बुझाउन आउनु पर्दैन । भोलिपल्ट मात्र बुझाउ ल्याए पनि हुन्छ ।” प्रदीप साहुले भन्यो ।

यो कुरा थाहा पाएर पार्वती आतिइन् । गुण्डाहरुले केही गरेको भए भनेर चिन्ता लिइन् ।

“गुण्डाहरुलाई ढालेर नाम कमाएँ भनेर नफुर्किनु । अब तिमी माथि झन खतरा भयो ।” सूर्यमानले विक्रमलाई सम्झायो, “ती गुण्डाहरु धेरैजनाको समूहमा हुन्छ । उनीहरुमध्ये कसैले पनि कुनैबेला तिमीलाई हमला गर्न सक्छ । होशियार रहनु ।”

विक्रम सतर्क भयो । अब उसले चारबजेसम्म मात्र सामान बेच्न थाल्यो । नत्र पैसा घरमै राखेर भोलिपल्ट मात्र बुझाउन थाल्यो ।

समय बित्दै गयो । विक्रमलाई हिजो अस्तिदेखि मात्र काम गरेको जस्तो लागेको थियो । विक्रमले काम गरेको एक वर्ष पूरा भइसक्यो । बजेट भाषण हुनुभन्दा एक हप्ता अगाडिदेखि कम्पनीलेस सामान दिन बन्द ग¥यो । बजेट भाषण पछि सामानको मुल्य निश्चित हुन्छ अनिमात्र दिने भन्यो । यस अवधिमा एक वर्षको बिक्री र कमिसनको हिसाब भयो ।

प्रदीप साहुसँग विक्रमको एक वर्षको हिसाव किताव भयो । उसले सामान बेचेको मोलको एक प्रतिशत कमिसन र बोनर गरेर प्रदीप साहुले उसलाई पाँचलाख रुपैयाँको चेक दियो । दशवटा क्षेत्रमध्ये सबैभन्दा बढी सामान बिक्री गरेकोले विक्रमलाई एउटा मोटरसाईकल पनि उपहार दियो । प्रदीप साहुले दिएको चेकबाट रुपैयाँ निकालेर विक्रम घर आयो । ऊ सरासर सूर्यमानको कोठामा गयो । सूर्यमान पलङ्मा बसेर किताब पढिरहेको थियो । विक्रमले काँधबाट झोला निकाल्यो । झोलाबाट एक एक हजारको पाँचवटा बिटा निकालेर सूर्यमानलाई दिंदै भन्यो, “बा, आज कम्पनीमा एक वर्षको हिसाव गरेर पैसा ल्याएको । लिनुस् यो पाँच लाख रुपैयाँ ।” 

“मलाई किन दिन ल्याएको ? तिम्रो खातामा जम्मा गरेर आए त भइहाल्थ्यो ।”

“बा, तपाईंले मलाई पुनर्जन्म दिनुभयो । तपाईं मेरो कर्मं दिने. बाबु हुनुहुन्छ । मेरो जिन्दगीको पहिलो कमाइ हो यो । छोराको कमाइमा पहिलो हकदार आमाबाबु नै हुनुहुन्छ ।”

विक्रमको कुरा र व्यवहार देखेर सूर्यमान भावविभोर भयो । उसको आफ्नो छोराले अहिलेसम्म आफ्नो कमाइ भनेर एक पैसा दिएको छैन । छोरा–बुहारी अमेरिकामा बसेर मस्ति गरिरहेका छन् । घर कहिले आउने भन्दा ग्रीन कार्ड पाएपछि मात्र घर आउँछौं भन्छन् । महिनाको एकचोटि फोन आउँछ । सुरक्षाको लागि दुई–चार वर्ष बसेर आउ भनेर पठाएको थियो । अब त त्यहींको बासिन्दा होला जस्तो भइसक्यो । विक्रम नोटको बिटा हातमा लिएर उभिरहेको थियो । सूर्यमानले हात थापेर नोटको बिटा लियो । दराज खोल्यो । दराज भित्र रहेको सेपमा नोटको बिटा राख्यो ।

“विक्रम ! यदि तिमी हामीलाई बुबा आमा मान्छौ ने अबदेखि एउटै भान्सामा खान खानु पर्छ ।”

“होइन बुबा ! म आमालाई दुःख दिन चाहन्न । म तलै पकाएर खान्छु ।”

“छोरा–छोरीलाई खाना खुवाउँदा पनि आमालाई दुःख हुन्छ ?” सूर्यमानको स्वास्नी मनमायाले भनिन् ।

“उसो भए थाल, भाँडा माझ्ने काम मेरो हुनेछ । भान्सामा मैले पनि काम गर्न पाउनु पर्छ ।”

“हुन्छ, फुर्सदको बेला जसले जे गरे पनि हुन्छ ।” मनमायाले भनिन् ।

त्यस बेलादेखि विक्रमले माथि भान्सामा खाना खान थाल्यो । ऊ भान्सामा आमाको सहयोगी बन्यो । उसले घर फर्कने बेलामा कालीमाटी तरकारी बजारबाट तरकारी किनेर ल्याउन थाल्यो । तेल मसलाहरु पनि होलसेलबाटै सस्तोमा किनेर ल्याउँथ्यो । अब सूर्यमान र मनमायालाई बजार धाइरहनु परेन । पहिले ग्याँस सकियो भने सूर्यमानले बजारभरि घुम्नु पथ्र्यो । कहिलेकाहीं ग्यास नपाएर स्टोभ बाल्नुपथ्र्यो । अब भान्साको हेरचाह विक्रमले गर्ने भयो । ग्याँस सकिनु अगाडि नै विक्रमले ग्यास सिलिन्डर गाडीमा राखेर लैजान्थ्यो । साँझ घर आउँदा भरेर ल्याउँथ्यो ।

   विक्रमको व्यवहारले सूर्यमान र मनमायाको मन जित्यो । दुबैजना वीच उसको बारेमा बराबर कुरा भइरह्यो ।

“हाम्रो छोराले घरको चासो कहिल्यै लिएन । यो केटालाई हाम्रो भान्सामा खाना खुवाएदेखि हामीले केही हेर्नु परेन ।” एकदिन मनमायाले आफ्नो मनको कुरसा सूर्यमानलाई बताइन् ।

“हाम्रो छोरा सुखमा हुर्केको त्यसमा पनि एक्लो छोरा पुलपुल्याएर पालेको उसलाई घर व्यवहार के थाहा ? यो केटा दुःखमा हुर्केको, आमाबाबुको माया नपाएको केटो यसलाई सुख दुःख सबै थाहा छ ।”

“विचरा केटा ! भान्सामा जे सामान चाहिन्छ सबै ल्याइदिन्छ । हामीसँग कहिल्यै पैसा पनि लिईंदैन । हामीले उसको मात्र कति खाने ?”

“ऊ हामीले नजन्माएको छोरा हो । उसले हामीलाई आफ्नै आमाबाबु ठानेको छ । हामीले पनि उसलाई आफ्नै छोरा मान्नुपर्छ । उसको कमाइ खान किन हिच्किचाउने ? उसले आफ्नो कर्तव्य निभाइरहेको छ । एकदिन हामीले पनि हाम्रो कर्तव्य निभाउनु पर्छ ।”

“कसरी ?”मनमायाले उत्सुक भएर सोधिन् ।

“समय आएपछि भनूँला ।” सूर्यमानले भन्यो ।

विक्रमले माथि भान्सामा खाना खान थालेदेखि पार्वती विक्रमकहाँ आउँदा उसको समय पनि माथि भान्सामै बित्न थाल्यो । शनिवार एकदिन छुट्टी हुँदा पनि पार्वती बिहानै आउँथिन् । सबैलाई खाना बनाएर खुवाउँछिन् । आपूm पनि खान्थिन् । भाँडा माझ्ने, भान्सा सफा गर्ने, लुगा धोइदिने सबै काम गर्थिन् । एकछिन फुर्सद लिंदैनन् । साँझ खाना खाएर मात्र आफ्नो कोठामा जान्थिन् । बेलुका विक्रमले उनलाई मोटरसाईकलमा राखेर पु¥याउन जान्थ्यो । उसको मोटरसाईकलमा बसेर जान पाएपछि पार्वती मख्ख पर्थिन् ।

पार्वती र विक्रमको हेमचेम देखेर घरपतिबा आमा दुबैजना खुशी थिए । अब पार्वती पनि आफ्नै घरको सदस्य जस्तै भइसकिन् । उनीहरु दुईजनाको विवाह गरिदिन पाए हुन्थ्यो भन्ने सल्लाह भयो । तर योभन्दा पहिले उनीहरुको विचार जान्नु पर्छ । एकदिन सूर्यमानलेस विक्रमलाई भन्यो, “विक्रम ! पार्वती र तिम्रो सम्बन्ध के हो ?”

“......” विक्रमले केही जवाफ दिएन ।

“तिमी मलाई नढाँटीकन भन त पार्वती तिमीलाई मन पर्छ ?”

“मन पर्छ ।” विक्रमले नढाँटीकन भन्यो ।

“पार्वती हामीलाई पनि मन पर्छ । उनी साह्रै भलादमी, मेहेनती छिन् । उनीसित लिमीले बिहे गरे पनि हुन्छ । तिमीहरुको बिहे गर्ने उमेर पनि त भइसक्यो ।”

“होइन बुबा, मन पराउनु एउटा कुरा हो । बिहे गर्ने अर्को कुरा हो । बिहेजस्तो कुरामा हत्तार गर्नु हुँदैन । एकजनासँग विहे गरेर छुट्टिनु प¥यो । मेरो आफ्नै घर नभइकन म विवाह गर्दिन ।” विक्रमले आफ्नो निर्णय सुनायो । 

सूर्यमानले अरु केही बोलेन ।

विक्रमले काम गरेको दुईटा आर्थिक वर्ष सकियो । यसपालि अघिल्लो वर्षमा भन्दा बढी सामान बिक्री भयो । यसपालि उसले बोनस र कमिसन गरेर सात लाख रुपैयाँ पायो । लक्ष्यभन्दा बढी सामान बिक्री गरेकोले कम्पनीले उसलाई यसपालि पनि एउटा मोटरसाईकल उपहार दियो । उसले कम्पनीबाट पाएको सात लाख रुपैयाँ र मोटरसाईकलको साँचो सूर्यमानलाई दियो ।

“मलाई मोटरसाईकलको साँचो किन दिएको ?” सूर्यमानले सोध्यो ।

“मेरो तर्फबाट तपाईंलाई उपहार ।”

“अब पनि तेरो मेरो भन्ने छ ?”

विक्रम चुप लाग्यो ।

विक्रमले काम गरेपछि सूर्यमानलाई पनि फाईदै भएको छ । कम्पनीमा गाडी राखेपछि उसलाई कुनै टेन्सन रहेन । महिना महिनामा गाडी भाडा आइरहेकै छ । सूर्यमानको लोग्नेस्वास्नीको सुनसान जिन्दगीमा विक्रम र पार्वती आएर हराभरा बनाई दिएको छ । त्यसैले उनीहरुको मन प्रफुल्लित भएको थियो । माया भनेको मनको कुरा हो । माया भनेको जति ग¥यो उति बढ्दै जाने हो । विक्रमप्रति सूर्यमानको मनमा यति माया बढ्यो । आफ्नो शरीरको मासु नै काटेर दिउँ कि जस्तो लाग्न थाल्यो । विक्रमको लागि केही गरिदिने विचार ग¥यो ।

“मनमाया, विक्रम हामीले नजन्माएको भए पनि छोराजस्तै भइसकेको छ । दुई वर्षदेखि हामीले उसको कमाई खाएर आएका छौं । अब उसलाई हामीबाट अलग्ग नराख्ने विचार गरेको छु ।” एकदिन सूर्यमानले आफ्नो स्वास्नीसँग सल्लाह ग¥यो ।

“हामीले मात्र चाहेर के गर्ने ? उसको कमाई भएपछि अन्तै घर बनाएर बस्न जान्छ ।”

“उसलाई हामीबाट टाढा हुन नदिन यहीं नजिकैको हाम्रो घडेरीबाट उसलाई घर बनाउन पाँच आना जग्गा दिने विचार गरेको छु । तिम्रो के विचार छ ?”

“राम्रै कुरा हो । अनि कति पैसा लिने नि ?”

“छोरा भनेपछि पनि पैसा लिने कुरा हुन्छ र ? पैसा लिएपछि त बेचेको भइहाल्यो नि ।”

मैले त्यतिकै भनेकी हुँ । बरु छिट्टै एक तल्ला मात्र भए पनि घर बनाई दिएर पार्वती र उसको बिहे गरिदिन पाए पनि हुन्थ्यो ।”

“किन उनीहरु दुई जनामा प्रेम छ भन्ने तिमीलाई पनि थाहा छ ?”

“किन थाहा नहुने । अस्ति मैले पार्वतीसँग सोधी पनि सकें । उनी त विवाह गर्न तयारै छिन् । तर विक्रमले आफ्नै घर नभइकन बिहे नगर्ने भनेको छ रे ।”

स्वास्नीले पनि आफ्नो प्रस्तावमा सहमतिा जनाएपछि सूर्यमानको मन प्रफुल्लित भयो ।

एकदिन विक्रम काममा जान लागेको बेला सूर्यमान उसको कोठामा आयो । 

“विक्रम आज एकदिन तिमी काममा नजानू ।”सूर्यमानले विक्रमलाई भन्यो ।

“किन ?” विक्रमले सशंकीत भएर सोध्यो ।

“आज मसँग मालपोत कार्यालय जाने ?”

“किन बा, के काम छ ?” विक्रमले उत्सुक भएर सोध्यो ।

“तिमीलाई घर बनाउन यहीं नजिकको घडेरी जग्गा पाँच आना दिन लागेको छु । मैले नापी गराएर नक्सा पनि बनाउन लगाएको छु । आज तिम्रो नाममा त्यो जग्गा पास गरीदिने विचार गरेको छु ।”

“त्यत्रो जग्गा किन्न मसँग पैसा कहाँ छ र ?”

“तिमी मलाई बा भन्छौं होइन ? बाको जमिन लिन पनि पैसा चाहिन्छ ?”

“तपाईंकै नाममा भए पनि के भयो र ?”

“हुँदैन । सबैकुरा भावनाले मात्र हुँदैन । तिम्रो र मेरो बाबु–छोराको नाता भनेको भावनात्मक सम्बन्ध मात्र हो । सामाजिक र कानूनी रुपमा तिम्रो ममाथि कुनै अधिकार छैन । मैले तिमीलाई जग्गा पास गरेर नदिइकन तिमीले घर बनाए पनि त्यो घर तिम्रो हुनेछैन । मेरो शेषपछि मेरो छोराले आफ्नो कब्जामा लिन सक्छ ।”

सूर्यमानको कुरा सुनेर विक्रम चूप लाग्यो । दुबैजना विक्रमको मोटरसाईकलमा बसेर मालपोत कार्यालय गए । सूर्यमानले जग्गाको मोल पचास लाख राखेर विक्रमको नाममा जग्गा पास गरिदियो । विक्रम दुई घण्टा कुरेर भए पनि आफ्नो लालपूर्जा लिएर आयो । विक्रमले लालपूर्जा सूर्यमानलाई नै राख्न दियो ।

यी सबै घटनाहरुस विक्रमलाई सपना हो कि विपनाजस्तो लागिरहेको छ । उसको दुई वर्षको कमाइ बाह्र लाख रुपैयाँ सूर्यमानलाई बुझाएको थियो । सूर्यमानले पचास लाखको सम्पत्ति उसको नाममा पास गरिदियो । यतिका मोल राखेर जग्गा पास गराउनुमा पनि रहस्य छ । भोलि सूर्यमानको छोरा बुहारीले त्यो जग्गा फिर्ता लिन चाहेमा पनि पूरा मोल तिरेर लिनु पर्नेछ ।

विक्रमले यो कुरा पार्वतीलाई बतायो । यो सुनेर पार्वती खुशी भइन् । एउटा सानो छाप्रो भए पनि बनाएर विवाह गरुँ भनेर पार्वती कराइन् । विक्रमले हाँसेर टारीदियो ।

समय बित्दै गयो । असार महिना आयो । विक्रमले प्रदीप साहूको सामान बेच्न सुरु गरेको तीन वर्ष पूरा भयो । प्रदीप साहूले बहुराष्ट्रिय कम्पनीको सामाना बेच्न तीन वर्षको लागि सम्झौता गरेको थियो । त्यो अवधि पूरा भयो । अब फेरि नयाँ सम्झौता गर्नुपर्छ । फेरि काम पाउँछ कि पाउँदैन ठेगान छैन । सामानको स्टक रित्तो गर्नुप¥यो । हरेक विश्वाशिला पसलहरुमा उधारै सामान दिएर स्टक रित्तो ग¥यो ।

   उता पार्वतीलाई पनि घरबाट विवाह गर्न दवाव पर्न थाल्यो । उमेर जान लागी सक्यो छिटो विवाह गर्नुप¥यो । उनका दौतरी साथीहरुको विवाह भएर आमा बनी सके । उनको बहिनी पनि विवाह गर्ने उमेर भइसक्यो । पार्वतीको विवाह नभएर बहिनीको विवाहको कुरा उठाउन अप्ठ्यारो भइरहेको थियो । उनको आमाबाबुले कर गर्न लागे । उनले मानिरहेकी थिइनन् । उनी विक्रमसँग वाहेक अरु कसैसँग विवाह गर्न चाहँदिनथी । उनको आमाबाबु र दिदी भने विक्रमसँग विवाह गराउन चाहँदैनथे । पार्वतीले दुर्गालाई विक्रमको विगतको कुरा बताएपछि त झन दुर्गा विरोधी भइन् । उनको विक्रमसँग विवाह नभएसम्म यो कुरा उठिरहन्छ ।

पार्वती विक्रमलाई भेट्न आइन ।

“विक्रम घरबाट स्वीकृति दियो भने हाम्रो बिहे गर्ने भनेको होइन ? हाम्रो बिहेलाई मेरो घरबाट स्वीकृति दियो । अब बिहे गर्ने होइन ?” पार्वतीले विक्रमलाई भनी ।

“हेर पारु ! घरपति बाले मलाई जग्गा त दिनुभयो । अब एक दुई वर्षमा हामी हाम्रै घर बनाउँछौं अनि बिहे गरौंला । बिहे नभए पनि हामी दिन का दिन भेटिरहेकै छौं । किन हतारिएकी ?”

“विक्रम ! तिमी मेरो बाध्यता किन बुझ्दैनौं ? अहिले मैले तिमीसँग विवाह गरिन भने घरबाट मिलाएको केटासँग विवाह गर्नुपर्छ ।”

“तिमीलाई बिहेको यति हतार छ भने विवाह गरेर जाउ । मचाहिं अहिले विवाह गर्दिन ।” विक्रमले झर्केर भन्यो ।

“उसोभए अहिलेसम्मको तिम्रो मप्रतिको मायाप्रीति सबै नक्कली र देखावटी मात्र हो ?”

“तिमी जे ठान । मसँग विवाह गर्ने भए कमसेकम दुई वर्ष पर्खनुपर्छ ।”

विक्रमको कुरा सुनेर पार्वती रिसाइन् । उनी फनक्क फर्केर गइन् । विक्रम छक्क प¥यो । पार्वतीलाई रोकूँ कि के गरुँ भयो । रोकूँ भनेर हेर्दा उनी माइक्रोबस चढेर गइसकेकी थिइन् ।


नौ

पार्वती रिसाएर गएकीले उनको मन खिन्न भयो ।

विक्रमको पन्ध्र वीस दिनसम्म काम नहुने भयो । खाली दिमाग शैतानको घर भने झै उसलाई आफ्नो घरको याद आयो । आफ्नो गाउँ जान मन लाग्यो । उसलाई आफ्ना बाबु, भाइ र स्वास्नीको याद आयो । उनीहरु कहाँ होला । घरमा छ कि छैन । के गर्दै होलान भन्ने जान्न उत्सुकता भयो । आफ्नो गाउँ गए पछि केही न केही अवश्य थाहा पाउन सकिन्थ्यो । आफ्नो गाउँ जानको लागि सूर्यमानसँग सल्लाह ग¥यो ।

“फुर्सदको बेला एकचोटि जाने भए गएर आउनू । तर त्यहाँ पुगेर पुराना साथीहरु भेटेर फेरि पुरानै धन्दामा नलाग्नु । नजानीकन गरेको गल्तीलाई एकचोटि माफी दिन सकिन्छ । तर जानी जानी गरेको गल्तीलार्य कहिले पनि माफी दिन सकिदैन ।” सूर्यमानले भन्यो ।

“मेरो बाबा–भाइको साह्रै याद आइरहेको छ । अहिले काम नभएको बेला भएर जान लागेको हूँ ।”

“ठीक छ, छिट्टै फर्केर आउनू ।” सूर्यमानले विक्रमलाई विदा दियो ।

सूर्यमानले चेतावनी दिएको उसलाई थाहा छ । उसले त्यो चेतावनीलाई मनन गर्ने विचार गर्दै तल आफ्ना कोठामा आयो ।

एउटा ब्यागमा आपूmलाई चाहिने कपडा राख्यो । ब्याग पिठ्यूँमा बोक्यो । हेलमेट लगायो । मोटरसाईकल निकाल्यो । मोटरसाइकल स्टार्ट ग¥यो । आज मोटरसाईकल लिएर जाने विचारले उसले हिजो नै मोटरसाईकल सर्भिसिङ्ग गरेर ल्याएको थियो । हिजो मोटरसाईकल सर्भिसिङ्ग गर्ने ठाउँमा आजकल फर्पिङ्गबाट हेटौंडा चल्ने बाटोमा जाम हुँदैन जसरी गए पनि तीनघण्टामा हेटौंडा पुगिन्छ भनेको थियो । विक्रमलाई त्यो बाटो थाहा थिएन । अहिलेसम्म एकचोटि पनि गएको थिएन । सुमो गाडीहरु उता गएको त उसले देखेको थियो । तर त्यो बाटो कस्तो छ थाहा थिएन ।

उसले आज त्यही बाटो भएर जाने विचारले चोभारको बाटो हुँदै फर्पिङ्ग पुग्यो । कताबाट जाने हो थाहा नपाएरस एकछिन चोकमा रोकियो । काठमाण्डौं–हेटौंडा लेखेको बोर्ड भएको एउटा माइक्रोबस आयो । ऊ त्यही गाडीको पछि लाग्यो । कच्ची बाटो–पक्की बाटो, हरियाली डाँडाकाँडा उकालो–ओरालो बाटो हुँदै विस्तारै अगाडी बढीरह्यो । असार महिनाको समय भए पनि बाटोमा पानी परेको छैन । घाम पनि लागेको छैन । त्यसैले गर्मी पनि छैन । कुलेखानी पुग्यो । एकछिन मोटरसाईकल रोकेर कुलेखानी ड्याम हे¥यो । त्यहाँबाट अगाडी बढ्यो । भीमफेदीमा पुग्यो । त्यहाँ एकछिन रोकियो । त्यहाँ एउटा पुरानो हाइस्कूल छ । हाइस्कूल अगाडि नै भातखाने दुईटा होटलहरु छन । उसलाई भोक पनि लागिसकेको थियो । त्यहीं एउटा होटलमा खाना खायो ।

खाना खाएर भैंसे हुँदै विक्रम हेटौंडा पुग्यो । हेटौंडाबाट मनहरी, लोथर, पर्सा, टाँडी हुँदै नारायणघाट पुग्यो । नारायणघाट पुगेपछि उसलाई त्यो तास होटल हेर्न मनलाग्यो । जहाँ उसले दुई वर्ष बिताएको थियो । उसले विस्तारै मोटरसाईकल मोड्यो । अब त्यहाँ त्यो होटल थिएन । त्यसको ठाउँमा लाइनले सटर भएको ठूलो घर बनी सकेको रहेछ । नारायणघाटको पुलचोकको पेट्रोल पम्पमा ट्यांकीभरी पेट्रोल भ¥यो ।  उसलाई नारायणघाटमा एक मिनेट पनि बस्न मन लागेन ।

उसले मोटरसाईकल स्टार्ट गरेर अगाडि बढायो । नारायणी पुलको बीचमा एकछिन बाईक रोक्यो । उसले दायाँतिर हे¥यो । नारायणी नदीको किनारमा मानिसहरु लुगा धोइरहेका छन । लुम्बिनी ग्याँस उद्योगको नीलो साईनबोर्ड देखिन्छ । उसले बायाँ साइडमा अगाडि हे¥यो । भृकुटी कागज कारखानाको चिम्नीबाट कालो धुवांको मुस्लो निस्किरहेको थियो । यो त्यही ठाउँ हो जहाँ ऊ नारायणघाटमा बस्दा दिउँसो मन खिन्न हुँदा यही नारायणीपुलको रेसिलंगनिर उभिएर नारायणी बगेको हेरिरहन्थ्यो । ऊ त्यहाँबाट अगाडि गयो । ऊ गैंडाकोटको त्यो ठाउँमा पुग्यो । जहाँबाट उसलाई प्रहरीले गिरफ्तार गरेको थियो । अब त त्यो बाटोमा खाली जग्गा नै रहेन । दायाँ बायाँ दुबैतिर घरै घर भइसकेका छन । ऊ अगाडि बढ्दै गयो । भेडावारी पनि नाघ्यो । अब रजहर आउन लाग्यो ।

रजहर त्यो ठाउँ हो, जहाँकी केटी लाजवन्तीसँग उसको विवाह भएको थियो । ऊ परासी जेलमा छँदा लाजवन्तीले उसलाई भेट्न आएकी थिइन । त्यसबेला लाजवन्तीले ऊसँग सोधेकी थिइन्, “म तपाईंलाई पर्खीरहूँ कि अन्तै बिहे गरेर जाऊँ ।”

“जे गर्न मनलाग्छ गर ।” उसले जवाफ दिएको थियो । लाजवन्ती गहभरी आँशु राख्दै गएकी थिइन् । टाढा पुग्दाखेरी पनि फर्की फर्की हेर्दै गएकी थिइन् ।

लाजवन्तीले उसलाई पर्खिरहेकी छिन् कि छैनन् या अन्तै गइसकिन् थाहा पाउन उनको माइतीघरतिर लाग्यो । बुबाले उनीहरुको साथमा नराख्ने भनेको भनेर विक्रमलाई सुनाएको थियो । उसले मोटरसाईकल हाइवेबाट दक्षिणतिर मोड्यो । ससुराली घर जाने बाटोको चोकमा पुग्यो । ऊ टक्क रोक्यो । उसले सोच्न थाल्यो । यदि लाजवन्तीले उसलाई अहिलेसम्म पर्खीरहेकी भए के गर्ने ? उसले पार्वतीलाई पनि बिहे गर्ने वचन दिएको थियो । लाजवन्ती त बिहे गरेर ल्याएकी स्वास्नी । पार्वतीसँग बिहे भएको छैन । उसको पहिलो कर्तव्य लाजवन्तीलाई अङ्गाल्नु हो । लाजवन्ती उसको जीवनको पहिलो प्रेम हो । अरुहरु प्रेम गरेर विवाह गर्छन् । उसले विवाह पछि लाजवन्तीलाई प्रेम गरेको थियो । उसका अरु साथीहरु बजारका केटीहरु लिएर घुम्न जान्थे । ऊ लाजवन्तीलाई लिएर घुम्न जान्थ्यो । यी अतीतका कुरा सम्झँदा उसलाई लाजवन्ती बारे थाहा पाउन मन लाग्यो । ऊ अगाडि बढ्यो ।

उसको मोटरसाईकल ससुरालीको ढोकानिरै रोकियो । मोटरसाईकल स्टायण्डमा राख्यो । हेलमेट फुकालेर बाईकको ऐनामा झुण्ड्यायो । उसले लगाएर आएको कालो चश्मा पनि फुकालेर खल्तीमा राख्यो । उसको वरिपरि बच्चाहरु झुम्मिन आए । उसले ससुराली घरमा हे¥यो । घरको ढोका खुल्लै छ । तर कोही पनि देखिंदैन । घरमा मानिस छ कि छैन ? कसलाई के भनेर बोलाउँ ? ऊ यस्तै सोचिरहेको बेला उसको ससुराली घरबाट एकजना बच्चा टुकु टुकु बाहिर आयो । ऊ विक्रमनिर आइपुग्यो । ती बच्चाले मोटरसाईकल चढ्न खोजेको उसले थाहा पायो । उसले बच्चालाई उठाएर मोटरसाईकलको ट्यांकी माथि राख्यो । बच्चा खुशी भयो । उसले दुईटै हातले ट्यांकीमा प्याट्ट प्याट्ट हिर्काउन थाल्यो । विक्रमले त्यो घरमा हे¥यो । अझ पनि त्यो घरबाट कोही बाहिर निस्केन । विक्रमले मोटरसाईकलको हर्न बजायो, “ट्वाँ ट्वाँ” । हर्नको चर्को आवाज सुनेर बच्चा तस्र्यो । बच्चा रोयो । विक्रमले नरोऊ भनेर फकाउन खोज्यो । बच्चाले रुन छाडेन ।

त्यो घरबाट एउटी आइमाई सारीको सप्कोले टाउको छोपेर बाहिर आइन् । ओहो ! उनी त लाजवन्ती नै रहिछिन् । लाजवन्तीले पनि उसलाई देखिन् । दुबैजनाको आँखा जुध्यो । लाजवन्ती टक्क रोकिइन् । दुबैजनाको मुखबाट एक शब्द पनि निस्केन । केवल आँखाले हेराहेर मात्र भयो । दुबैजनाको आँखामा आश्चर्यको भाव झल्किरहेका छन् । लाजवन्तीलाई देखेर बच्चा झन रोयो । लाजवन्ती दौडेर आइन् । उनले बच्चा लिन खोजिन् ।

“यो बच्चा तिम्रो हो ?” विक्रमले बच्चा रोए पनि नदिइकन सोध्यो ।

“हो ।” लाजवन्तीले सानो स्वरमा भनिन् ।

“कहिले बिहे गरेको ?”

“तीन वर्ष भयो ।”

अब विक्रमलाई योभन्दा बढी सोध्न मन लागेन । सोधिरहने जरुरत पनि रहेन । बच्चालाई उचालेर लाजवन्तीको हातमा दियो । हेलमेट लगायो । मोटरसाईकलको स्टायण्ड हटायो । मोटरसाईकल स्टार्ट गरेर फनक्क फर्केर आयो ।

लाजवन्तीले विवाह गरी सकिन । उनी बच्चाको आमा पनि भइसकिन् । अब त्यो घर उसको ससुराली घर रहेन । अब त्यो घरमा जाने कुरै भएन । लाजवन्तीले तीन वर्ष पहिले मात्र विवाह गरेको भन्दा उसको मन दुख्यो । ऊ जेलबाट निस्कने बित्तिक्कै लाजवन्तीलाई भेट्न आएको भए अहिले उनीहरुको यो अवस्था हुने थिएन । तर बच्चाको आमा भइसकेकी माइतीमा किन बसिरहेकी छिन ? त्यहाँका अरु मानिसहरुले विक्रमलाई चिनेन होला । कोही पनि उसको नजिक आएर कुरा गर्न आएनन् । विक्रम रजहरबाट फर्केर दलदले हुँदै कावासोती पुग्यो । समयले मानिसको जिन्दगीमा ठूलो परिवर्तन ल्याइदिन्छ । त्यस्तै सहर, गाउँ बजारमा पनि परिवर्तन ल्याइदिंदो रहेछ । उसको जिन्दगीमा परिवर्तन आएजस्तै कावासोतीमा पनि निकै परिवर्तन भइसकेको छ । पहिले उनीहरु जमघट हुने त्यो सानो चिया पसल अहिले रेष्टुराँ एण्ड बारको साईनबोर्ड झुण्ड्याइएको छ । उसलाई कावासोतीमा ओर्लूँ कि जस्तो लाग्यो । उसले सूर्यमानको वचन झट्ट सम्झ्यो । कावासोतीमा उसका साथीहरु मात्र छैनन् शत्रुहरु पनि त छन । जसले देखे पनि उसलाई रोक्नेछ । ऊ घर जान पाउने छैनन् । उसले बिर्सीसकेको पुरानो बाटो पहिल्याउन बाध्य पनि हुनसक्छ । उसको कदम डगमगाउन पनि सक्छ । ऊ त्यहाँ रोकिएन । ऊ अगाडि बढ्यो । डण्डा नाघेर चोरमारा आयो । त्यहाँ एकछिन रोकेर चिया पियो ।

त्यसपछि अरुणखोला, दुम्कीबास, दाउन्ने हुँदै वर्दघाट पुग्यो । ऊ त्यहाँ पुग्दा साँझ परिसक्यो । ऊ एकछिन त्यहाँ रोकियो । उसले चारैतिर हे¥यो । समयले सबै ठाउँमा परिवर्तन ल्याई सकेको छ । उसले त्यहाँ एक कप चिया पियो । आपूmले चिनेका कोही मान्छे भेटिन्छ कि भनेर यताउता हे¥यो । कोही पनि देखेन । अपरिचित नयाँ अनुहारमात्र देख्यो ।

ऊ आफ्नो गाउँतिर लाग्यो । बाटोमा हिलो छ । विहानतिर पानी परेको होला । बाटो कहीं गिट्टी रोड थियो । कहीं पीच उप्केर खाल्डाखुल्डी भएको थियो । जे होस् पहिलेजस्तो अहिले बाटो चिप्लो छैन । अँध्यारो भइसकेको थियो । उसले मोटरसाईकलको हेडलाईट बाल्यो । बाटोमा फाट्टफुट्ट रिक्सा चलिरहेको छ । बजारबाट फर्केका वयल गाडाहरु पनि आफ्नो घरतिर लागिरहेका छन । बाटो सबै आफ्नै हो भने झै बीचबाटोबाटै वयल गाडा चलाईरहेको छ । उसले हर्न बजाएर साईड माग्यो । वयल गाडाले साईड दिएन । अरु सबैमा परिवर्तन आइसकेका छन तर वयल गाडा र बयल गाडा चलाउने गाडावालको मानसिकतामा परिवर्तन भएको छैन । विपरीत दिशाबाट एउटा गाडी आयो । उसको अगाडिको बयल गाडा साईड लाग्यो । यही मौका छोपेर उसले ओभर टेक गर्ने बाटो पायो । ऊ अगाडि बढ्यो ।

उसले आफ्नो घर कुन हो भनेर ठम्याउन सकेन । चन्द्रावतीको घर देखेर उसले त्यो ठाउँ थाहा पायो । त्यहीं मोटरसाईकल रोक्यो । पहिले जहाँ उसको घर थियो । अहिले त्यो घरमा ६ फुटे पर्खाल लगाएर अगाडि फलामको गेट लगाइएको छ । जमिनको बीच भागमा एउटा तीनतले पक्की घर छ । घरमा बत्ती बालीराखेको छ । यो उसको घर हो कि होइन ? उसको बाबुले जग्गा बेच्ने भनेको भनेर लाजवन्तीले बताएकी थिइन् । कहीं उसको बाबुले जग्गा बेचेर अरुले घर बनाएर बसेको हो कि ? यो कसको घर हो सोधूँ भनेर उसले वरिपरि कोही छ कि भनेर हे¥यो । कोही पनि देखेन । सबै घरहरु पक्की घर भइसकेका छन । सबै घरको ढोका बन्द छ । पहिले पूmसको घर हुँदा मानिसहरु गाई–गोरु स्याहारेर बाहिर बसेर गफ गरिरहेका हुन्थे । अब त्यो वातावरण रहेन । उसले मोटरसाईकलको हर्न बजायो ।

त्यो घरबाट एकजना मानिस सानो गेट खोलेर ढोका बाहिर आयो । उसले त्यो मान्छेलाई हेडलाईट बालेर हे¥यो । ओहो ! ऊ त उसको बाबु विश्वनाथ रहेछ । ऊ मोटरसाईकलबाट ओर्लियो । हेलमेट फुकाल्यो । उसले विश्वनाथको खुट्टा छुन खोज्यो । विश्वनाथ एक कदम पछाडि सरेर ऊसँग सोध्यो, “तिमी को हौ ?”

“म विक्रम तपाईंको जेठो छोरा ।” विक्रमले आफ्नो परिचय दिंदै भन्यो ।

विश्वनाथले एकै झट्कामा ‘मेरो छोरा’ भनेर अङ्गालो अङ्गालो मा¥यो मानौं अब उनीहरु दुईजना कहिल्यै छुट्टिन नपरोस् । एकछिन वातावरण शान्त भयो । एकछिन पछि दुबैजना छुट्टिए ।

विश्वनाथले गेट खोलि दियो । विक्रमले मोटरसाईकल भित्र राख्यो । दुवैजना घरभित्र गए । विक्रमलाई बैठक कोठामा लग्यो । सोफामा बस्यो । विश्वनाथ पनि उसको नजिक बस्न आयो । धेरैवर्षपछि बाबु–छोरा भेट भएको कुरा कहाँबाट शुरु गर्ने जस्तो भइरह्यो । एकले अर्कोलाई ट्वाल्ल हेरिरह्यो ।

“तिमी कहाँबाट आएको ?”

“म आजै काठमाडौंबाट आएको ।”

“तिमी जेलबाट कहिले छुट्यौं ?”

“चार वर्ष पहिले छुटेको थिएँ ।”

विश्वनाथ एकछिन वक्का न बक्का भयो । उसले भन्यो,“बुहारीले तिमीलाई पर्खिरहेकी थिइन् । चार वर्ष पहिले सडक दुर्घटनामा उनको बाबुको देहान्त भयो । भाउजूको घुर्की सहन नसकेर उनले अरुसँग विवाह गरेर गइन् । अहिले एउटा छोरा पनि भइसक्यो भन्ने सुनेको छु ।”

“अहिले यहाँ आउँदा म रजहर गएर आएको थिएँ । मैले लाजवन्तीलाई भेटेर आइसकें । उनको त छोरा पनि भइसकेछ ।”

“विवाह गरेर उनले साह्रै दुःख पाएकी छिन् भन्ने सुनेको छु । उनको लोग्ने जँड्याहा प¥यो रे । तिमीले दिएको गरगहना हामीले फिर्ता नलिएकोले त्यही गहनाको लोभमा उनको लोग्नेले उनीसित विवाह गरेको रहेछ । उनको लोग्नेले सबै गहना बेचेर खाइसक्यो रे ।”

“भइगो बुबा अब उनको कुरा नगर्नुहोस् । समयले हामीलाई विछोड गराई दियो । यो हाम्रो भाग्यको खेल हो ।”

“तिमीलाई पन्ध्र वर्षको जेल सजाय भएको होइन र ?” विश्वनाथले उत्सुक भएर सोध्यो ।

“मलाई तेह्र वर्षको सजाय भएको थियो । पाँच वर्ष हदमा गयो । देशमा राजनैतिक परिवर्तन भएको लगतै सरकारले कैद माफी दिएकाहरुसँग मलाई पनि छोडेको थियो ।”

“जेलबाट छुटेपछि घरमा आउनु पर्दैन ?”

“तपाईंहरुले मलाई जेलमा एकचोटि भेट्न आउनु भएको होइन । तपाईंहरु कहाँ हुनुहुन्छ मलाई के थाहा ?”

“एकचोटि म परासी गएको थिएँ । तिमी काठमाण्डौं चलान भएर गयो भन्ने सुनेको थिएँ । त्यसपछि काठमाडौं जाने फुर्सदै भएन । तिमी काठमाण्डौंमा के काम गरेर बसेका छौं ?”

“एउटा बहुराष्ट्रिय कम्पनीको सामान बेच्ने काम गर्दैछु । अहिले एक हप्ता काम नभएर घरको हालचाल बुभूmँ भनेर आएको ।”

“यो मोटरसाईकल कसको हो ?”

“मेरो आफ्नै हो ।”

“तिमीले विवाह ग¥यौं ?”

“गरेको छैन । अब गर्नुपर्ला ।” यति भनी विक्रमले आफ्नो काठमाण्डौंको कुरा सबै सुनाएर भन्यो, मसँगै काम गर्ने पार्वती ढकालसँग विवाह गर्ने विचार गरेको छु ।”

“बाहुनकी छोरी तिमीलाई दिन्छ ?”

“नदिए भगाएर ल्याउँला । केटी आउन तयार छ । भाइ खोई ?”

“नारायणघाटमा बसेर पढिरहेको छ ।”

त्यसैबेला एउटी केटी एउटा ट्रेमा पानीको गिलास र चिया दुई कप लिएर आइन् । चियाको ट्रे टी टेबुलमा राखेर गइन् । ती केटी को हुन ? थाहा पाउन विक्रमले सोध्यो, “यिनी को हुन ?”

“विवेककी जहान, हाम्री बुहारी चम्पा । लाजवन्त िमाईती गए पछि घरमा काम गर्ने, घर हेर्ने कोही भएन । सबैजनाले मलाई विह गर भन्न थाले । छोराहरुको बिहे गर्ने बेलामा कहाँ आपूmले विवाह गर्ने भनेर विवेकको विवाह गरिदिएँ । उसले पढाई सकिएको छैन । विवाह गर्दिन भनेर मानीरहेको थिएन । मैले जवरजस्ती विवाह गराई दिएको हुँ ।”

“बुहारी” विश्वनाथले बुहारीलाई बोलायो । बुहारी आइन् । ‘यो तिम्रो जेठाजु विक्रम’ विश्वनाथले बुहारीलाई विक्रम चिनाइ दियो । बुहारीले विक्रमलाई ढोग्यो । विक्रमले शुभाशिर्वाद दियो ।

विक्रमलाई काठमाण्डौंको सूर्यमान बाको याद आयो । उसले सूर्यमानलाई फोन ग¥यो ।

“के हो भर्खर घर पुगेको हो ?”

“होइन अघि साँझ नै पुगेको थिएँ । बाबासँग कुरा गरेर फुर्सदै पाइन । त्यसैले अहिले भर्खर फोन गरेको ।”

“घरको के छ हालखबर ? सबैलाई सञ्चै छ ?”

“सबैलाई सञ्चै छ । बाबासँग भेटें । भाइको विहे भइसकेको छ ।”

“पार्वतीलाई पनि सँगै लगेको हो ?”

“होइन बुबा, म एक्लै आएको थिएँ ।”

“ल अहिले भर्खर पार्वतीको दिदी दुर्गाको फोन आएको थियो । तिमीकहाँ जान्छु भनेर विहान सबेरै ब्याग लिएर निस्केकी पार्वती यतिबेलासम्म घर आएकी छैनन् रे ।”

“उनी पनि सर्लाही घर गइहोली । दुई चार दिन बसेर आउँली नि ।”

“तिमी कति दिन घर बसेर आउने ?”

“दुई चारदिन बसेर आउँछु ।”

“हुन्छ । मेरो कुरा याद गर्नु । नचाहिने ठाउँमा नहिड्नु ।”

विक्रमले फोन राख्यो । ऊ फेरि आफ्नो बाबुसँग कुरा गर्न लाग्यो ।

“बुबाले त निकै आर्थिक प्रगति गर्नु भएको छ । यस्तो राम्रो पक्की घर बनाउनु भएको छ । के काम गरेर कमाउनु भएको ?”

“कहाँ मेरो कमाईले बनाएको हो र ? यी सबै तिम्रै देन हो ।”

“कसरी ? बाह्र वर्षदेखि म यहाँ आएकै छैन ।” उसले आश्चर्यचकित भएर भन्यो ।

“प्रहरीले समातेपछि तिमी जेल प¥यौं । तिम्रो मुद्दा फैसला भयो । तिमीलाई पन्ध्र वर्षको जेल सजाय भयो । लाजवन्तीले तिमीलाई भेटेर आइ । तिमीले उनलाई पन्ध्र वर्षसम्म पर्खीरहनु पर्दैन अन्तै विवाह गरेर जाऊ भने । हामी पनि यो गाउँ नै छाडेर जाँदैछौं भनें । लाजवन्ती हामीलाई छाडेर जान मानिरहेकी थिइनन् । जवान केटी हामीसँगै लिएर हिंड्दा नैतिक संकट आउन सक्छ । त्यसैले माइती जान कर गरिरहें । एकदिन उनी माईती गएकी फर्केर आइनन् । तिमी नै छैन किन बोलाउन जाने भनेर हामी पनि उनलाई बोलाउन गएनौं ।”

विश्वनाथ एकछिन चुप लाग्यो । सुरुपसुरुप चिया तान्दै विश्वनाथले फेरि भन्यो, “हामीले पनि यो जग्गा बेचेर अन्तै बसाई सर्ने विचार गरेर जग्गा बेच्न दलालहरुलाई भनें । हाम्रो घर जग्गा विक्री हुँदैछ भन्ने हल्ला वर्दघाटदोखि कावासोतीसम्म पुग्यो । कावासोतीको तिम्रो साथी भरतले थाहा पाये । ऊ कावासोतीको ठूलो जग्गा दलाल रहेछ । उसले मलाई भेट्न आयो । जग्गा किन बेच्न लागेको भनेर सोध्यो । यो जग्गा बेचेर अन्तै सस्तो जग्गा खोजेर पक्की घर बनाएर बस्ने भनें ।

“तपाईं अन्त कहीं जानु पर्दैन, यहिं बस्नुस । म सक्दो सहयोग गर्छु ।” भरतले भन्यो ।

“हामीलाई सहयोग गर्नें तपाईं हाम्रो को हो ?”

“म विक्रमको अभिन्न मित्र हुँ । तपाईं विक्रमको बुबा, मेरो पनि बुबा हुनुभयो । त्यसैले तपाईंलाई सहयोग गर्नु मेरो कर्तव्य हो । तपाईंको घर पक्की बनाईदिन्छु । भन्नुस तपाईंलाई अरु के सहयोग गरुँ ? तपाई के काम गर्न चाहनु हुन्छ ?”

उसको कुरा सुनेर म छक्क परें । उसले मसँग ठट्टा मात्र गरेको हो कि थाहा पाउन मैले भनें, “म त खेतीपाती गरेर आइरहेको हूँ । मलाई त खेती नै गर्न पाए राम्रो हुन्छ ।”

भरतले ममलाई यहाँभन्दा दुई किलोमिटर पर दश कट्ठा जमिन मेरो नाममा किनीदियो । सिंचाईको लागि चार ईञ्चको बोरिंग हालीदियो । पानी तान्न पम्प किनीदियो । अहिले हामी त्यहाँ तरकारी खेतै गर्र्दछौं । त्यो दश कट्ठा मात्र होइन अरु तीन बिघा जमिन पनि भाडामा लिएको छु । हाम्रो जग्गामा त भैंसीगोठ, गाईगोठको लागि एउटा टहरा बनाएको छु । तरकारीको बिउ ब्याड हाल्न प्लास्टिकको तनेल बनाएको छु । अहिले हामीसँग दश वटा भैंसी र छ वटा गाई छन् । एउटा ट्याक्टर पनि छ ।”

विश्वनाथले चिया खान सिध्याउँदै भन्यो, अहिलेसम्म कति रुपैयाँ भयो भन्दा कहिल्यै यति उति भन्दैनन् । एकदिन भनूँला भन्छ । मैले उसलाई तिर्न पैसा बैंकमा जम्मा गरी राखेको छु । तिमीले यस्तो सहयोगी साथी पायौं । मेरो त साथीले कमाएको पैसा मात्र होइन स्वास्नी पनि लग्यो ।”

विक्रमले विश्वनाथसँग भरतको मोबाईल नम्बर लिएर फोन डायल ग¥यो ।

“हेलो” उताबाट स्वर आयो ।

“हेलो भरत हो ?”

“हो म भरत हूँ । तपाईं को बोल्नु भएको ?”

“मलाई चिनिनस् म को हूँ ?” विक्रमले अलि रोब झारेर भन्यो ।

“यो मोबाइल नम्बर र स्वर मेरो लागि नौलो हो । भन्नुस न तपाईं को बोल्नु भएको ?”

“आजकल खूब पैसा कमाउँदैछस् होइन । ल भोलि खुरुक्क दश लाख रुपैयाँ लिएर वर्दघाट आउनु ।”

“तपाईं को बोल्नु भएको ?” भरतको डर मिश्रित स्वर आयो ।

“यमराज ! तेरो काल ! तँलाई ज्यानको माया छ कि छैन ?”

“होइन हजूर, वर्दघाटमा कहाँ कतिबजे आउने ?”

“ए डरछेरुवा ! मैले यति भन्ने बित्तिक्कै तँ डराइस् ?”

“होइन हजूर ! भन्नुस न वर्दघाट कहाँ आउने ?” भरतको लरबराएको स्वर आयो ।

“विश्वनाथ चौधरीको घरमा आउनू । म विक्रम बोल्दैछु ।”

“ए गधा ! तैंले त मेरो सातोपुत्लो उडाइस् ?”

“धन भएपछि मान्छे कति डरछेरुवा हुँदोरहेछ । पहिले हामी पनि यस्तै अरुलाई डराउँथ्यौ हगि ?”

“तँ अहिले कहाँ छस् ? कहिले छुटिस् ?”

“अहिले म तैंले बनाई दिएको मेरै घरमा छु । चार वर्ष पहिल्यै छुटेको थिएँ । तैंले कहिल्यै मेरो खोजखबर गरिनस् ।”

“किन तँलाई पन्ध्र वर्षको कैद हानेको होइन ? कसरी छिट्टै छुटिस नि ।”

“चालचलन राम्रो भएकोले चाँडै छुटेर आएँ ।”

“अनि तँ यतिका वर्ष कहाँ थिइस् ?”

“काठमाडौंमा नि । तैले कहिल्यै खोज्ने प्रयत्न गरिस ?”

“यहाँ कहिले आएको नि ?”

“आजै भर्खर आएको ।”

“ल म अहिले नै तेरो घर आउँदैछु । वियर लिएर आउँ कि ह्विस्की ?”

“पदैन, केही पनि ल्याउनु पर्दैन । मैले यी सबै पिउन छाडीसकें । हामी आज भेटेने होइन । भोलि विहान मात्र आउनू । आज बाईक चलाएर आएको थाकीसकें । ल बाई ।” यति भनी विक्रमले फोन राख्यो ।

चम्पाले खाना खान बोलाईन् । बाबु–छोरा खाना खान भान्सामा गए । भान्साको सजावट देखेर विक्रम छक्क प¥यो । भान्सामा आधुनिक डिजाइनको डानिंग टेबुल थियो । टेबुलको बीचको भाग रिबोल्बिंग थियो । टेबुलको चारैतिर छ वटा गद्दादार कुर्सीहरु पनि थिए । यस्तो डाइनिंग टेबुल त करोडौं सम्पत्तिको मालिक सूर्यमान कहाँ पनि छैन । विक्रमले उत्सुकतापूर्वक बाबुको मुख हे¥यो ।

“यो सबै भरतले ल्याइदिएको हो । ऊ त्यो फ्रिज पनि उसैले ल्याई दिएको हो ।” विश्वनाथले कुनामा राखेको फ्रिज देखायो । एक सय नब्बे लिटर क्षमताको फ्रिज रहेछ ।

चम्पाले त्यही फ्रिजबाट पानी र दही निकालेर डाइनिंग टेबुलमा राखिन् । विक्रमले दही खायो । साह्रै स्वादिलो रहेछ । यस्तो दही काठमाण्डौंमा कहाँ पाउने ? पैसा भए पछि शौख गर्न नजान्ने को होला ?

विक्रमले खाना खाएर हातमुख धोयो । हात पुछिरहेको बेला उसको मोबाईलको घण्टी बज्यो । उसले हतपत फोन उठायो ।

“हेलो विक्रम हो ?” दुर्गाको स्वर आयो ।

“हो, म विक्रम बोल्दै छु । यतिबेला किन फोन गर्नु भएको ?”

“पार्वती तपाईंसँग छ ?”

“मसँग पार्वती छैन । अहिले म नवलपरासी घरमा छु ।”

“बिहानै तपाईकहाँ जान्छु भनेर हिंडेकी अहिलेसम्म घर आएकी छैनन् । नढाँट्नसु पार्वती ....।” विक्रमको मोबाईल ट्वाँक करायो । मोबाईल स्वीच अफ भयो । मोबाईल अन गर्न खोज्दा लो ब्याटरी भनेर देखायो । अघिल्लो दिन रिसाएर गएकी पार्वतभी आज रिस कम भयो होला अनि उसलाई भेट्न आई होली । उसलाई नभेटेर कहीं साथीकहाँ गइ होली । यस्तै सोचेर विक्रमले मोबाईलको ब्याटरी चार्ज गर्न चार्जर खोज्यो । चार्जर नै छैन । उसले हतारमा ब्यागमा चार्जर राख्नै भुलेछ । अब के गर्ने ? उसले बुबाको मोबाईलबाट पार्वतीलाई फोन ग¥यो । उनको मोबाईलको स्वीच अफ भएको जानकारी पायो । रातको दश बज्यो । विक्रमलाई निद्रा लाग्यो । उसलाई पाहुना कोठामा सुताउन लगियो ।