बुद्ध धर्मय् मांसाहार स्वाभाविक खःला ?

 बुद्ध धर्मय् मांसाहार स्वाभाविक खःला ?

 

त्रिरत्न मानन्धर 

‘सद्धम्म कोविद’

प्राणी जगतय् विभिन्न प्रकारया जीवत मध्ये मनूत दकसिबे बुद्धि व विवेक दुपिं प्राणी कथं परिचित जुयाच्वंगु दु । उमिके दुगु विवेक व बिचाः शक्तिया कारणं सारा जगते उमिगु हे राज जुयाच्वंगु दु । तर मनू हजारौं जाति प्रजातिया प्राणीपिं मध्ये श्रेष्ठ जुयाःनं उमिके मेपिं प्राणीपिं सरह विभिन्न प्रकारया कमजोर प्रवृत्ति वा अवगुणत नं दु । अझ गुबलें गुबलें ला पशुपंछीपिंसं मयाईगु महाअवगुणत प्रदर्शन मनूतय्सं यानाच्वनी । सामान्यतः पशुपंछीतय्सं निश्चित विषयवस्तु जक थःगु आहार कथं सेवन यानाच्वनी । तर मनूत अज्याःपिं प्राणीपिं खः गुपिं नयेगु मामिलाय् सर्वभक्षी जुयाच्वनी । बुँज्या यानाः थीथी प्रकारया खाद्यपदार्थ बुइका नये सःसां, थीथी प्रकारया फल बीगु सिमाःत उपलव्ध दुसां अले पृथ्वीइ दुने च्वंगु विभिन्न प्रकारया कन्दमूलत माले फुसां मनूतय्सं पृथ्वीया सकल धयाथें निरिह प्राणीपिनिगु ला नयाः पुरुषार्थ क्यनाच्वनी । जलय् च्वंपिं जुइमा वा थलय् च्वंपिं जुइमा, अले आकाशय् ब्वइपिं हे छाय् मजुइमा न्ह्याम्ह प्राणीपिनिगु नं ला नयेगु ज्या मनूतसें यानाच्वनी । सर्वश्रेष्ठ धकाः धया जूपिं मनूतय्सं अथे मेपिनिगु म्वायेगु अधिकारयात हनन याना वयाच्वंगु ज्यां उमिगु सर्वश्रेष्ठतायात अवमूल्यन यानाच्वंगु दु । थथे सर्वश्रेष्ठ अले बुद्धिविवेक दु धयाच्वंपिंसं निरिह पशुपंछी स्यानाः नयेगु गुलि न्यायोचित खः ? विचारणीय जू ।

लाः मनूतय्गु लागि स्वाभाविक खाद्य पदार्थ मखु 

विज्ञपिनिगु धापू अनुसार मनूतय्गु शरीरया संरचना ला नइपिं प्राणीपिनिगु कथं मजूगु धयाच्वंगु दु । ला नइपिं प्राणिपिनिगु आतपुति चीहाकः जुइगु व धंवा दइगु गुगु विशेषता खः, उगु विशेषता मनूतय्के मदु । तर ला मनइपिं मेपि जनावरतय्सं न्ह्याक्वहे नयेपित्याःसां लायात सेवन याइमखुसा मनूतय्सं ला सेवनयात सामान्य कथं कयाच्वनी ।

बौद्ध ग्रन्थ अनुसार ला नयेगु प्रवृति लिपा तिनि शुरु जूगु खः 

मनूत परापूर्वकालं निसें जंगली अवस्थाय् ला नयाः जीविका याइपिं खः धाइपिं दु । बुँ ज्या याना नये मसःबलय् मनूतय्सं शिकार यानाः ला नयाः जीविका याइगु खः धयागु तर्क याइपिं दु । तर बुद्धया धापूयात स्वयेगु खःसा ला नयेगु धयागु तसकं लिपा तिनि शुरु जूगु खः । संसारया शुरुवात गुकथं जुयावल धकाः विवरण बियातःगु अगञ्ञ सुत्रय् सत्वप्राणीपिं प्रादुर्भाव जूगु मूल कारण नयेगु व पोषणयुक्त खाद्य वस्तु पृथ्वीइ विद्यमान जुयाब्यूगुलिं खः धकाः कनाबिज्याःगु दु । उगु सूत्र अनुसार दकसिबय् न्हापां पृथ्वी छगुलिं पोषण युक्त चा उत्पन्न जुयालिं प्राणीपिनिगु प्रादुर्भाव जूगु खः । उबलय् उगु स्वादिष्ट चा नया प्राणीपिं जीवन हनीगु जुयाच्वनीगु व लिपा क्रमशः, कण्डमूल, अनं जाकि आदि विभिन्न खाद्य पदार्थ व फलफूल उत्पन्न जूगु खँ उगु सूत्रय् उल्लेख जुयाच्वंगु दु । बुँइ सःगु जक नयां मगानाः मनूत सवाःया लोभी जुयाः शिकार यानाः नयेगु चलन लिपा तिनि वःगु धकाः उल्लेख जुयाच्वंगु दु । थथे शिकार याना जुइपिंत आपालं मनूतय्सं क्वह्यंपि धकाः शुद्रया बर्गय् तःगु समेत थुगु सूत्रं स्पष्ट यानातःगु दु । उकिं ला नयेगु जक मखु उकिया उत्पादन याइपिंत तकं समाजं सम्मानित मयाःगु खँ थुगु सूत्रय् उल्लेख जुयाच्वंगु दु ।

ला नये ज्यू व मज्यूगु सम्बन्धय् बौद्धतय्गु अलमल

बुद्धया शिक्षा दुने दुवालेबलय् ला सेवनयात सहज कथं कायेज्यूगु सन्देश दयाच्वंगु मदु । तर बुद्धया अनुयायीपिं ला नये ज्यू वा मज्यू धयागु विषयय् अलमल जुयाच्वंगु दु । प्राणी हिंसा याये मज्यूगु खँ पंचशीलया न्हापांगु शीलय् उल्लेख जुयाच्वंगु दु । ला या व्यापार अले जीवित प्राणीया तकं व्यापार यायेमज्यूगु खँ आर्यअष्टांगिक मार्गया सम्यक् आजीविकाय् स्पष्ट यानातःगु  दु । सव्वे तस्सन्ति दण्डस्स सव्वे भायन्ति मच्चुनो अत्तानं उपमं कत्वा न हनेय्य न घाटये धयागु धम्मपदया पद पाखें सकल प्राणिपिं कसा नयेमाली धकाः ग्याः, सकल प्राणीपिं सी धकाः ग्याः, उकिं थः गथे खः मेपिं प्राणीपिं नं अथेहे खः धका बिचाः यानाः घात याये नं मते याके नं मते धकाः स्पष्ट धयाबिज्याःगु दु । धुच्चापतिकं परित्राण यायेबलय् भवतु सव्व मंगलं, सव्वे सत्ता भवन्तु सुखीतत्ता धका सकल प्राणीपिनिगु मंगल कामना यायेगु व सकल प्राणीपिं सुखी जुइमा धकाः प्रार्थना यायेगु चलन जुयाच्वंगु दु । थज्याःगु शिक्षायात आत्मसात यानाच्वंपिंस कर्पिंत कसाः यानाः स्यानाः उत्पादन यानातःगु लायात सहज कथं गुकथं कायेगु ? ध्यान गुरुपिं पाखें ला धयागु गरिष्ठ भोजन खः गुकिं ध्यान भावना अभ्यासया लागिं बाधा उत्पन्न यायेफु धका ध्यान शिविर ज्वःछि ला सेवन मयायेगु व दैनिक जीवनय् नं ला सेवन मयायेगु सल्लाह बियाच्वनी । गुम्ह प्राणीया ला सेवन याइ अज्याःपिं प्राणीपिनिगु बांमलाःगु प्रवृति थःगु जीवनय् नं ब्वलने फइगु सम्भावनाया खँ नं कनाबिज्याना च्वंगु दु । तर अथेसां बुद्धया अनुयायीपिंत प्रत्यक्ष रुपं ला सेवन यायेमते धकाः बुद्धं धयाबिज्याःगु मदु धकाः शाकाहारी जुइमाःगु अनिवार्य मखु कथं प्रस्तुत जुयाच्वनी । छुं छुं देशय् बाहेक बुद्धधर्म कथं प्रवजित जूपिंसं ला नयेगुयात सहज कथं कयाच्वंगु यथार्थ वर्तमान अवस्थाय् दु ।

न्हूगु मुल्यमान्यता बौद्धतय्सं नं आत्मसात यायेमाःगु आवश्यक जू

गुलि गुलिं धर्म सम्प्रदायलय् ला नयेगु धयागु सामान्य कथं कयाच्वनी । तर आपाः धयाथें धर्मय् समर्पित मनूत शाकाहारी जुइ धयागु विश्वव्यापी मान्यता स्थापित जुयाच्वंगु दु । धार्मिक मनूतय्सं ला नये मज्यू मधाःसां सामान्य अवस्थाय् लाया सेवन याइमखु जुइ धयागु मान्यता सामान्य मनूतय्सं तयाच्वनी । ‘सो चुहे खाके बिल्ली गए हज मे’ धकाः मुस्मां धर्मय् ला नइपिंत कुंखिनीगु खः । धर्म धयागु परोपकार खः धकाः स्यूपिंसं ला झन मांसाहार सहज कथं काये हे फइमखु । त्यागी जीवन हनाच्वंपिनि पाखें ला थज्याःगु अपेक्षा याइगु झन स्वाभाविक खः । तर त्यागी जुयाच्वंपिंसं हे बुद्धं प्रत्यक्ष रुपं ला नयेमज्यू धयाबिमज्याः धयागु तर्क यानाः सहजरुपं ला सेवन यानाच्वनीबलय् उपिं अजू चाइगु व श्रद्धा कम जूवनीगु स्वाभाविक खः । छुं ई न्ह्यवः पशुअधिकारवादीतय्सं अहिंसाया सन्देश बीपिं भिक्षुपिंसं ला व न्या दयेकाच्वंगु दृश्य फेसबुकय् अपलोड यानाः बुद्धधर्मया अनुयायीपिंत छगू कथं न्ह्यसः थनेगु ज्या याःगु खः । भेजेटेरियन निसें भेगानया नारा वयाच्वंगु थुगु इलय् मनूत पशुतय्गु अधिकारया वकालत यानाच्वंगु दु । पशु अधिकारवादीतय्सं पशुतय्त स्यायेगु ला छु, सामान्य कसा तकं बी मज्यू धकाः नारा थ्वयेकाच्वंगु दु । थ्व इलय् थःगु स्वादया लागिं अले स्वास्थ्यया लागिं धकाः ला नया जुइगु मैत्री व करुणाया उपदेश अनुशरण यानाच्वंपिंत ल्वःला धकाः न्ह्यसः तयाच्वनीगु स्वाभाविक खः । थौंकन्हय् वातावरणविद्त, स्वास्थ्यया विशेषज्ञतय्सं तकं वातावरणीय ह्रास मदयेकेत, विश्वउष्णीकरणयात म्हो यायेत व मनूतय्त विभिन्न ल्वचं मकयेकेत ला सेवन मयाःसा बांलाः धयागु सन्देश बियाच्वंगु दु । थज्याःगु परिप्रेक्ष्यय् अहिंसा, मैत्री व करुणाया सन्देश आत्मसात याइपिं बौद्धतय्सं लायात सहज खाद्य वस्तुया रुपय् सेवन यानाच्वनेगु गुलि उचित खः ? बुद्धं प्रत्यक्ष रुपं ला नयेमज्यू मधाःगु मतलब थुकिया सेवन सामान्य खः धयाबिज्याःगु खः ला ? छु मांशाहारयात बौद्धतय्सं स्वाभाविक कथं काये ज्यू ला ? थ्व विचारणीय खँ खः ।